Ara Güler, 20. yüzyıl fotoğrafçılığının önde gelen isimlerinden biri olarak, özellikle İstanbul’un toplumsal ve kültürel dokusunu belgeleyen çalışmalarıyla ulusal ve uluslararası alanda tanınmıştır. Fotoğrafı bir sanat dalından ziyade tarihsel bir belge üretim aracı olarak konumlandıran Güler, görsel hafıza oluşturma konusundaki katkılarıyla Türkiye fotoğrafçılık tarihinin etkili figürlerinden biri olmuştur.
Yaşamı ve Eğitimi
Ara Güler, 16 Ağustos 1928 tarihinde İstanbul’un Beyoğlu semtinde doğmuştur. Ermeni kökenli bir aileye mensup olan Güler’in babası eczacıdır ve eğitimini Avusturya’da tamamlamıştır. Sanata olan ilgisi çocuk yaşlarda ortaya çıkmış, özellikle sinema ve tiyatroya duyduğu ilgi, ilerleyen yıllarda görsel anlatım dili üzerine kuracağı kariyerinin temelini oluşturmuştur. İstanbul’da Getronagan Ermeni Lisesi’nde eğitim gördükten sonra İstanbul Üniversitesi İktisat Fakültesi’ne devam etmiş, ancak kısa sürede gazeteciliğe yönelerek profesyonel yaşamına bu alanda adım atmıştır.
Ara Güler’in sanata ve entelektüel birikime olan ilgisi, onu yalnızca bir fotoğrafçı değil; aynı zamanda bir düşünsel anlatıcı, bir tarih gözlemcisi ve bir kültürel arşivci kılmıştır. Özellikle İstanbul’un tarihî dokusunu, insan manzaralarını ve gündelik yaşamını belgesel nitelikte yansıttığı siyah-beyaz kareleri ile “İstanbul’un Gözü” unvanını almıştır. Fotoğraflarında yer verdiği sokaklar, esnaf, çocuklar, tekneler ve camiler, modernleşen Türkiye’nin kültürel geçişlerini ve dönüşümlerini birer belge gibi sunmuştur.
Ara Güler (Ara Güler Müzesi)
Kariyeri
Gazetecilik ve fotoğrafçılık kariyerine 1950’li yıllarda Yeni İstanbul gazetesinde gazeteci olarak başlayan Güler, dönemin önemli gazetecilik figürlerinden biri olan Ahmet İhsan Tokgöz’ün yönlendirmeleriyle fotoğraf muhabirliğine yönelmiştir. Ardından Hürriyet gazetesinde görev almış, bu süreçte foto-röportaj türüne ağırlık vermiştir. 1958 yılında Time-Life dergisinin Orta Doğu foto muhabiri olarak görevlendirilmiş; daha sonra Paris Match, Stern, Sunday Times gibi uluslararası yayın organlarıyla çalışmaya başlamıştır.
1961 yılında İngiltere'de yayımlanan British Journal of Photography Year Book tarafından dünyanın en iyi yedi fotoğrafçısından biri olarak gösterilmiş ve bu dönemde Henri Cartier-Bresson’un bağlı bulunduğu ünlü fotoğraf ajansı Magnum Photos’a Türkiye’den kabul edilen ilk fotoğrafçı olmuştur. 1962 yılında Almanya'da "Master of Leica" unvanını almış ve Leica tarafından onurlandırılmıştır. Bu unvan, o dönem yalnızca çok sınırlı sayıda fotoğraf sanatçısına verilmekteydi.
Güler’in röportaj yaptığı veya fotoğrafladığı dünya çapında önemli kişiler arasında Bertrand Russell, Winston Churchill, Indira Gandhi, Salvador Dalí, Alfred Hitchcock, Marc Chagall ve Pablo Picasso gibi isimler yer almaktadır. Bu portreler, onun yalnızca bir fotoğrafçı değil, aynı zamanda bir görsel tarihçi olduğunun da göstergesidir.
Fotoğrafı bir sanat nesnesinden öte, toplumsal bir belgeleme aracı olarak gören Güler, İstanbul’a dair oluşturduğu büyük arşiviyle kentin modernleşme süreçlerine dair bir belge koleksiyonu sunmuştur. Onun kadrajında yer alan İstanbul, yalnızca görsel bir tema değil, aynı zamanda tarihî bir anlatıdır.
