V-1 Seyir Füzesi (Almanca: Vergeltungswaffe), II. Dünya Savaşı sırasında Nazi Almanyası tarafından geliştirilen ve kullanılan ilk operasyonel seyir füzesidir. Alman Hava Bakanlığı’nca Fieseler Fi 103 olarak adlandırılan bu insansız uçak-bomba, Müttefiklerin Almanya’ya yönelik hava saldırılarına misilleme olarak İngiltere ve Belçika gibi hedeflere karşı kullanılmıştır. Haziran 1944 ile Mart 1945 arasında İngiliz ve kıta Avrupası hedeflerine 20 binden fazla V-1 füzesi fırlatılmıştır.

Yaklaşık 240 km menzile sahip olan V-1, bir tonluk (≈ 850 kg) amatol patlayıcı savaş başlığı taşımaktaydı ve isabet hassasiyeti oldukça düşüktü. Gürültülü çalışan pulsjet motorundan çıkan karakteristik ses nedeniyle Müttefikler tarafından “buzz bomb” (vızıldayan bomba) ve “doodlebug” gibi takma adlarla anılmıştır. V-1, Berlin propaganda bakanlığı tarafından bir “intikam silahı” olarak lanse edilmiş ve Almanya’da resmi olarak FZG-76 kod adıyla da anılmıştır.

Geliştirilme Süreci

V-1’in geliştirilmesi, 1930’lu yıllarda Almanya’daki jet motoru ve pilotsuz uçak araştırmalarına dayanmaktadır. Mühendis Paul Schmidt, 1930’larda bir pulsjet motoru prototipi üzerinde çalışmış ancak çeşitli teknik sorunlar nedeniyle ilerleme yavaş olmuştur. 1939’da Alman Hava Bakanlığı, Schmidt’in çalışmalarından bağımsız olarak Argus Motorenwerke firmasını ikinci bir pulsjet motor programıyla görevlendirmiştir. Argus mühendisi Dr. Fritz Gosslau, başlangıçta Schmidt’in tasarımlarından habersiz benzer bir motor geliştirirken, Şubat 1940’ta Schmidt’in üstün supap sistemini kendi prototipine uyarlayarak yaklaşık 300 kg itme gücü üreten güvenilir bir pulsjet motoru elde etmiştir. Bu motor daha sonra yakıt beslemesi iyileştirilerek 350 kg itiş gücüne ulaşmıştır.

^{Tavana Asılı V-1 Seyir Füzesi (National Air and Space Museum)}

Aynı dönemde Gosslau, bir tür pilotsuz, kendi başına hedefe ulaşabilir bomba fikri üzerinde çalışmaktaydı. 1942 yılı başlarında, Heinkel’den ayrılan uçak tasarımcısı Dr. Robert Lusser ile birlikte pulsjet motorlu bir “uçan bomba” projesi üzerinde iş birliği yapmıştır. Lusser daha sonra Fieseler firmasında görev almış ve Argus ile Fieseler iş birliği V-1’in temelini oluşturmuştur.

1942 ortasında proje en yüksek öncelik derecesine alınmış ve resmi adı Fieseler Fi 103 olarak belirlenmiştir. Gizlilik amacıyla “Kirschkern” ve FZG-76 gibi kod adları da kullanılmıştır. Peenemünde test merkezinde Ekim 1942’de planör prototip testleri başlamış aralık 1942’de ilk motorlu uçuş gerçekleştirilmiştir. Mart 1943’ten sonra ise menzil testleriyle birlikte güdüm ve otopilot sistemlerinde iyileştirmeler yapılmıştır.

1943 sonbaharında üretim hazırlıkları tamamlanmış ve wolkswagen fabrikalarında seri üretim başlamıştır. Luftwaffe içinde Flakregiment 155 (W) adlı birlik kurularak Fransa’daki rampalara yerleştirilecek V-1’ler için eğitim verilmiştir. 13 Haziran 1944’te ilk V-1 fırlatılmıştır.

Teknik Özellikler

V-1, yaklaşık 7,9 metre uzunluğunda olup 5,3 metre kanat açıklığına ve 2.180 kg kalkış ağırlığına sahiptir. Savaş başlığı 850 kg amatolden oluşur. Pulsejet motoru Argus As 014 modelidir ve 300–350 kgf arası itki üretir. Bu motor saniyede yaklaşık 50 kez patlama yaparak aralıklı bir itki oluşturur ve yakıt olarak düşük oktanlı benzin kullanır. Gövdesi çelik sacdan, bazı kanat parçaları ise kontrplaktan yapılmıştır. Aerodinamik olarak basit yapıdadır.

