2025 Nobel Ödülleri, 2025 yılında bilim, edebiyat, ekonomi ve barış alanlarında olağanüstü başarı gösteren kişi ve kurumlara verilmiş uluslararası ödüllerdir. Törenler, Alfred Nobel’in ölüm yıldönümü olan 10 Aralık 2025 tarihinde iki ayrı şehirde düzenlenmiştir. Fizik, kimya, tıp (fizyoloji), edebiyat ve ekonomi ödülleri İsveç’in başkenti Stockholm’deki Stockholm Konser Evi (Konserthuset)’nde; Nobel Barış Ödülü ise Norveç’in başkenti Oslo’daki Oslo Belediye Binası (Oslo City Hall)’nda takdim edilmiştir.
2025 yılı ödülleri, fizik, kimya, tıp, edebiyat, barış ve ekonomi olmak üzere toplam 6 kategoride verilmiştir. Törenlerin düzenlendiği 10 Aralık tarihi, Alfred Nobel’in 1896’daki ölüm yıldönümünü anma niteliği taşımaktadır ve bu gelenek 1901 yılından itibaren her yıl sürdürülmektedir.
Her ödül, bir Nobel madalyası, bir diploma ve 11 milyon İsveç kronu (yaklaşık 1,2 milyon ABD doları) tutarında para ödülüyle birlikte sunulmuştur.
Törenlere kraliyet aileleri, hükümet temsilcileri, akademisyenler, sanatçılar, yabancı misyonlar ve basın mensupları katılmıştır. Etkinlikler, Nobel Vakfı ve Nobel Komiteleri tarafından organize edilmiştir.
İsveç'in başkenti Stockholm'deki Konser Evi'nde düzenlenen ödül töreni, 10 Aralık 2025 - (Anadolu Ajansı)
Stockholm Ödül Töreni
Mekan ve Katılımcılar
2025 yılı Nobel Ödülleri’nin fizik, kimya, tıp, edebiyat ve ekonomi dallarındaki takdim töreni, İsveç’in başkenti Stockholm’deki Stockholm Konser Evi’nde (Konserthuset) gerçekleştirilmiştir.
Törene, İsveç Kralı XVI. Carl Gustaf, İsveç Kraliyet ailesi, Başbakan Ulf Kristersson, bakanlar, siyasi parti temsilcileri, yabancı ülke temsilcileri ve davetliler katılmıştır. Ödüller, İsveç Kralı XVI. Carl Gustaf tarafından sahiplerine takdim edilmiştir. Her ödül sahibine birer Nobel diploması, madalya ve 11 milyon İsveç kronu para ödülü verilmiştir.
İsveç'in başkenti Stockholm'deki Konser Evi'nde düzenlenen ödül töreni, 10 Aralık 2025 - (Anadolu Ajansı)
Açılış Konuşması
Açılış konuşması, Nobel Vakfı Yönetim Kurulu Başkanı Prof. Astrid Söderbergh Widding tarafından yapılmıştır. Widding konuşmasında, Nobel ödüllerinin amacını hatırlatarak bilim, edebiyat ve barış alanlarının insanlık için dönüştürücü gücüne değinmiştir.
Konuşmada, “Bilim, insanlığın bilgi sınırlarını keşfetme ve genişletmede ortak bir dildir.” ifadesiyle bilimin evrenselliğine vurgu yapmıştır.
Widding ayrıca Alfred Nobel’in vasiyetindeki ilkeye gönderme yaparak “milliyet dikkate alınmadan, en layık kişiye verilmelidir” cümlesini anımsatmıştır.
2025 yılı ödüllerinin kapsamı hakkında bilgi veren Widding, fizik, kimya ve tıp ödüllerinin temel araştırmaların “insanlığın en büyük yararına” hizmet eden uygulamalara dönüştüğünü söylemiştir. Aynı konuşmada ekonomi ödülünün “yaratıcı yıkım” kavramının önemine dikkat çektiği, edebiyat ödülünün ise “melankoli ve kıyamet duygusuna rağmen sanatın dönüştürücü gücünü temsil ettiği” ifade edilmiştir.
Fizik Ödülü
2025 Nobel Fizik Ödülü, John Clarke, Michel H. Devoret ve John M. Martinis’e verilmiştir. Ödül gerekçesi, “bir elektrik devresinde makroskopik kuantum mekanik tünelleme ve enerji kuantizasyonunun keşfi” olarak açıklanmıştır
Bu çalışma, süperiletken sistemlerde kuantum düzeyinde enerji davranışlarının gözlemlenmesini mümkün kılan deneysel keşiflerle ilgilidir.