Ara Güler (Anadolu Ajansı)
Aldığı Ödüller
- Master of Leica, Almanya - 1961
- British Journal of Photography Year Book, İngiltere - 1961
- Türkiye Gazeteciler Cemiyeti Fotoğraf Birincisi, İstanbul - 1979
- Basın Yayın Genel Müdürlüğü, Basına Değerli Hizmetler Plaketi, Ankara - 1981
- Başbakanlık Basın Yayın ve Enformasyon Genel Müdürlüğü, Şeref Ödülü, Ankara - 1991
- İFSAK, Yılın Fotoğrafçısı Ödülü - 1995
- İstanbul Üniversitesi İletişim Fakültesi, 1995’in Başarılı İletişimciler Ödülü - 1995
- Dünya Kitap Ödülü, İstanbul - 1995
- Ermeni Patrikhanesi, Liyakat Nişanı, İstanbul - 2000
- Dünya Kardeşlik Birliği Mevlana Yüce Vakfı, Dünya Kardeşlik ve Evrensel Kardeşlik Barışına Çağrı Ödülü - 1997
- Marmara Üniversitesi İletişim Fakültesi, Zirvedekiler Onur Ödülü - 1999
- Aydın Doğan Vakfı, Görsel Sanatlar Büyük Ödülü, İstanbul - 1999
- Türkiye’de Yüzyılın Fotoğrafçısı, İstanbul - 2000
- Türkiye Gazeteciler Cemiyeti, Meslekte 50. Yıl Basın Hizmeti Ödülü, İstanbul - 1999
- Legion d’Honneur, Officier des Arts et des Lettres Nişanı, İstanbul - 2000
- Truva Kültür Sanat Ödülleri Fotoğraf Ödülü, İstanbul - 2002
- Türkiye Cumhuriyeti Dışişleri Bakanlığı, 2003 Japonya’da Türkiye Yılı Özel Nişanı, Tokyo - 2003
- Fotoğraf Sanatı Kurumu, Fotoğrafta Elli Yıl Onur Ödülü, Ankara - 2003
- Türkiye Cumhuriyeti Cumhurbaşkanlığı, Kültür Sanat Büyük Ödülü, Ankara - 2005
- T.C. Kültür ve Turizm Bakanlığı, Kültür Sanat Hizmet Ödülü, Ankara - 2008
- Lucie Awards Yaşam Boyu Onur Ödülü, New York - 2009
- Mimar Sinan Güzel Sanatlar Üniversitesi, Fahri Doktora Unvanı, İstanbul - 2013
- Boğaziçi Üniversitesi, Fahri Doktora - 2014
- T.C. Kültür ve Turizm Bakanlığı, Kültür Sanat Büyük Ödülü, Ankara - 2011
- Mimar Sinan Güzel Sanatlar Üniversitesi, Fahri Doktora Unvanı, İstanbul - 2013
- Boğaziçi Üniversitesi, Fahri Doktora - 2014
Yayımladığı Kitapları
- Fotoğraflar – 1980
- Ara Güler’in Sinemacıları – 1995
- Ara Güler’in Anadolu’su – 1995
- Kırk Yılın Fotoğraf Bahçesi – 1996
- Yitirilmiş Renkler – 1997
- Istanbul’un Gözü – 1999
- Bir Devir Böyle Geçti – 2001
- Ara Güler’in Beyoğlu’su – 2005
- Foto Muhabiri – 2005
- Ara Güler’in İzmir’i / Merhaba İzmir – 2007
- Ara Güler Merhaba Doğu – 2008
- Ara Güler Merhaba Bodrum – 2010
- Ara Güler – Fotoğraflar – 2012
- Ara Güler: Van Gölü Ekspresi’nde Bir Gün – 2012
- Ara Güler – İstanbul – 2013
- Ara Güler’in Gözünden Afrika – 2014
- Ara Güler – Merhaba – 2018
Ölümü ve Cenaze Töreni
Ara Güler, 17 Ekim 2018 tarihinde İstanbul’da tedavi gördüğü hastanede 90 yaşında vefat etmiş, 20 Ekim 2018 tarihinde Şişli Ermeni Mezarlığı’nda toprağa verilmiştir. Cenazesi öncesinde Galatasaray Lisesi önünde bir tören düzenlenmiş, ardından Beyoğlu Üç Horan Ermeni Kilisesi’nde dini tören gerçekleştirilmiştir. Cumhurbaşkanlığı düzeyinde düzenlenen anma etkinlikleri ve devlet yetkililerinin katılımı, onun Türkiye kültür hayatındaki yeri açısından önemli bir göstergedir.
