Uçuş Harekât Uzmanı (dispeçer), havacılık sektöründe, uçuşların güvenli, verimli ve zamanında yapılabilmesini sağlar. Uçuş harekât uzmanları, uçuşların her aşamasında uçuş ekibini bilgilendirerek, uçuş hakkındaki gerekli bilgilerin ilgili birimlere iletilmesini sağlamakla yükümlüdürler. Uçuşun herhangi bir aşamasında, özellikle pilot komutanının (mesul pilot) talebi veya elde edilen yeni bilgiler ışığında, uçuşun güvenli ve etkin bir şekilde devam etmesini sağlamak adına gereken tüm işlemleri yerine getirirler. Ayrıca, uçuş sırasında oluşabilecek acil durumlar (sabotaj, kaza, uçak kaçırma vb.) ile ilgili bilgileri ilgili birimlere ileterek, hava yolculuğunun güvenliğini artırmaya yönelik katkıda bulunurlar.
Bir uçuş harekât uzmanının başlıca görevleri arasında uçuşun başlangıcından itibaren uçuş planlaması, uçuş öncesi hazırlıklar ve operasyonel düzenlemelerin yapılması yer alır. Uçuş Harekât Uzmanı, uçuşun güvenli bir şekilde gerçekleşebilmesi için gerekli tüm operasyonel faaliyetlerin zamanında ve doğru bir şekilde yapılmasını sağlar. Bu, temizlik, yakıt ikmali, bagaj ve kargo yüklemesi gibi işlemlerin düzgün bir şekilde takip edilmesi anlamına gelir. Bu işlemleri takip ederken, kabin ekibi ve uçak teknisyenleri ile yakın işbirliği içerisinde çalışarak, uçuşun zamanında kalkışa hazır olmasını sağlar.
Uçuş Harekât Uzmanı’nın Çalışma Alanları ve Yöntemleri
Uçuş Harekât Uzmanları, uçuş operasyonlarını ve uçak hazırlığını koordine etmek için elektronik sistemler ve operasyonel planlama araçlarını kullanırlar. Bu araçlar, uçuş ekibi ile tüm hizmet sağlayıcılar arasındaki iletişimi sağlamaya yardımcı olur. Bu meslek, vardiyalı çalışma gerektiren bir iş olup, uçuşların günün her saatinde yapılabilmesi nedeniyle, sabahın erken saatlerinde, gece geç saatlerde, hafta sonlarında ve resmi tatil günlerinde çalışmayı gerektirir.
Lisans ve Eğitim Süreci
Uçuş Harekât Uzmanı olmak için belirli eğitim ve deneyim şartları bulunmaktadır. Bu mesleği icra etmek isteyen adayların, Uçuş Harekât Uzmanı lisansını almak için SHY-UHU Yönetmeliği'ne uygun olarak başvuruda bulunmaları gerekir. Başvuru için gerekli belgeler, lisans başvuru formu ve teorik-uygulamalı eğitimlerin tamamlanmış olması gerekmektedir. Başvurular, Sivil Havacılık Genel Müdürlüğü'ne yapılır ve bu başvuruların ardından başarılı adaylar lisans almaya hak kazanır.
Uçuş Harekât Uzmanı olabilmek için, adayların teorik ve uygulamalı eğitimlerin yanı sıra belirli bir staj süresini de tamamlamaları gerekmektedir. Staj süresi, adayın mesleki deneyim kazanmasını ve uçuş operasyonları hakkında gerekli bilgi birikimini elde etmesini sağlar. Adayların, uçuş harekât uzmanlığı lisansı alabilmeleri için belirli sınavlardan da başarılı olmaları gerekmektedir.
Lisanslı Uçuş Harekât Uzmanı Olma Şartları
- Eğitim: Uçuş Harekât Uzmanı eğitimi, ICAO tarafından belirlenen ve SHGM tarafından yetkilendirilmiş eğitim kurumları tarafından verilir. Eğitim; temel meteoroloji, uçak sistemleri, hava trafik kontrolü, uçuş planlaması ve acil durum yönetimi gibi konuları kapsar.
- Tecrübeli Adaylar İçin Şartlar: Uçuş Harekât Uzmanı eğitimi almak için bazı adaylar için özel şartlar bulunmaktadır. Örneğin, uçuş harekâtı birimlerinde en az iki yıl çalışan adaylar, belirli eğitim programlarına katıldıktan sonra lisans alabilirler.
- Lisans Yenileme ve Aktiflik: Lisans sahibi olan bir Uçuş Harekât Uzmanı, lisansının geçerliliğini sürdürebilmek için her yıl düzenli olarak tazeleme eğitimi almak zorundadır.