İsveç Kraliyet Bilimler Akademisi'nde düzenlenen basın toplantısında, 2025 Nobel Fizik Ödülü'nün sahipleri açıklanıyor, 7 Ekim 2025 - (Anadolu Ajansı)
Kimya Ödülü
2025 Nobel Kimya Ödülü, Susumu Kitagawa, Richard Robson ve Omar M. Yaghi’ye verilmiştir. Gerekçe, “metal-organik kafeslerin geliştirilmesi” olarak belirtilmiştir.
Metal-organik kafesler (MOF), gözenekli yapıları sayesinde metan ve azot gibi gazları depolama ve serbest bırakma kapasitesine sahip malzemelerdir. Japon bilim insanı Kitagawa, bu alandaki katkılarından dolayı Stockholm töreninde onurlandırılmıştır.
İsveç Kraliyet Bilimler Akademisi'nde Düzenlenen Basın Toplantısında, 2025 Nobel Kimya Ödülü'nün Sahipleri Açıklanıyor, 8 Ekim 2025 (Anadolu Ajansı)
Tıp (Fizyoloji veya Tıp) Ödülü
2025 Nobel Tıp Ödülü, Mary E. Brunkow, Fred Ramsdell ve Shimon Sakaguchi’ye verilmiştir. Ödül, “periferik bağışıklık toleransı ile ilgili keşifleri” gerekçesiyle verilmiştir.
Shimon Sakaguchi, bağışıklık sisteminin kendi dokularına saldırmasını önleyen düzenleyici T hücreleri (regulatory T cells, Tregs)’ni keşfetmiştir. Bu keşif, otoimmün hastalıklar ve kanser tedavileri için yeni yaklaşımlar geliştirilmesine katkı sağlamıştır.
Edebiyat Ödülü
2025 Nobel Edebiyat Ödülü, Macar yazar László Krasznahorkai’ye verilmiştir. Gerekçe, “kıyamet korkusunun ortasında sanatın gücünü yeniden teyit eden vizyoner ve etkileyici edebi külliyatı için” şeklindedir. Eserleri, insanlık durumunu alegorik ve estetik biçimlerde ele alan temalar içermektedir.
Ekonomi Ödülü
2025 Sveriges Riksbank Alfred Nobel Anısına Ekonomi Bilimleri Ödülü, Joel Mokyr, Philippe Aghion ve Peter Howitt’e verilmiştir. Ödül, “yaratıcı yıkım yoluyla sürdürülebilir büyüme teorisi için” gerekçesiyle verilmiştir. Araştırmalar, teknolojik ilerleme, yenilik ve ekonomik büyüme arasındaki etkileşimlerin kuramsal açıklamasını ortaya koymuştur.
İsveç'in başkenti Stockholm'deki Konser Evi'nde düzenlenen ödül töreni, 10 Aralık 2025 - (Anadolu Ajansı)
Oslo’daki Nobel Barış Ödülü Töreni
2025 Nobel Barış Ödülü Töreni, 10 Aralık 2025 tarihinde Norveç’in başkenti Oslo’da düzenlenmiştir. Tören, Oslo Belediye Binası (Oslo City Hall, Fridtjof Nansens plass)’ta gerçekleştirilmiştir. Etkinlik saat 13:00’te (CET) başlamış, yaklaşık bir buçuk saat sürmüştür. Tören programında sanatsal performanslar, ödül takdimi ve iki konuşma yer almıştır: Norveç Nobel Komitesi Başkanı Jørgen Watne Frydnes’in konuşması ve ödül sahibinin Nobel dersi (lecture). Tören organizasyonu Norveç Nobel Komitesi ve Nobel Barış Merkezi tarafından yürütülmüştür.
2025 Nobel Barış Ödülü
2025 Nobel Barış Ödülü, Venezuelalı muhalif siyasetçi María Corina Machado’ya verilmiştir. Nobel Komitesi, ödülün gerekçesini “Venezuela halkının demokratik haklarını savunmak için yorulmadan çalıştığı ve diktatörlükten demokrasiye adil ve barışçıl bir geçiş sağlama mücadelesi için” ifadeleriyle açıklamıştır.
Machado, 2024 Venezuela başkanlık seçimlerinde muhalefet adayı olarak yer almış, seçimlerin ardından uygulanan yasaklar nedeniyle uzun süre gizlenmiştir.
