ABD'de hükûmet kapanması (ing. government shutdown), merkezî / federal düzeyde yürütme faaliyetlerinin, yasama organının ilgili yıllık veya geçici fonlama yasalarını zamanında yürürlüğe koyamaması nedeniyle kısmen veya tamamen durması hâlidir. Bu süreçte finansman akışı kesildiği için bazı kamu kurumları faaliyetlerini durdurur veya yalnızca “zorunlu” (excepted) hizmetleri sınırlı biçimde sürdürür. Finansman boşluğu yani funding gap, özetle kurumların faaliyetlerini finanse edecek yasaların veya ödeneklerin olmaması durumunu ifade eder. Funding gap’in varlığı kapanmanın teknik tetikleyicisidir.

Tarihsel Gelişim ve Görüldüğü Ülke

Modern anlamda hükûmet kapanması örnekleri, özellikle 1970’li yıllardan itibaren Amerika Birleşik Devletleri’nde gözlenmeye başlamıştır. Bu dönemde federal bütçe sürecinin yasama ve yürütme organları arasındaki uzlaşmazlıklar nedeniyle kesintiye uğraması, “government shutdown” kavramının kurumsal biçim kazanmasına yol açmıştır. Başka ülkelerde benzer bütçe krizleri görülmekle birlikte, bu durumun sistematik olarak yaşandığı ülke Amerika olmuştur. Bunun nedeni, yürütmenin finansman sağlayabilmek için yasama organının onayına bağımlı olması ve bütçe kanunlarının zamanında çıkarılamaması durumunda faaliyetlerin otomatik olarak durmasıdır.

Hükûmet Kapanmasının Nedenleri

Hükûmet kapanmalarının temelinde, genellikle bütçe üzerinde yaşanan siyasi anlaşmazlıklar yer alır. Yasama organında ödeneklerin dağılımı, harcama öncelikleri veya belirli politikaların finansmanı konularında fikir ayrılıkları oluştuğunda, bütçe yasaları zamanında kabul edilemez. Geçici fonlama mekanizmalarının da onaylanmaması hâlinde finansman boşluğu meydana gelir. Bu süreçte tartışma konuları çoğunlukla sosyal harcamalar, göç politikaları veya güvenlik bütçeleri gibi ideolojik ağırlığı yüksek alanlarda yoğunlaşır. 

Süre ve Yoğunluk Bakımından Farklı Kapanma Türleri

Hükûmet kapanmaları süre bakımından farklılık gösterebilir. Bazıları yalnızca birkaç gün sürerken, bazıları haftalarca devam edebilir. Kısa süreli kapanmaların etkisi sınırlı olurken, uzun sürenler kamu hizmetlerinde, ekonomik göstergelerde ve çalışan refahında belirgin etkiler yaratır.

Modern dönemdeki en uzun kapanma, 22 Aralık 2018’de başlayıp 25 Ocak 2019’a kadar süren 34 günlük süreçtir. Bu süreç boyunca federal çalışanların maaş ödemeleri gecikmiş, kamu hizmetlerinde aksaklıklar yaşanmış ve ekonomik faaliyetler geçici olarak yavaşlamıştır. 2025 mali yılının sona erdiği 30 Eylül Salı gecesi itibarıyla yaşanan kapanma ise, yeni bütçenin kongre tarafından onaylanamaması nedeniyle başlamış ve Kasım ayında sona erdiğinde toplam 43 gün sürerek ülke tarihinin en uzun federal hükûmet kapanması olarak kaydedilmiştir.

^{Government Shutdown Clock (The White House)}

Etkilenen Kurumlar ve Çalışanlar

Kapanma sürecinde kurumlar “zorunlu” ve “zorunlu olmayan” faaliyetler olarak ikiye ayrılır. Ulusal güvenlik, acil sağlık hizmetleri, kolluk kuvvetleri ve bazı kritik kamu görevleri kesintisiz sürdürülürken; kültürel kurumlar, millî parklar, araştırma projeleri ve idari işlemler geçici olarak durdurulur. Kamu çalışanlarının bir bölümü “geçici ücretsiz izin” anlamına gelen furlough uygulamasına tabi tutulur. Zorunlu hizmetlerde çalışan personel, görevine devam eder ancak maaş ödemeleri kapanma sonrasında topluca yapılır.

Ekonomik Etkiler

Hükûmet kapanmaları ekonomiyi çok katmanlı biçimde etkiler.

• İlk aşamada, maaş ödemelerinin gecikmesi ve kamu çalışanlarının harcamalarının azalması, kısa vadeli talep daralmasına neden olur. Bu durum özellikle federal kurumların yoğun olduğu bölgelerde belirgin biçimde hissedilir.
• Turizm, araştırma, taşeron hizmetleri ve kamuya bağlı üretim zincirlerinde gelir kayıpları yaşanır.
• Uzun süren kapanmalar, ekonomik güven ve yatırım kararları üzerinde belirsizlik yaratır; finansal piyasalarda dalgalanmalar görülebilir.
• Kamu destekli projelerin durması, tedarik zincirlerinde gecikmelere yol açar.

