Alaca sansar (Vormela peregusna), sansargiller (Mustelidae) familyasına ait, Avrasya'da dağılım gösteren küçük bir etçil memelidir. Göze çarpan post deseni ve özgün davranışlarıyla tanınan bu tür, Türkiye'de nadiren gözlemlenmektedir. Alaca sansar, habitat tercihleri, beslenme biçimi ve korunma durumuyla ekosistem içinde önemli bir yere sahiptir.

Morfolojik Özellikler

Alaca sansarın vücut uzunluğu ortalama 29–35 cm, kuyruk uzunluğu ise 13–20 cm arasında değişmektedir. Ağırlıkları 0,5–0,7 kg civarındadır. Postu siyah, sarı ve beyaz benekli karmaşık bir desen taşır. Yüzü genellikle beyazdır ve göz çevresinde siyah bir halka bulunur. Kuyruğu tüylü ve halka desenlidir. Bu renklenme ve desenler onu hem kamufle eder hem de tehdit altındayken caydırıcı bir görünüme kavuşturur.

Yaşam Alanı ve Yayılış

Alaca sansar, Orta ve Doğu Avrupa'dan Orta Asya’ya kadar uzanan geniş bir coğrafyada yaşar. Genellikle yarı kurak bölgeler, açık çayırlar, taşlık araziler ve bozkırlarla ilişkili habitatları tercih eder. Yerleşim alanlarına yakın bölgelerde de zaman zaman görülmüştür. Türkiye’de Trakya, Doğu Anadolu ve İç Anadolu’nun bazı bölgelerinde gözlemlenmiştir.

^Davranış ve Beslenme

Gececil bir hayvan olan alaca sansar, genellikle yalnız yaşar ve gündüzleri yuvasında dinlenir. Avını koklayarak bulur ve çok hızlı hareket edebilir. Beslenme şekli etoburdur; kemirgenler, sürüngenler, kuşlar ve böceklerle beslenir. Bazen leş de tükettiği görülmüştür. Tehlike anında sırtını kamburlaştırarak ve tüylerini kabartarak kendini olduğundan daha büyük gösterir. Ayrıca kötü kokulu bir salgı da yayabilir.

^{Alaca Sansar Belgeseli (TRT Belgesel)}

Üreme ve Yaşam Döngüsü

Üreme dönemleri genellikle ilkbahar aylarında başlar. Gebelik süresi yaklaşık 243 gün olup, gecikmeli implantasyon gözlenir. Bu nedenle yavrular yaz sonuna doğru doğar. Bir batında genellikle 4-8 yavru dünyaya gelir. Yavrular kör ve tüysüz doğar, birkaç hafta içinde gelişim göstererek anneleri tarafından avlanmaya alıştırılır.

Korunma Durumu ve Tehditler

Alaca sansar, Uluslararası Doğayı Koruma Birliği (International Union for Conservation of Nature) tarafından “Hassas” (Vulnerable) kategorisinde sınıflandırılmaktadır. Habitat kaybı, tarımsal faaliyetler, kemirgen ilaçları ve insan etkisi popülasyonu tehdit eden başlıca faktörlerdendir. Türkiye'de nesli tehlike altında türler arasında yer almakta olup, korunması için çeşitli bilimsel gözlemler ve farkındalık çalışmaları yürütülmektedir.

Türkiye’de Gözlemlenmesi ve Önemi

Türkiye’deki varlığına dair kayıtlar sınırlı olmakla birlikte, farklı bölgelerden zaman zaman foto-tuzak ve yol kenarı gözlemleriyle kayıt altına alınmaktadır. Biyoçeşitliliğin korunması açısından önemli olan bu tür, aynı zamanda ekosistemin denge unsurlarından biridir. Özellikle tarım alanlarında zararlı kemirgen popülasyonlarının kontrolüne katkıda bulunur.