Oslo’da düzenlenen Nobel Barış Ödülü sahibi Maria Corina Machado’ya destek yürüyüşü, 10 Aralık 2025 - (Anadolu Ajansı)
Törenin Akışı
Machado, güvenlik gerekçeleriyle törene katılamamıştır. Onun yerine kızı Ana Corina Sosa, Oslo Belediye Binası’nda düzenlenen törende ödülü almıştır. Törende Sosa, annesinin yazdığı metni okuyarak Nobel dersini sunmuştur. Konuşma öncesinde Machado, bir sesli mesajla “Güvendeyim ve Oslo’ya doğru yoldayım” ifadesini paylaşmıştır
Machado’nun kızı Sosa konuşmasına annesine duyduğu özlemi dile getirerek başlamıştır: “Ve onu iki yıl sonra sarılmak, öpmek, kucaklamak için beklerken, annelerini göremeyen diğer kızları ve oğulları düşünüyorum.”
Sosa, annesinin konuşmasını okuyarak şu ifadeyi aktarmıştır: “Venezuelalılar yeniden sarılacak, yeniden âşık olacak, sokaklarımızın kahkaha ve müzikle dolduğunu duyacağız.” Bu sözlerin ardından salondaki katılımcılar Sosa’yı uzun süre alkışlamış ve ayağa kalkmıştır.
Törende, Machado’nun yokluğu uluslararası basında geniş yer bulmuştur. Norveç Barış Konseyi, geleneksel “meşale yürüyüşü” etkinliğini bu yıl düzenlememiştir. Açıklamada, “Machado’nun Norveç Barış Konseyi ve üye kuruluşlarının değerleriyle uyumlu olmadığı” ifade edilmiştir.
María Corina Machado’nun kızı Ana Corina Sosa Machado Grand Hotel’in balkonundan, Machado’ya destek veren kalabalığı selamlıyor, 10 Aralık 2025 - (Anadolu Ajansı)
Frydnes’in Ödül Konuşmasının İçeriği
Norveç Nobel Komitesi Başkanı Jørgen Watne Frydnes, törende yaptığı konuşmada Venezuela’daki siyasi baskılar ve demokratik sürecin durumu hakkında açıklamalarda bulunmuştur. Frydnes, konuşmasında Venezuela’daki bireysel vakalara değinmiştir: “16 yaşındaki Samantha Sofia Hernandez, geçen ay Maduro rejiminin güvenlik güçlerine bağlı maskeli kişilerce acımasızca kaçırıldı.”
Ayrıca muhalif isimlerden Juan Requesens ve Alfredo Díaz’ın gözaltı ve ölüm süreçlerine de değinilmiştir.“Juan Requesens’e kameraya dönmesi emredildi... Sözde bir darbe planladığını itiraf etmişti.” ve eklemiştir. “Muhalefet lideri ve eski belediye başkanı Alfredo Diaz, geçen Kasım ayında bir otobüsten indirilip El Helicoide adlı hapishanenin derinliklerine atıldı.”
Frydnes, bu örneklerin ardından “Bu, bugünün Venezuela’sıdır.” ifadesini kullanmıştır. Konuşmada demokrasi ile barış arasındaki ilişki şu sözlerle vurgulanmıştır: “Demokrasi mücadelesinin kalbinde basit bir gerçek parlamaktadır: Demokrasi sadece bir yönetim biçimi değildir; aynı zamanda kalıcı barışın temelidir.”
Japon Bilim İnsanlarının 2025 Başarısı
2025 yılında Japonya, iki farklı bilim dalında Nobel Ödülü kazanmıştır. Shimon Sakaguchi ve Susumu Kitagawa, aynı yıl içinde iki ayrı kategoride ödül alan Japon bilim insanlarıdır.
Osaka Üniversitesi’nden Profesör Shimon Sakaguchi, 2025 Nobel Fizyoloji veya Tıp Ödülü’nü Mary E. Brunkow ve Fred Ramsdell ile paylaşmıştır. Ödül, “periferik bağışıklık toleransı ile ilgili keşifleri için” gerekçesiyle verilmiştir.
Sakaguchi, bağışıklık sisteminin kendi dokularına saldırmasını engelleyen düzenleyici T hücreleri (regulatory T cells, Tregs)’ni tanımlamıştır. Bu keşif, “vücudun sağlıklı hücrelerine saldıran diğer T hücrelerini engelleyen düzenleyici T hücrelerinin keşfi” olarak belirtilmiştir.
Bu keşfin, otoimmün hastalıklar, kanser ve diğer sağlık sorunlarının tedavisinde yeni yöntemlerin geliştirilmesine olanak sağladığı ifade edilmiştir.
Kyoto Üniversitesi’nden Profesör Susumu Kitagawa, 2025 Nobel Kimya Ödülü’nü Richard Robson ve Omar M. Yaghi ile birlikte almıştır. Gerekçe, “metal-organik kafeslerin geliştirilmesi” şeklindedir.