Yönetimsel Düzenleme ve Kriz Yönetimi

Kapanma süreci başladığında her kurum, faaliyetlerini sürdürebilmek için yasal çerçevede acil durum planlarını devreye sokar. Bu planlar, hangi personelin çalışmaya devam edeceğini, hangi hizmetlerin askıya alınacağını ve hangi ödemelerin erteleneceğini belirler. Zorunlu görevler dışındaki tüm faaliyetler, finansman yasası onaylanıncaya kadar durdurulur. Kapanmanın sona ermesiyle birlikte çalışanlara geriye dönük maaş ödemesi yapılır ve kamu hizmetleri kademeli olarak yeniden başlar.

^{Hükûmet Kapanmasını Tasvir Eden Bir Görsel (Yapay Zekâ ile Oluşturulmuştur)}

Uzun Kapanmaların Sonuçları

Uzun süreli kapanmalar yalnızca ekonomik değil, sosyal açıdan da olumsuz etkiler yaratır. Kamu çalışanlarının gelir kaybı, aile bütçelerini zorlayabilir; hizmetlerin kesilmesi vatandaşların devletle olan günlük etkileşimlerini aksatır. Ayrıca kamu kurumlarının güvenilirliği ve yönetim kapasitesi tartışma konusu hâline gelir. Bu nedenle uzun kapanmalar, demokratik sistemlerde idari istikrarın ve bütçe disiplininin önemini hatırlatan olaylar olarak değerlendirilir.

Kamuoyu Üzerindeki Etkiler

Kapanmalar, sadece ekonomik göstergeler üzerinden değil, kamu algısı açısından da değerlendirilir. Hizmetlerin durması, vatandaşların devlete olan güvenini geçici olarak sarsabilir. Kamuoyu genellikle kapanmanın sorumluluğunu siyasi taraflar arasında paylaştırır. Bu durum, bütçe uzlaşmalarının geleceğini de etkiler. Medya kuruluşları, kapanma dönemlerinde hangi hizmetlerin durduğunu ve vatandaşların nasıl etkilendiğini kamuoyuna aktarmakta önemli bir rol oynar.

Tarihî Kayıt ve Güncel Durum

Modern dönemde, 1970’lerin sonlarından itibaren Amerika Birleşik Devletleri’nde yaklaşık yirmi kez finansman boşluğu yaşanmış, bunların yarısı hükûmet kapanmasıyla sonuçlanmıştır. Kapanmaların süresi birkaç saatten bir aya kadar değişmiştir. Son yıllarda, özellikle 2023 yılı içinde yeni bir kapanma olasılığı gündeme gelmiş, ancak son anda yapılan geçici fonlama kararlarıyla süreç engellenmiştir.

2025 mali yılının sona erdiği 30 Eylül Salı gecesi itibarıyla, federal düzeyde bütçe yasasının kongre tarafından onaylanamaması sonucunda hükûmet resmen kapanmıştır. Bu kapanma, 2019’daki kapanmanın ardından yaşanan ilk büyük kriz olup aynı zamanda 2025 Kasım ayında sona erdiğinde toplam 43 gün süren ve ülke tarihinin en uzun hükûmet kapanması olarak kayda geçmiştir. Süre boyunca birçok devlet kurumu faaliyetlerini durdurmuş veya küçültmüştür. Federal çalışanlar maaşlarını alamadan çalışmak ya da geçici ücretsiz izne çıkmak zorunda kalmıştır. Bu süreç, kamu hizmetlerine erişimi aksatarak ekonomik belirsizliği artırmış ve yönetim güvenliği açısından önemli bir test olmuştur.

^{Konuya Dair İnfografik (Anadolu Ajansı)}

Önleyici Mekanizmalar ve Olası Çözümler

Hükûmet kapanması, devletin bütçe süreçlerinde yaşanan tıkanmaların somut bir göstergesidir. Bu olgu, sadece mali bir teknik mesele değil; aynı zamanda siyasal uzlaşma kültürünün sınandığı bir durumdur. Uzun vadede kapanmalar, kamu yönetiminin istikrarı, vatandaş memnuniyeti ve ekonomik güven açısından risk oluşturur. Bu nedenle bütçe onay süreçlerinde iş birliği mekanizmalarının güçlendirilmesi, gelecekte benzer krizlerin yaşanmasını önlemede temel bir gereklilik olarak görülmektedir.

Bu tür krizlerin önlenebilmesi için bütçe süreçlerinin daha sıkı takvimlere bağlanması, geçici fonlama kararlarının hızlı biçimde alınabilmesi ve kritik hizmetler için özel finansman rezervlerinin oluşturulması önerilmektedir. Ayrıca yasama ve yürütme arasındaki müzakere süreçlerinin şeffaflaştırılması, politik çıkar çatışmalarının kamu hizmetlerini etkilemesinin önüne geçebilir.