Ankara Seymen Kıyafeti, Ankara iline özgü mahreç işareti türündeki tescilli bir erkek kıyafetidir. Geleneksel olarak seymen/seğmen alaylarında, toplumsal törenlerde, millî kutlamalarda, toplantılarda, düğünlerde ve bayram gibi özel gün ve etkinliklerde seymenler/seğmenler tarafından giyilir. Toplam 11 ana parçadan oluşur ve Ankara ilinin kültür ve tarihinde önemli bir yere sahiptir. Kıyafetin kökeni, Ankara'ya yerleşen Oğuz Türklerinin gelenek ve göreneklerine ve 1290-1354 yılları arasında Ankara'da var olan Ahiler döneminin önemli bir unsuru olan seymen/seğmen geleneğine dayanır. Ankara Büyükşehir Belediyesi tarafından 06.06.2022 tarihinde tescil edilmiştir.

Ürün Özellikleri

Kıyafet, Osmaniye işlik, camadan, cepken (kartal kanat), yelek (önü harçlı yelek, kadife yelek, çuha yelek), diz çorabı, zıvga, kuşak (bademli şal kuşak, Trablus kuşağı), kefiye, takke, yemeni ve silahlık olmak üzere on bir ana bileşenden oluşur.

• Osmaniye İşlik: 199 sayı ile tescilli Antep kutnu kumaşından üretilir. Kırmızı-beyaz renkli, boyuna çizgili desenli, haydari yakalı ve önden açıktır.
• Diz Çorapları: Üretiminde tiftik iplik kullanılır, boyu dize ulaşır ve ajurlu veya düz örgü şeklinde yapılır.
• Trablus Kuşağı ve Kefiye: Üretiminde ipek iplik kullanılır.
• Zıvga: Genellikle lacivert, kurşuni veya krem renkte çuha kumaştan yapılan pantolon parçasıdır. Bileğe kadar uzun ve dar paçalıdır. Arkası en az 12 en fazla 24 kırmalı (pileli) kuyruk oluşturacak şekilde bol ve dökümlüdür.
• Yemeni ve Silahlık: Üretiminde kullanılan deriler, tarihi 13. yüzyılda Anadolu'da yaşayan ahilerin dericilik faaliyetlerine dayanan ve Ankara’da kurulan debbağhanelerden temin edilen derilerdir. Yemeni iki çeşittir: Altı kösele, üstü deridir ve dikişi krem ip ile belirgindir veya altı kösele, üstü meşin (yumuşak) deriden siyah renklidir. Silahlık meşin deriden yapılır, 8 gözlüdür ve kuşak üzerine takılır.

Kıyafetin en önemli parçaları olan Osmaniye işlik, camadan, cepken, yelekler, diz çorapları, zıvga, silahlık ve yemeninin üretimi ustalık becerisi gerektirir.

Üretim Metodu

Kıyafetin her bir parçasının üretiminde kullanılan malzemeler ve uygulama teknikleri farklılık gösterir:

• Osmaniye İşlik: Kırmızı-beyaz, boyuna çizgili Antep kutnu kumaşından dikilir. Haydari yakalı, önden açık ve yanda bir bağ ile bağlanır. Yaka ve kol uçları sarı harç ile süslenir. İç kısmı pamuklu kumaşla astarlıdır. Eskiden elde yapılan kordon tutturma nakışı, günümüzde makinede de uygulanır.
• Camadan: Çuha kumaştan yapılır ve işlik üzerine giyilir. Belden yukarı, göğüs hizasında kalan kısa ve dar bir yapıya sahiptir. Sim işlemeli kordon tutturma nakışı tekniğiyle süslenir ve içi astarlıdır.
• Cepken (Kartal Kanat): Lacivert, siyah, koyu kırmızı veya mavi çuha kumaştan yapılır. Üzeri sim iplerle kordon tutturma tekniği ile nakışlıdır. Camadan gibi kısa ve dar kesimlidir.
• Yelekler
• Önü Harçlı Yelek: Osmaniye işlik altına giyilir. Genellikle Antep kutnu kumaşının kırmızı-beyaz yollu çeşidinden yapılır, kapalı yakalı ve kolsuzdur. İpek harç ve ibrişim düğmeli olur.
• Kadife / Çuha Yelek: Harçlı yelek yerine giyilir. Kolsuz ve kapalı yakalıdır. Önden çift sıra sedef düğme ile kapanır ve genellikle siyah, lacivert, bordo, koyu yeşil renklerde çuha veya kadife kullanılır.
• Diz Çorapları: Tiftik iplikten ajurlu veya düz örgü şeklinde üretilir, dize gelecek uzunlukta olup ince bir bağ ile dize bağlanır.
• Zıvga: Çuha kumaştan yapılır. Paçaları dar, bileğe kadardır ve diz çorabı üzerine sıvanır. Arka kısmı kuyruk oluşturacak şekilde bol ve 12 ila 24 kırmalıdır. Belden fitilli bağ ile bağlanır. İsteğe bağlı olarak paça ve yan tarafları kordon tutturma nakışı ile süslenebilir.
• Kuşaklar
• Bademli Şal Kuşak: Yünden dokunur, dikdörtgen şeklinde (2,5 m uzunluğunda, 80 cm genişliğinde) ve uçları hafif püsküllüdür. Deseni bademli olup renkleri farklılık gösterebilir.
• Trablus Kuşağı: İpek iplikten dokunur, dikdörtgen şeklindedir (4 m uzunluğunda, 90 cm genişliğinde).
• Kefiye: Başa giyilir, ipek kumaştan dokunur ve uç kısımları püsküllüdür. Dikdörtgen veya kare şeklindedir. Genellikle sarının tonlarında alacalı renklere sahiptir.
• Takke: Kefiyenin başta sabit durması için altına takılır. Lacivert veya siyah kadife kumaş ya da örgü şeklinde yapılır.
• Yemeni: Deri ve köseleden yapılır. Kösele ile derinin birleştiği dikiş yerinde krem ip belirgindir.
• Silahlık: Meşin deriden yapılır ve kuşak üzerine takılır. 8 gözlüdür. Üst kenar kısımları saç örgüsü süslemelidir ve sol alt yan kısmında ejderha deseni kullanılır.

Coğrafi Sınır

Ürünün coğrafi sınırı Ankara ilidir. Ankara seymen kıyafetinin geçmişe dayanan ün bağı ve kültürel önemi nedeniyle, Osmaniye işlik, camadan, cepken, yelekler, diz çorapları, zıvga, silahlık ve yemeninin üretimi gibi ustalık becerisi gerektiren tüm üretim aşamaları bu coğrafi sınırda gerçekleşmek zorundadır. Ayrıca yemeni ve silahlık üretiminde kullanılan derinin de coğrafi sınırdan temin edilmesi zorunludur.

Denetim

Ankara seymen kıyafetinin denetimi, Ankara Büyükşehir Belediyesinin koordinatörlüğünde, Ankara Büyükşehir Belediyesi, Ankara Kulübü Derneği ve Ankara Olgunlaşma Enstitüsünden ürün konusunda uzman birer kişinin katılımıyla en az üç kişiden oluşan bir denetim mercii tarafından gerçekleştirilir. Denetimler, yılda en az bir kere olmak üzere düzenli olarak yapılır. Şikâyet durumunda ve gerekli görülen hâllerde ise her zaman denetim gerçekleştirilebilir. Denetimlerin sonuçları, Ankara Büyükşehir Belediyesi tarafından raporlanarak düzenli olarak Türk Patent ve Marka Kurumuna sunulur.

Denetim kriterleri şunları kapsar:

• Osmaniye işlik, camadan, cepken, yelekler, diz çorapları, zıvga, silahlık ve yemeni üretiminin tüm aşamalarının coğrafi sınırda gerçekleşmesi.
• Yemeni ve silahlık üretiminde kullanılan derinin coğrafi sınırdan temin edilmiş olması.
• Diz çoraplarının üretiminde tiftik iplik kullanılması.
• Üretimde kullanılan diğer bileşenlerin uygunluğu.
• Kıyafetin tüm parçalarının ve kıyafetin tamamının belirtilen üretim metoduna uygunluğu.
• Ankara Seymen Kıyafeti / Ankara Seğmen Kıyafeti ibaresinin, logosunun ve mahreç işareti ambleminin kullanımının uygunluğu.