Kitagawa’nın geliştirdiği metal-organik kafes (metal-organic frameworks, MOF) yapıları, gözenekli özellikleri sayesinde metan, azot gibi gazları depolayıp serbest bırakabilen yeni nesil malzemelerdir. Bu çalışmalar, enerji depolama ve çevresel uygulamalar açısından önem taşımaktadır. Bu iki ödülün ardından Japonya’nın toplam Nobel ödüllü kişi sayısı 31’e ulaşmıştır.
Sakaguchi ve Kitagawa, ödüllerini İsveç Kralı XVI. Carl Gustaf’ın elinden almıştır. Tören, Stockholm Konser Evi’nde gerçekleştirilmiştir. Katılımcılar arasında Japonya’nın diplomatik temsilcileri de yer almıştır. Her iki bilim insanı da 74 yaşındadır ve ödüllerini, uzun yıllar süren akademik çalışmalarının ardından almışlardır. Her iki ödül de üçer kişi arasında paylaşılmıştır. Sakaguchi, tıp ödülünü Brunkow ve Ramsdell ile; Kitagawa ise kimya ödülünü Robson ve Yaghi ile paylaşmıştır.
Protestolar ve Kamu Tepkileri
Stockholm’deki Protestolar
2025 Nobel Ödülleri töreni sırasında Stockholm’de çeşitli protesto gösterileri düzenlenmiştir. Stockholm Konser Evi (Konserthuset) önünde toplanan yaklaşık yüz kişilik bir grup, Nobel ödüllerinin finansmanını sağlayan bazı şirketlerin çevreye zarar verdiğini ileri sürmüştür. Göstericiler, “Dünyamızı kirletmeyi durdurun” sloganı atmıştır. Eylemciler, törenin yapıldığı alanda pankartlar taşımış ve Nobel finansmanına yönelik eleştirilerini dile getirmiştir.
Bu protesto, ödül töreninin yapıldığı gün İsveç Kraliyet ailesi ve davetlilerin Konser Evi’ne giriş yaptığı saatlerde gerçekleşmiştir. Gösteri barışçıl biçimde sona ermiştir.
Stockholm Konser Evi'nin önünde toplanan 100 kişilik iklim aktivisti, Nobel ödüllerinin finansmanını gerçekleştiren şirketlerin doğaya ve ormanlara zarar vererek para kazandıklarını iddia ederek 'Dünyamızı kirletmeyi durdurun'' sloganları atarak protesto gösterisi gerçekleştiriyor, 10 Aralık 2025 - (Anadolu Ajansı)
Nobel Yemeği Sırasındaki Gösteriler
Törenin ardından Stockholm Belediye Binası’nda düzenlenen geleneksel Nobel yemeği (Nobel Banquet) sırasında da protesto eylemleri yapılmıştır. Göstericiler, İsrail’in Gazze Şeridi’ne yönelik saldırılarını ve ABD’nin Venezuela’ya karşı olası bir askeri müdahale hazırlığını protesto etmiştir.
Protestocular, İngilizce ve İsveççe olarak “Gazze’de soykırımı durdurun” ve “Venezuela’ya dokunma” sloganları atmıştır. Eylemde “İsrail Filistin’den defol”, “Venezuela’da savaşa hayır”, “İşgale son verin” ve “Siviller öldürülürken Nobel töreni yapılamaz” yazılı dövizler taşınmıştır.
Bu protestolar sırasında Filistin bayrakları açılmış, göstericiler ABD ve Avrupa Birliği politikalarını da eleştirmiştir. Nobel ödüllerinin “ABD tarafından finanse edildiği” iddiası bu eylemlerde dile getirilmiştir.
İsveç'te Nobel yemeği sırasında düzenlenen İsrail ve ABD protestoları, 10 Aralık 2025 - (Anadolu Ajansı)
Oslo’daki Tepkiler
Norveç’te düzenlenen Nobel Barış Ödülü törenine ilişkin bazı tartışmalar yaşanmıştır. Norveç Barış Konseyi, geleneksel “meşale yürüyüşü” etkinliğini 2025 yılında düzenlememe kararı almıştır. Konsey tarafından yapılan açıklamada, bu kararın, Barış Ödülü’nün sahibi María Corina Machado’nun “Norveç Barış Konseyi ve üye kuruluşlarının değerleriyle uyumlu olmadığı” gerekçesiyle alındığı bildirilmiştir.
Ayrıca bazı gruplar, Machado’nun İsrail ve ABD politikalarına desteğini eleştirmiştir. Protestolarda, onun “Ödülünü ABD Başkanı Donald Trump’a ithaf eden ve Venezuela’ya yönelik askeri müdahale olasılığını memnuniyetle karşılayan bir siyasetçi” olduğu yönünde açıklamalar yapılmıştır.
