Antalya, Türkiye'nin güneyinde, Akdeniz kıyısında konumlanan ve sahip olduğu doğal ve kültürel mirasla dikkat çeken bir turizm merkezidir. Kuzeyinde Burdur, Isparta ve Konya, doğusunda Karaman ve Mersin, batısında ise Muğla illeriyle çevrili olan Antalya, güneyde Akdeniz ile sınır oluşturur. "Türk Rivierası" olarak adlandırılan Antalya kıyılarının uzunluğu 630 kilometreyi bulmaktadır. Kent, aynı adı taşıyan körfezin kuzeybatı ucunda, denize dik yarlarla inen yaklaşık 30 metre yükseklikteki düz bir zemin üzerine kurulmuştur. Kentin araç plaka kodu 07'dir. 19 farklı ilçesi bulunmaktadır ve bu ilçelerde toplamda 914 mahalle bulunmaktadır.

^{Antalya'nın Alanya İlçesindeki Liman'ın Manzarası.}

Doğal güzelliklerinin yanı sıra zengin tarihi geçmişiyle de önemli bir turistik merkez olan Antalya, tarih boyunca farklı medeniyetlere ev sahipliği yapmıştır. Antalya, ulaşım açısından da gelişmiş bir yapıya sahiptir. Karayolu, havayolu ve denizyolu bağlantıları sayesinde yerli ve yabancı turistler için erişilebilir bir destinasyon olan kentte, uluslararası hava trafiğine açık Antalya Havalimanı önemli bir rol oynamaktadır. Antalya ili, merkez ilçesiyle birlikte Akseki, Alanya, Finike, Kaş, Kemer, Manavgat ve Serik başta üzere toplam 19 ilçeden oluşmaktadır.

Antalya'nın İlçeleri, Kaymakamları ve Nüfusları;

1. Akseki (Saliha KARATAŞ, 10.546)
2. Aksu (Ahmet Hikmet ŞAHİN, 82.560)
3. Alanya (Fatih ÜRKMEZER, 361.873)
4. Demre (Emin BAĞLI, 27.814)
5. Döşemealtı (Nuri ÖZDER, 90.572)
6. Elmalı (Faruk ERDEM, 41.853)
7. Finike (Musa Kazım ÇELİK, 51.620)
8. Gazipaşa (Selami KORKUTATA, 55.362)
9. Gündoğmuş (Mehmet Çağatay ÇAKAL, 7.353)
10. İbradı (İbrahim Cem DEVECİ, 3.411)
11. Kaş (Tevfik KUMBASAR, 63.921)
12. Kemer (Ahmet SOLMAZ, 50.436)
13. Kepez (Nusret ŞAHİN, 629.479)
14. Konyaaltı (Rahmi KÖSE, 196.079)
15. Korkuteli (Sezgin ÜÇÜNCÜ, 58.728)
16. Kumluca (Bahadır GÜNEŞ, 75.041)
17. Manavgat (Adil KARATAŞ, 262.576)
18. Muratpaşa (İhsan KARA, 509.444)
19. Serik (Cemal ŞAHİN, 143.435)

Nüfus

Toplam Nüfus (2024): 2 Milyon 722 bin 103 Kişi

Yüzölçümü: 20.723 km²

Nüfus Yoğunluğu: 130/km²

^{Antalya'nın Kaş İlçesindeki Çukurbağ Yarımadası'nın Yunanistan'a Ait Meis Adasıyla Birlikte Manzarası.}

Tarih ve Kültür

Milattan Önceki Dönem

Antalya'nın adı, Bergama Kralı II. Attalos'a dayanmaktadır. Antikçağ’da "Attaleai" olarak anılan kent, zamanla "Atalia", "Adalia" gibi farklı isimlerle anılmış ve Türkler tarafından "Antâliyye" veya "Adalya" olarak adlandırılmıştır. Kentin kurucusu II. Attalos'un adına izafeten "Attalos Yurdu" anlamına gelen bu isim, günümüze "Antalya" şeklinde ulaşmıştır. Bergama Krallığı’nın sona ermesinin ardından bir süre bağımsız kalan şehir, daha sonra korsanların hâkimiyetine girmiştir. M.Ö. 77 yılında Roma Komutanı Servilius Isauricus tarafından Roma topraklarına katılan Antalya, M.Ö. 67’de Pompeius’un donanmasına üs olarak hizmet vermiştir.

