Albert Camus, 20. yüzyıl felsefesine “saçma” ve “başkaldırı” kavramlarıyla yön vermiş, edebiyat ve düşünce dünyasında özgün bir ses olarak öne çıkmıştır. Varoluşsal krizlerin, savaşların ve ideolojik çatışmaların gölgesinde şekillenen düşüncesi, insana evrende anlam arayışının boşluğu karşısında nasıl bir etik yön çizebileceğini sormuştur.
Camus’ye göre insan, dünyada anlam arayan ama bu anlamı hiçbir zaman kesin biçimde bulamayan bir varlıktır. Evrenin bu kayıtsızlığı karşısında duyulan huzursuzluk, onun felsefesinin merkezinde yer alan “saçma” kavramını doğurur. İnsan ya bu boşluğu inkâr eder, ya da onunla yüzleşir. Camus, ikinci yolu seçer: Saçmaya rağmen yaşamak.
Bu noktada ortaya çıkan çözüm, Camus’nün ifadesiyle bir başkaldırıdır. Bu başkaldırı bir isyan ya da devrim çağrısı değil, insanın saçmaya karşı onurunu ve özgürlüğünü koruyarak yaşamayı seçmesidir. Sisifos’un sonsuz döngüsünü anlatan Sisifos Söyleni eserinde, bu direnişin simgesini buluruz. Sisifos taşı her defasında dağın zirvesine taşıyıp düşmesini izler, ama yine de vazgeçmez. Camus’ye göre, onu mutlu hayal etmeliyiz çünkü direnmektedir.
Camus’nün başkaldırı anlayışı, yalnızca bireysel değil, aynı zamanda toplumsal ve ahlaki bir tavırdır. Başkaldıran İnsan adlı eserinde, bireyin kendi sınırlarını aşmadan, başkalarının özgürlüğüne zarar vermeden direnebileceğini savunur. Ona göre hiçbir ahlaki duruş, başka bir insanın yaşam hakkını yok sayarak meşru olamaz. Bu yüzden Camus, totaliter sistemlere ve ideolojik şiddete mesafeli durmuştur. Hem aşırı sağın hem de dogmatik solun bireyi yok sayan yapısına karşı eleştirel bir dil geliştirmiştir.
Sıklıkla Jean-Paul Sartre gibi varoluşçularla birlikte anılsa da Camus bu sınıflandırmayı reddeder. Sartre’ın insanın kendi anlamını yaratabileceği yönündeki yaklaşımının aksine, Camus anlam yaratma çabasını da saçmanın bir parçası olarak görür. Onun tavrı daha çok, anlamsızlığa rağmen dürüst, sade ve sorumlu bir yaşam sürmekten yanadır.
Camus’un romanları, denemeleri ve tiyatro oyunları bu felsefi duruşun birer yansımasıdır. Yabancı’da duygusal kayıtsızlık ve ölümle yüzleşen Meursault, Veba’da mücadeleyi seçen doktor Rieux ve Düşüş'te içsel hesaplaşmalarla örülü anlatı, hep bu başkaldırı fikrini derinleştirir.
Günümüzde, anlamın hızla tükendiği, değerlerin sorgulandığı bir dünyada Camus’un başkaldırısı hâlâ günceldir. O, insanın yalnızca var olmakla değil, var oluşuna bir duruş kazandırmakla anlamlı kalabileceğini savunur. Sessizliğe rağmen söz almak, saçmaya rağmen yaşamak... Camus’un önerisi tam da budur.