Modern savaş uçaklarında kullanılan radar sistemleri, hedef tespiti, takibi ve angajman süreçlerinin yürütülmesinde kritik rol oynar. Görüş ötesi menzil (Beyond Visual Range, BVR) kapsamında gerçekleştirilen hava muharebelerinde, radarın çalışma modları doğrudan angajman etkinliğini belirler. Radar sistemlerinde yaygın olarak kullanılan iki temel mod olan Track While Scan (TWS, Taramayla Takip) ve Range While Search (RWS, Menzil Taramasıyla Arama), teknik işleyişleri ve operasyonel kullanım alanları bakımından farklılık gösterir. RWS modu, geniş bir hacimde hedef araması gerçekleştirirken; TWS modu, radarın çoklu hedef takibini sürdürdüğü sırada eş zamanlı olarak tarama yapmasına olanak tanır. Bu özellik, çoklu hedef içeren ortamlarda taktiksel üstünlük sağlar. TWS modunda radar, izlenen hedeflerin konum ve hareket verilerini sürekli günceller ve angajman kararlarını doğrudan destekler. RWS modu ise hedefler üzerinde süreklilik arz eden bir takip gerçekleştirmez ancak daha geniş kapsama alanı sunar. Her iki mod, görev profiline, platformun teknik özelliklerine ve angajman doktrinine bağlı olarak tercih edilir. Türkiye’de geliştirilen Bayraktar AKINCI insansız hava aracı platformu, MURAD AESA radar sistemi ile bu yetenekleri de bünyesine katmıştır.
MURAD AESA Radar Sistemi Entegre Edilmiş AKINCI Hava Aracı (Anadolu Ajansı)
TWS
Track While Scan (TWS), modern radar sistemlerinde kullanılan bir arama ve takip modudur. Bu modun temel özelliği, radarın tarama (search) görevini sürdürürken aynı anda birden fazla hedefi izleyebilmesidir. TWS, özellikle çoklu hedef ortamlarında pilotun durumsal farkındalığını artırmak ve hedef takibini otomatikleştirmek amacıyla geliştirilmiştir.
TWS modunda radar, geniş bir hacmi taramaya devam ederken daha önce tespit edilmiş hedeflerin konum, hız ve yön gibi parametrelerini arka planda hesaplayarak dinamik olarak günceller. Bu işlem sırasında radar, hedeflere doğrudan sürekli enerji göndermez; bunun yerine her tarama periyodunda elde edilen verileri birleştirerek hedeflerin takibini yapar. Bu yöntem sayesinde hem taktiksel gizlilik korunur hem de radarın diğer hedefleri arama kabiliyeti zayıflatılmadan izleme sağlanır.
RWS
Range While Search (RWS), modern hava radarı sistemlerinde kullanılan temel arama modlarından biridir. RWS’in temel işlevi, geniş bir hacimdeki hava sahasını sürekli olarak tarayarak potansiyel hedefleri tespit etmektir. Bu mod, radarın tam anlamıyla “arama” görevinde olduğu; herhangi bir hedefi aktif olarak takip etmediği, ancak menzile giren nesneleri belirlemek üzere çalıştığı durumları ifade eder.
RWS modunda radar, belirli bir tarama hacmi içerisindeki hedeflerin yön, mesafe ve bağıl hız bilgilerini toplar. Ancak bu veriler geçici olup radar belleğinde tutulmaz; yani RWS modunda radar, hedeflerin geçmiş konumlarını veya hareket yönlerini kaydetmeden, her tarama çevriminde yeniden tespit işlemi yapar. Bu yönüyle RWS, hedef izleme (tracking) işlevi sunmaz; yalnızca anlık tespit (detection) sağlar.
F-16 Fighting Falcon (Yapay Zeka ile Oluşturulmuştur)
TWS ve RWS Arasındaki Farklar – Teknik ve Taktiksel Karşılaştırma
Track While Scan (TWS) ve Range While Search (RWS), savaş uçaklarında kullanılan radar sistemlerinin farklı görev profillerine hitap eden iki ayrı modudur. Her ikisi de hava hedeflerinin tespiti sürecinde rol oynar, ancak kullandıkları yöntemler, elde ettikleri veriler ve muharebe içindeki işlevleri bakımından önemli farklılıklar gösterir. Her iki modun da üstün ve zayıf yönleri olmakla birlikte, modern radar sistemleri bu modları bir arada, senkronize biçimde kullanacak şekilde tasarlanmıştır. Pilotun hangi modu ne zaman ve nasıl kullanacağı, taktiksel başarının belirleyicisi hâline gelmektedir. Aşağıda, bu iki radar modunun temel farkları özetlenmiştir:
Özellikler | TWS (Track While Scan) | RWS (Range While Search) |
Temel İşlev | Eşzamanlı tarama ve çoklu hedef takibi | Sürekli tarama ve hedef tespiti |
Takip Kabiliyeti | Mümkün | Mümkün değil |
Veri İşleme | Hedef konumu, yönü ve hızı hesaplanır; hedef geçmişi izlenir | Sadece anlık konum ve hız bilgisi sağlanır |
Taktiksel Avantaj | Durumsal farkındalık ve çoklu angajman imkânı | Hızlı hedef tespiti ve erken uyarı |
Radar Yükü | Yüksek işlem yükü. Takip algoritmaları çalışmaktadır | Düşük işlem yükü; yalnızca tarama yapılır |
Gizlilik ve Algılanabilirlik | Düşük elektromanyetik görünürlük | Daha geniş alana yayılan enerji nedeniyle yüksek elektromanyetik görünürlük |
Kapsama Alanı | Orta, hedefe bağlı alan daraltılabilir | Geniş alan taraması |
Gerçek Dünya Uygulamaları
Modern savaş uçaklarında kullanılan radar sistemleri, farklı görev profillerini desteklemek amacıyla çok sayıda metod içerir. TWS ve RWS bu modlar arasında en sık kullanılan ikisidir ve hemen hemen tüm dördüncü ve beşinci nesil savaş uçaklarında yer alır.
F-16
F-16 Fighting Falcon, yıllar içinde çeşitli radar konfigürasyonlarıyla donatılmıştır. RWS modu, genellikle tarama görevlerinde kullanılırken, TWS özellikle radar güdüm füzeleriyle yapılan BVR angajmanlarında tercih edilir.
F/A-18 Hornet
Hornet serisinde RWS modu, ilk hedef tespiti için kullanılır; pilot genellikle ardından TWS moduna geçerek hedefleri izlemeye başlar. AESA radarlar ile TWS, daha yüksek hassasiyetle çoklu hedef takibini mümkün kılar.
Eurofighter Typhoon
Typhoon’un radar sistemi olan CAPTOR-E, TWS modunu gelişmiş ECCM (Electronic Counter-Countermeasures) yetenekleriyle birleştirerek hem düşman parazitine karşı dayanıklı izleme sağlar hem de BVR angajmanları için sağlam bir taktik altyapı oluşturur.
F-22 Raptor & F-35 Lightning II
Beşinci nesil savaş uçakları, AESA radarlar sayesinde gelişmiş TWS yetenekleri sunar. Bu platformlar, çok sayıda hedefi pasif izleme modlarında bile takip edebilir.
