Ulukaya Şelalesi, Bartın ili Ulus ilçesine bağlı Ulukaya Köyü sınırlarında yer alan ve doğal yapısıyla dikkat çeken bir şelaledir. Şelale, Drahna Kanyonu'nun yakınlarında, bir kaya oyuğundan çıkan suyun yaklaşık 25 metrelik bir yükseklikten dökülmesiyle oluşur. Suyun düştüğü noktada 1–1,5 metre derinliğinde bir "dev kazanı" ve 30–40 metre genişliğinde bir gölet meydana gelir. Kanyonun uzunluğu yaklaşık 1 kilometre, yüksekliği ise 65–70 metredir.

^{Ulukaya Şelalesi (T.C. Ulus Kaymakamlığı )}

Oluşum ve Coğrafi Özellikler

Şelale, bir kaya oyuğundan çıkan doğal yer altı suyunun yaklaşık 25 metre yükseklikten düşmesiyle oluşmuştur. Bu düşüş sırasında su, kaya yüzeyini aşındırarak zamanla bir "dev kazanı" meydana getirmiştir. Şelalenin döküldüğü bu kazan yaklaşık 1–1,5 metre derinliğe, çevresinde ise 30–40 metre genişliğe sahip bir gölet alanına dönüşmüştür​.

Şelalenin içinde yer aldığı Drahna Kanyonu, yaklaşık 1 kilometre uzunluğa ve 65–70 metre yüksekliğe sahiptir. Kanyonun duvarları dik ve kayalıktır; bu yapılar, suyun yıllar süren akışıyla şekillenmiş ve erozyonun etkisiyle bugünkü formunu kazanmıştır. Şelalenin beslendiği su kaynağı, aynı zamanda Ulus ilçe merkezinin içme suyu ihtiyacının bir kısmını da karşılamaktadır. Bölge, zengin su kaynakları, dik kanyon yapısı ve çeşitli kaya formları ile dikkat çeker. Bu coğrafi yapı, hem hidrolojik hem de jeomorfolojik açıdan bölgeye özel bir nitelik kazandırmıştır.

Ekosistem

Ulukaya Şelalesi ve çevresindeki Drahna Kanyonu, zengin bir doğal yaşam alanı olarak öne çıkar. Özellikle su semenderi, su yılanı, alabalık ve kayabalığı gibi türlerin gözlemlendiği bu bölgede, yerel flora ve fauna korunmuş doğal çevreyle uyum içinde yaşamaktadır. Söz konusu alan, bu biyolojik çeşitlilik ve jeomorfolojik değerleri dolayısıyla 13 Kasım 1998 tarihli ve 6015 sayılı kararla, Kültür ve Turizm Bakanlığı’na bağlı Ankara Kültür ve Tabiat Varlıklarını Koruma Kurulu tarafından “Doğal Sit Alanı” olarak ilan edilmiştir​.

^{Ulukaya Şelalesi (T.C. Ulus Kaymakamlığı )}

Mitolojik Anlatı ve Kültürel Anlam

Ulukaya Şelalesi yalnızca doğal güzelliğiyle değil, aynı zamanda taşıdığı kültürel ve mitolojik anlatı ile de dikkat çeker. Halk arasında “Aşk Acısını Dindiren Şelale” olarak ün yapmış bu doğa harikasına atfedilen efsaneye göre, Selamnosadlı yakışıklı ve güçlü bir delikanlı, Hera adlı güzelliğiyle dillere destan bir kıza aşık olur. Selamnos’un rahatsızlanarak zamanla zayıf ve çelimsiz hale gelmesiyle Hera’nın sevgisini kaybetmesi ve ilgisizliği sonucu, Selamnos büyük bir acıya kapılır. Umutsuzluğa sürüklenen genç adam, yaşamına Ulukaya'nın zirvesinden atlayarak son vermek ister.

Ancak aşk tanrıçası Eros, bu trajediye kayıtsız kalmaz. Selamnos’un cansız bedenini yere değer değmez suya dönüştürerek, şelaleyi oluşturur. Rivayete göre, Selamnos’un suya dönüşmesiyle birlikte yaşadığı derin duygusal çöküntü suyun ruhuna işler. Bu nedenle Ulukaya Şelalesi’nden bir yudum su içen, yüzünü yıkayan ya da mendil ıslatan herkes, içindeki aşk acısından arınır.

Sosyal İşlev ve Günümüzdeki Kullanım

Ulukaya Şelalesi, yalnızca doğal bir turistik alan olarak değil, aynı zamanda bölgesel yaşam için işlevsel bir su kaynağı olarak da önemlidir. Şelaleden akan suyun bir bölümü, Ulus ilçe merkezinin içme suyu ihtiyacını karşılamak üzere kullanılmaktadır. Ziyaretçilere sunduğu doğal peyzaj, mitolojik anlatının yarattığı gizemli atmosfer ve suyun arındırıcı özelliği, Ulukaya Şelalesi’ni hem ekoturizm hem de kültür turizmi açısından dikkat çekici bir destinasyon haline getirmiştir. Bugün hem yerli hem de yabancı ziyaretçiler için ilgi odağı olan Ulukaya Şelalesi, mistik anlatısı ve korunmuş doğasıyla Batı Karadeniz’in doğal alanlarından biri olarak varlığını sürdürmektedir​.