^{Kekova Antik Kenti/Antalya.}

^{Myra Antik Kenti, Demre/Antalya.}

Milattan Sonraki Dönem

M.S. 130 yılında Roma İmparatoru Hadrianus’un Attaleia’yı ziyareti, kentin gelişimini hızlandırmıştır. Bizans döneminde piskoposluk merkezi olan kent, 1207 yılında Selçuklular tarafından fethedilerek Türk topraklarına katılmıştır. Antalya ve çevresi antik dönemde "Pamphylia" olarak adlandırılırken, bölgenin batı kesimi "Lykia" olarak bilinmekteydi. Arkeolojik araştırmalar, Antalya’da günümüzden yaklaşık 40 bin yıl öncesine dayanan insan yerleşimlerinin bulunduğunu ortaya koymaktadır. Bölge, M.Ö. 2000’lerden itibaren Hititler, Pamphylialılar, Lykialılar, Kilikyalılar, Persler, Büyük İskender ve halefleri olan Antigonos, Ptolemaios ve Selevkoslar gibi farklı devletlerin egemenliği altına girmiştir. Daha sonraki dönemde Bergama Krallığı’na bağlanan kent, Roma hâkimiyeti altında özellikle M.S. II. ve III. yüzyıllarda altın çağını yaşamıştır.

Bizans İmparatorluğu Dönemi

Kent, Bizans İmparatorluğu döneminde piskoposluk için bir merkez haline gelmiştir. Bizans hâkimiyeti döneminde Antalya'nın diğer önemli özelliklerinden biri de Akdeniz’in önemli ve işlek limanlarından biri olma özelliğini sürdürmüş olmasıdır. Stratejik konumu nedeniyle VII. yüzyıldan itibaren Arap akınlarına maruz kalmıştır. 860 yılında Halife Mütevekkil’in donanma komutanı Fazl b. Kārin tarafından ele geçirilse de bu hâkimiyet uzun soluklu olmamıştır. Türklerin Anadolu’ya ilerleyişi sırasında Süleyman Şah, şehri fethederek 1103 yılına kadar Selçuklu yönetimi altında tutmuştur. Ancak 1103’te Bizans İmparatoru Alexis Komnenos, Antalya’yı yeniden Bizans topraklarına katmayı başarmıştır. Sonraki yıllarda şehir, Bizans ve Türkler arasında birkaç kez el değiştirerek kültür çatışması ve kültür zenginliğini aynı anda yaşamıştır. 1120’de Ioannes Komnenos, şehri tekrar Bizans kontrolüne alarak Bizans'ın Antalya kenti konusundaki kararlılığını bir kez daha ortaya koymuştur.

^{Aspendos Tiyatrosu/Antalya.}

Bu dönemde Antalya, özellikle Avrupa ve Mısır’dan gelen ticaret gemileri için önemli bir liman konumundaydı ve şehirde Müslüman tüccarlardan oluşan bir koloni bulunmaktaydı. II. Haçlı Seferi sırasında 1148 yılında Haçlı kuvvetleri bir süre şehri üs olarak kullandı. 1181’de II. Kılıçarslan, Antalya’yı Selçuklu topraklarına katmak için girişimde bulunsa da başarılı olamamıştır. 1204’te Latinlerin İstanbul’u ele geçirmesinin ardından Bizans toprakları bölüşüldü ve Antalya, Aldobrandini adlı bir İtalyan’ın yönetimine geçti.

Türk/Müslüman Hakimiyeti Dönemleri

I. Gıyaseddin Keyhüsrev ise şehri kuşatan bir diğer kişidir lakin Kıbrıs’tan gelen yardımlar nedeniyle fetih gerçekleşmemiş, yalnızca abluka uygulanabilmiştir. 5 Mart 1207’de, Latin yönetiminden memnun olmayan Rumların da desteğiyle şehir Selçuklular tarafından kontrol edilmeye başlanmıştır. Keyhüsrev, Mübârizüddin Ertokuş’u vali ve subaşı olarak atamıştır. Şehre bir kadı, imam, müezzin ve hatip görevlendirerek yönetimi düzenlemiştir. Ayrıca kale surlarının onarımını sağlayarak bir mescit de inşa ettirmiştir. Bu, bölge halkının Selçuklu yönetimine karşı olumlu bir bakış açısına sahip olmasında önemli bir etken olmuştur.

^{Alanya Kalesi/Antalya.}

Antalya, Selçuklular tarafından fethedildikten sonra Teke Türkmenlerinin yerleşim alanlarından biri olmuş, Osmanlı döneminde ise Anadolu Eyaleti’ne bağlı Teke Sancağı’nın merkezi olarak önemini korumuştur. Osmanlı’nın son dönemlerinde bağımsız sancak hâline getirilen Antalya, Cumhuriyet döneminde il statüsüne kavuşmuştur.

