Uluslararası Soninke Dili Günü, Soninke dilini ve kültürel mirasını kutlamak amacıyla her yıl 25 Eylül’de anılan uluslararası bir gündür. Bu gün, dilin korunmasını ve yaygınlaştırılmasını teşvik etmek, topluluklar arasındaki kültürel bağları güçlendirmek amacıyla belirlenmiştir.

^{Afrika (Anadolu Ajansı)}

Tarihçe

UNESCO Genel Konferansı, 42. oturumunda Gambiya’nın önerisi üzerine 25 Eylül’ü Uluslararası Soninke Dili Günü olarak ilan etmiştir. Bu karar, 217. Yönetim Kurulu oturumunda (217 EX/Decision 39) onaylanan öneriye dayanmaktadır. Günün seçimi, APS (Association pour la Promotion de la Langue et de la Culture Soninké) tarafından Avrupa’daki Soninke topluluğu için yapılan resmî deklarasyon ile ilişkilidir.^【1】 

Coğrafi Dağılımı ve Konuşurları

Soninke, yaklaşık 1,5 milyon kişi tarafından konuşulmaktadır. Dil, özellikle Gambiya, Gine, Gine-Bissau, Mali, Moritanya ve Senegal’de yaygındır; ayrıca Burkina Faso ve Fildişi Sahili’nde de konuşulmaktadır. Afrika dışındaki ülkelerde, Soninke toplulukları Avustralya, Kanada, Fransa, İspanya, İsviçre ve Amerika Birleşik Devletleri’nde yerleşmiştir.^【2】 

Dil Ailesi ve Kültürel Önemi

Soninke, Mande dil ailesine bağlıdır ve Mande, Niger-Kongo dil ailesinin bir kolunu oluşturur. Tarih boyunca göç, seyahat ve ticaretle yayılan dil, topluluklar arasında köprü görevi görmüş, kültürel etkileşim ve barışın desteklenmesinde rol oynamıştır. Sözlü edebiyatında yer alan bir atasözü, bu kültürel bağın tarihsel önemini yansıtır: “Dalla gumme ya mpasu Kalle nga” (“Evde ölmektense yurt dışında çalışmak daha iyidir”).

Etkinlikler ve Kutlamalar

Uluslararası Soninke Dili Günü, UNESCO Genel Merkezi ve dünya çapındaki çeşitli platformlarda etkinliklerle kutlanmaktadır. Bu etkinlikler arasında açılış törenleri, bakanlık düzeyinde sempozyumlar, sergi ve fotoğraf gösterimleri, edebiyat alanları, tematik paneller, genç Soninke konuşurların deneyimlerinin paylaşılması ve Fransızca–Soninke sözlük lansmanı yer almaktadır. Gala konserlerinde geleneksel griotlar, modern ve geleneksel şarkıcılar ile Soninke kültürüne ait moda sunumları yapılmaktadır.

2025 yılında Paris’te UNESCO Genel Merkezi’nde kutlanan ikinci Uluslararası Soninke Dili Günü’nün teması “Dijital Teknolojilerin Soninke Dili’nin Korunması ve Tanıtımındaki Etkisi” olmuştur. Etkinlikler, dijital inovasyon ve bağlantının, dilin korunması ve yaygınlaştırılmasındaki rolünü vurgulamıştır.

Küresel Bağlam

Soninke dili, Afrika kıtasında konuşulan 2000’den fazla ana dil arasında kültürel çeşitliliğin korunmasına katkıda bulunur. Dilin tanıtılması ve yaşatılması, Afrika Birliği’nin 2063 Ajandası ve UNESCO’nun Küresel Önceliği Afrika hedefleri ile uyumludur.