Uçuş menzili ortalama 240 km, maksimum hızı yaklaşık 640 km/saat civarındadır. Uçuş yüksekliği 600–900 metre aralığındadır. Füze, yön ve irtifa kontrolünü üç jiroskop, bir manyetik pusula ve barometrik sensör içeren bir otopilotla sağlar. Kontroller pnömatik olarak çalışır. İtki ve kontrol sistemleri dış müdahale olmadan tamamen otonom şekilde görev yapar.

Çalışma Mekanizması

1. Fırlatma: V-1 genellikle buhar basınçlı hidrolik katapultla donatılmış 45–50 metrelik rampalardan fırlatılır. Rampanın sonunda füze 320 km/saat hızla hareket eder ve motoru devreye girer. Ayrıca bazı V-1’ler Heinkel He 111 bombardıman uçaklarından havadan bırakılarak motorları çalıştırılmıştır.

2. Uçuş ve Güdüm: V-1 düz uçuş için önceden ayarlanmış rotada ilerler. Otomatik pilot sistemi jiroskoplar, pusula ve barometrik altimetre ile sabit irtifada ve doğrultuda kalmasını sağlar. Kumanda yüzeyleri pnömatik servo sistemlerle hareket eder. Uçuş boyunca hiçbir dış müdahale gerektirmez.

3. Hedefleme ve Dalış: Füzenin burnundaki pervane döndükçe bağlı olduğu mekanik sayaç ilerler. Belirlenen sayıya ulaşıldığında sistem motoru durdurur, kuyruktaki spoiler’lar açılır ve füze dikey olarak hedefe dalışa geçer. Motorun sesi kesildiğinde V-1'in düşmek üzere olduğu anlaşılır. Patlayıcı başlık çarpma anında infilak eder.

^{V-1 Seyir Füzesi'nin İç Yapısı (National Museum of The United States Airforce)}

Kullanımı ve Tarihsel Etki

İlk V-1 saldırısı 13 Haziran 1944’te İngiltere’nin Kent bölgesine yapılmış ardından Londra’ya yönelik yoğun saldırılar başlamıştır. İngiltere’ye toplamda 10.500 füze atılmış ve bunların 2.419’u Londra’ya isabet etmiştir. Saldırılar sonucu 6.184 sivil hayatını kaybetmiş 17.981 kişi yaralanmıştır. Eylül 1944’ten itibaren Belçika’daki Antwerp ve Liège gibi hedefler ön plana çıkmış, Antwerp’e 8.696, Liège’ye 3.141 V-1 fırlatılmıştır. Bu saldırılar sonucu 4.683 kişi ölmüş, 10.000’den fazla kişi yaralanmıştır. Saldırılar Mart 1945’te sona ermiştir.

V-1 saldırılarına karşı İngilizler radar destekli uçaksavar sistemleri, avcı uçakları ve baraj balonlarıyla savunma sağlamıştır. V-1’lerin çoğu havada imha edilmiş, Kraliyet Hava Kuvvetleri, özellikle Hawker Tempest uçaklarıyla büyük başarı sağlamıştır. Bazı pilotlar kanatlarıyla V-1’i devirmeye çalışarak havacılık tarihi bakımından ilk kez görülen müdahalelerde bulunmuştur.

^{V-1 Seyir Füzesi (Air Zoo)}

Savaş sonrası ABD, V-1’i örnek alarak JB-2 Loon adlı seyir füzesini geliştirmiştir. Ford ve Republic Aviation tarafından üretilen bu füzeler savaşta kullanılmamış ancak sonraki füze teknolojilerine öncülük etmiştir. V-1 günümüzde seyir füzelerinin atası olarak kabul edilir. Londra Imperial War Museum ve Washington Smithsonian Ulusal Hava ve Uzay Müzesi gibi kuruluşlarda sergilenmekte olan V-1 örnekleri, bu silahın hem teknolojik önemini hem de tarihi sonuçlarını gelecek kuşaklara aktarmayı amaçlamaktadır.