Alev Alatlı, 16 Eylül 1944 tarihinde İzmir’in Menemen ilçesinde dünyaya geldi. Babası Türk Silahlı Kuvvetleri’nde görev yapan subay Ertuğrul Alatlı, annesi ise Fürüzan Alatlı’dır. Babasının mesleği nedeniyle çocukluk döneminde Türkiye’nin çeşitli şehirlerinde yaşadı. Ailesi onun eğitimine büyük önem verdi. Babasının Japonya’ya askerî ataşe olarak atanmasıyla birlikte lise öğrenimini bu ülkede sürdürdü.

^{Alev Alatlı (AA)}

Eğitim Hayatı

İlkokul eğitimine Ankara’da başlayan Alev Alatlı, Karaköse (bugünkü Ağrı) ve Erzurum’da devam etti. Erzurum Kültür Kurumu İlkokulu’ndan mezun oldu. Ortaokul yıllarını Ankara Namık Kemal Ortaokulu’nda geçirdi. Babasının yurtdışı görevi nedeniyle Japonya’ya giden Alatlı, lise eğitimini Tokyo’daki American School in Japan’da tamamladı. Bu dönemde İngilizceyi ileri düzeyde öğrendi, ayrıca Japonca da öğrendi.

Üniversite eğitimine Türkiye’de devam etti. Orta Doğu Teknik Üniversitesi’nde Ekonomi ve İstatistik bölümlerinde öğrenim gördü. Mezuniyetinin ardından Fulbright bursu kazanarak Amerika Birleşik Devletleri’ne gitti. Vanderbilt Üniversitesi’nde kalkınma iktisadı ve ekonometri alanında yüksek lisans yaptı. Bu dönemde ekonomi disipliniyle felsefe arasındaki ilişkiyi sorgulamaya başladı. Ardından Dartmouth College’da felsefe ve ilahiyat alanlarında çalışmalar yürüttü. Bu süreçte sosyal bilimler, düşünce tarihi ve din felsefesi alanlarında yoğunlaştı.

Meslekî ve Akademik Faaliyetleri

Türkiye’ye döndükten sonra İstanbul Üniversitesi İktisat Fakültesi’nde öğretim görevlisi olarak çalıştı. Ardından Devlet Planlama Teşkilatı’nda ekonomist olarak görev aldı. Amerika’daki akademik döneminde Kaliforniya Üniversitesi ile ortak yürütülen psiko-dilbilim araştırma projelerinde yer aldı.

1980’li yıllarda Türkçe temelli İngilizce öğretimi üzerine hazırlanan Bizim English adlı derginin yayımlanmasında aktif rol aldı. Türk Yazarlar Kooperatifi (YAZKO) yönetiminde başkan yardımcılığı yaptı. Akademik çalışmalarının yanı sıra eğitim kurumlarının kuruluş süreçlerinde de aktif görevler üstlendi.

2005 yılında Kapadokya Meslek Yüksekokulu Mütevelli Heyeti Başkanlığı’na getirildi. Bu kurumun daha sonra Kapadokya Üniversitesi’ne dönüşmesiyle birlikte Mütevelli Heyeti Başkanlığı görevini sürdürdü. Üniversite döneminde eğitimde kalite, mesleki gelişim ve bölgesel kalkınma odaklı projelere öncülük etti.

^{Alev Alatlı (AA)}

Edebi ve Düşünsel Çalışmaları

Alev Alatlı’nın yazın hayatı, düşünsel metinlerle başladı. İlk eseri Aydın Despotizmi, Türkiye’de entelektüel otorite anlayışına eleştirel bir yaklaşım getiren bir çalışmadır. Ardından roman türünde önemli eserler vermeye başladı.

İlk romanı Yaseminler Tüter mi Hâlâ? ile edebiyat çevrelerinde tanındı. Bu roman, Türk-Yunan ilişkileri, Kıbrıs sorunu ve kimlik arayışı gibi temaları işler. İşkenceci adlı romanı, Türkiye’nin yakın tarihindeki siyasal ve toplumsal çalkantılara ışık tutar.

Dört ciltten oluşan “Or’da Kimse Var mı?” dizisi (Viva La Muerte, Nuke Türkiye, Valla Kurda Yedirdin Beni, O.K. Musti Türkiye Tamamdır) yazarın en kapsamlı yapıtları arasındadır. Bu seride Batı ile Türkiye arasındaki ilişkiler, aydın sorumluluğu, değerler krizi ve medeniyet meseleleri ele alınır.

Schrödinger’in Kedisi adlı iki ciltlik roman dizisi (Kâbus ve Rüya) ile bilim, teknoloji, etik ve insanlık durumunu sorgulayan bir anlatım ortaya koymuştur. Gogol’un İzinde dizisinde ise Rusya’nın kültürel, tarihsel ve düşünsel dönüşümünü konu edinmiştir.