Milat öncesinden günümüze kadar Antalya'ya ev sahipliği yapmış medeniyetlerin yapılarının ve kültürlerinin karışık halde gözlemlenebileceği ilçe olan Kaleiçi ise, Antalya’nın en önemli tarihî bölgelerinden biridir. Büyük ölçüde yıkılmış olmasına rağmen günümüzde de görülebilen iç ve dış surlar, Helenistik, Roma, Bizans, Selçuklu ve Osmanlı dönemlerinin ortak mirasıdır. Kaleiçi’nde bulunan tarihi evler, yalnızca mimari bir değer taşımakla kalmayıp bölgenin kültürel yaşamına da ışık tutmaktadır. 1972 yılında "Gayrimenkul Eski Eserler ve Anıtlar Yüksek Kurulu" tarafından SİT alanı ilan edilen Kaleiçi, Turizm Bakanlığı tarafından yürütülen restorasyon çalışmaları sonucunda 1984 yılında Uluslararası Turizm Yazarları Birliği (FİJET) tarafından Altın Elma Turizm Ödülü’ne layık görülmüştür. Günümüzde Kaleiçi, tarihi dokusu korunarak turistik oteller, restoranlar ve eğlence mekânlarıyla bir cazibe merkezi hâline gelmiştir.

Coğrafya ve Doğal Yapı

Güncel verilere göre 20.723 km² yüz ölçümüne sahip olan ilin nüfusu 2024 yılı TÜİK verisine göre  2 milyon 722 bin 103 kişi olarak tespit edilmiştir. İlin denize kıyısı ise 640 km uzunluğundadır. Antalya'nın Akdeniz bölgesindeki bir il olmasının sonuçlarından biri olarak kentte kışlar ılıman ve çoğunlukla yağışlı geçerken, yaz dönemlerinde ise sıcak ve kurak bir iklim yaşanmaktadır. Yaz dönemlerinde gerçekleşen yoğun yağışlar neticesinde Antalya'da tarım sektörü genel anlamıyla canlı ve gelişmiş seviyededir. Antalya’nın en önemli doğal güzellikleri arasında nehirleri ve gölleri yer almaktadır. Bu sular Antalya’nın doğal ve tarihi yapısının önemli birer parçası olmakla beraber şehrin turizmi için de önemli birer destinasyon unsurudur. İlde bulunan suların renkleri çoğunlukla turkuaz renkte olup her sene yerli ve yabancı olmak üzere milyonlarca turist akın etmektedir. Antalya 2024 yılı içerisinde toplamda 17 milyon 278 bin 103 yerli ve yabancı turisti ağırlayarak turizm sektöründe bir rekora imza atmıştır.

Nehir, Çay ve Göller

• Akbaş Göleti
• Alakır Çayı
• Alara Çayı (Ulugüney)
• Beymenek Lagünü
• Demre Çayı
• Dim Çayı
• Doyran Göleti
• Eğri Göl (Eğil Göl)
• Manavgat Nehri (Manavgat Şelalesi'nin bulunduğu nehirdir)
• Oymapınar Baraj Gölü
• Yeşil Göl

Dağlar

• Toros Dağları
• Ak Dağ
• Şeytan Dağ
• Geyik Dağ
• Yıldız Dağ
• Bey Dağ
• Kuhu Dağ
• Alaca Dağ
• Kızılca Dağ

Turizm ve Kültür

Turistik Mekanlar

• Patara Antik Kenti (Likya Dönemi, M.Ö. 15. yy.)
• Saklıkent Kayak Merkezi (Toros Dağları Bölgesi)
• Side Antik Kenti (Pamfilya Dönemi, M.Ö. 7. yy.)
• Kaleiçi (Bergama Krallığı Dönemi, M.Ö. 133 Yılı)
• Aspendos (Roma Dönemi, M.S. 160 Yılı)
• Alanya Damlataş Mağarası
• Döşemealtı Karain Mağarası
• İbradı Altınbeşik Mağarası

Sosyal ve Resmi Aktiviteler

• Saklıkent Kar Şenliği
• Döşemealtı Yağlı Güreş Yarışması
• Uluslararası Antalya Diplomasi Forumu
• Uluslararası Antalya Kum Heykel Festivali
• Yörük Göçü
• Kepez Ramazan Günleri
• Muratpaşa Beşediyespor Kulübü Yağlı Güreş Yarışması
• Konyaaltı Karnavalı ve Yaz Şenlikleri
• Ulusal Halk Dansları Festivali
• Döşemealtı Nar Festivali
• Uluslararası Piyano Festivali
• Uluslararası Gitar Festivali

Şehrin Mutfağı

Antalya'da özellikle kış aylarının yağışlı geçmesi, tarım sektöründe gıda yetiştiriciliği hususunda kent halkının ve şehre uğrayan yerli ve yabancı turistlerin ilgisinin çekilmesinde önemli bir faktördür. Yörede yapılan yemek türleri ise genel hatlarıyla aşağıda listelendiği gibidir.

• Tarhana Çorbası
• Yayla Çorbası
• Alaçorba
• Burani
• Testi Kebabı
• Borana
• Piyaz
• Hibeş
• Su Böreği
• Tepsi Böreği
• Kabak Tatlısı
• Keşkek
• Okka (Girit) Tabağı
• Yahnera