Edebi üretiminin yanında düşünsel çalışmaları da bulunmaktadır. Safsata Kılavuzu, Hollywood’u Kapattığım Gün, Batı’ya Yön Veren Metinler ve Bize Yön Veren Metinler adlı eserleri, kültür tarihi ve felsefe alanlarında değerlendirilir.

Filistin Çalışmaları ve Özgürlük Madalyası

Alev Alatlı, Amerika’daki öğrenim yıllarında Filistinli öğrencilerle yakın ilişkiler kurdu. Filistin davasına yönelik farkındalık çalışmalarına katıldı. Edward Said’in The Question of Palestine (Filistin’in Sorunu) ve Covering Islam (Haberlerin Ağında İslam) adlı eserlerini Türkçeye kazandırdı.

1986 yılında Filistin halkının mücadelesine katkılarından dolayı Filistin Kurtuluş Örgütü Lideri Yaser Arafat tarafından “Özgürlük Madalyası” ile ödüllendirildi. Madalya, Tunus’ta sürgünde bulunan Arafat tarafından gizlice kendisine ulaştırıldı. Ödül ile birlikte geleneksel bir Filistin elbisesi de gönderildi.

^{Alev Alatlı'nın Ardından (TRT 2)}

Üslup, Anlatım ve Temalar

Alev Alatlı’nın romanları geniş zamanlı bir anlatı yapısına sahiptir. Olaylar, geçmiş ile şimdi arasında geçişlerle işlenir. Anlatımda metinler arası ilişkiler, bilinç akışı, iç konuşma ve çoklu bakış açısı teknikleri yer alır. Üslubunda Osmanlı Türkçesi, halk dili ve yabancı terimler iç içe bulunur.

Romanlarında tarih, kimlik, kültür, medeniyet, din, dil, ahlak ve siyaset gibi konular sıkça yer alır. Kadın karakterler romanlarında güçlü biçimde konumlandırılır. Anlatılarında toplumsal dönüşümün birey üzerindeki etkileri dikkat çeker.

Eserlerinde Batı düşünce sistemlerinin etkileri, Türkiye’nin modernleşme süreci, eğitim, dil, değerler, inanç ve ahlaki bunalımlar üzerinde durur.

Eserlerinde Düşünsel ve Kültürel Yaklaşım

Alev Alatlı, edebiyatı düşünsel bir araç olarak kullanmıştır. “Or’da Kimse Var mı?” serisinde toplumsal çözülme, kültürel kırılma ve kimlik sorunları anlatılmıştır. Schrödinger’in Kedisi dizisi, bilimsel gelişmelerin insan ve toplum üzerindeki etkilerini ele alır. Gogol’un İzinde dizisi ise kültürler arası geçiş, tarihsel belleğin kaybı ve kimlik temalarıyla öne çıkar.

Batı’ya Yön Veren Metinler ile Bize Yön Veren Metinler dizileri, medeniyet tarihinin düşünsel kaynaklarını derli toplu biçimde sunma amacını taşır. Bu çalışmalarda hem Batı hem de İslam düşüncesine ait metinler yer almıştır.

^{Alev Alatlı (AA)}

Ödüller ve Onurlar

• 1986: İşkenceci romanıyla Türkiye Yazarlar Birliği Roman Ödülü

• 1986: Filistin “Özgürlük Madalyası”

• 2006: Mihail A. Şolohov 100. Yıl Edebiyat Ödülü (Rusya)

• 2014: Cumhurbaşkanlığı Kültür ve Sanat Büyük Ödülü (Edebiyat dalı)

• 2015: Bülent Ecevit Üniversitesi Fahri Doktora Unvanı

• 2018: Süleyman Demirel Üniversitesi Fahri Doktora Unvanı

Son Yılları ve Ölümü

Son yıllarını Kapadokya’da sürdürdü. Kapadokya Üniversitesi’ndeki görevini yaşamının sonuna kadar devam ettirdi. 2 Şubat 2024 tarihinde İstanbul’da hayatını kaybetti. Cenazesi Eyüp Sultan Camii’nde kılınan namazın ardından Mihrişah Valide Sultan Haziresi’ne defnedildi.

Çalışmalarının Kapsamı ve Kalıcılığı

Alev Alatlı, uzun yıllar boyunca akademik, kültürel ve edebi alanlarda üretim yapmıştır. Eserlerinde dil, tarih, kültür, eğitim, kimlik, felsefe ve insan ilişkilerini bütüncül bir yaklaşımla ele almıştır. Kapadokya Üniversitesi bünyesindeki çalışmalarıyla eğitimde bölgesel kalkınmayı desteklemiştir.

Çevirileri, romanları, denemeleri ve düşünce eserleri, Türkiye’de entelektüel yaşamın farklı alanlarında kalıcı bir iz bırakmıştır.