Bandwagon‑4, SpaceX’in küçük uydu paylaşım (rideshare) programı kapsamındaki bir Falcon 9 görevidir. Görev, 2 Kasım 2025 sabahı (05:09:59 UTC) Florida’daki Cape Canaveral Uzay Kuvvetleri Üssü’nden SLC‑40 rampasından fırlatıldı. Falcon 9 Block 5 roketiyle gerçekleştirilen bu uçuşta toplam 18 küçük uydu yörüngeye taşındı. Bandwagon‑4, SpaceX’in orta eğimli bir yörüngeye yönelik düzenli rideshare görevlerinden dördüncüsüdür.

Fırlatma ve Yörünge

Görev, SpaceX’in Falcon 9 Block 5 roketi ile icra edildi. Fırlatma 2 Kasım 2025 günü Türkiye saati ile 08:09’da (05:09 UTC) gerçekleşti. Görev kapsamında uydu entegrasyonu ve fırlatma hazırlığını ise Alman Exolaunch şirketi üstlenmiştir. Exolaunch bu görevde 13 adet uydunun entegrasyonunu yapmış ve Arjantin, Çekya, Finlandiya, Hollanda, Türkiye ile ABD’den müşterilere ait uyduları taşıyacağını duyurmuştur. Roket, Cape Canaveral Uzay Kuvvetleri Üssü’ndeki SLC‑40 rampasından kalktı ve ilk kademe fırlatmadan yaklaşık 8 dakika sonra Launch Zone 2’ye başarıyla indi. Üst aşama, üç ayrı motor yanışı yaparak tüm yükleri hedef yörüngeye yerleştirdi.

Bandwagon‑4 uçuşu Alçak Dünya Yörüngesi’ne (LEO) yöneliktir. Uydular ~510 km irtifada, yaklaşık 45° eğimli bir yörüngeye oturmuştur. Bu orta eğimli yörünge, küresel gözlem ve iletişim amaçlı pek çok küçük uydu için tipiktir. Fırlatmadan yaklaşık 74 dakika sonra tüm uydular yörüngeye yerleşmiş, göreve başlamıştır. Uyduların her birinin hizmet ömrü farklıdır; örneğin Fergani Uzay’ın 104 kg’lık FGN‑100‑D2 uydu için yaklaşık 5–7 yıl arası bir kullanım ömrü öngörülmüştür.

^{Take-off anında Falcon 9 Block 5 roketi (NASASpaceflight)}

Taşıdığı Yükler ve Amaçları

Bandwagon‑4 göreviyle çok çeşitli amaçlara yönelik 18 küçük uydu yörüngeye taşımıştır. Bunlar arasında şunlar öne çıkmaktadır.

• Güney Kore “425 Projesi” SAR Uydusu: Güney Kore Savunma Geliştirme Ajansı (ADD) için geliştirilen sentetik açıklıklı radar (SAR) uydusunun beşinci birimi. Keşif amaçlı bu uydu, fırlatmadan yaklaşık 14 dakika sonra üst aşamadan ayrılarak yörüngesine yerleşti. (Daha önceki Bandwagon görevlerinde taşıdığı SAR uyduları gibi bu uydu da askeri gözlem işlevi taşır.)
• Space42/ICEYE SAR Uyduları: BAE merkezli Space42 ve Finlandiya merkezli ICEYE’nin ortak projesi olan “Foresight” konstelasyonuna ait üç SAR uydu (Foresight‑3, ‑4, ‑5) yörüngeye çıktı. Bu yörüngesel radar uyduları, dünya gözlemi ve istihbarat için 25 cm çözünürlüklü görüntüler sunmaktadır.
• Vast Inc. – Haven Demo: ABD’li Vast şirketinin ticari uzay istasyonu projesi için geliştirdiği “Haven Demo” teknolojik test aracı görevdeydi. Bu uzay aracı, firmanın planladığı dört astronotlu Haven‑1 istasyonunun kritik sistemlerini (navigasyon, itki, bilgisayarlar vb.) uzayda test etme amacı taşımaktadır.
• Starcloud‑1: ABD’li Starcloud şirketine ait 60 kg kütleli Starcloud‑1 uydusudur. Uzayda bir veri merkezi denemesidir. İçinde NVIDIA H100 grafik işlem birimi (GPU) barındırır ve uzay ortamında yapay zekâ iş yüklerini çalıştırmayı hedefler.
• Tomorrow Companies Hava Uyduları: ABD’li Tomorrow Companies şirketinin yapay zekâ destekli iki adet hava tahmin uydusu (AI-weather satellite). Bu uydular, makine öğrenmesi ile tahmin kalitesini artırmak üzere tasarlanmıştır.

Türkiye Kaynaklı Uydu Görevleri: TAURUS ve FGN-100-D2

• TAURUS konstelasyonu: Türk uzay sanayi şirketi Gümüş Aerospace tarafından TUBİTAK desteğiyle geliştirilen 0.25U boyutunda (10×10×2.7 cm, 425 g) dörtlü bir nano-uydu dizisidir. Her TAURUS uydusu IoT (Nesnelerin İnterneti) hizmetlerine yönelik olarak tasarlanmıştır; denizcilik ve havacılık trafik izleme için AIS/ADS-B mesajlarını toplama görevleri vardır. Bu uydular, 45° eğimli bir yörüngeye (yaklaşık 510 km irtifaya) yerleştirilecek olup Bandwagon-4 göreviyle uzaya fırlatılmıştır. Gümüş Aerospace 2012’de kurulmuş, TUBİTAK, Aselsan, Havelsan ve SSB gibi kurumlarla işbirliği içinde uydular geliştirmiş bir firmadır. TAURUS uyduları Türkiye’nin kendi geliştirdiği en küçük işlevsel platformlardan biridir.

• FGN-100-D2: Türkiye merkezli Fergani Uzay şirketinin geliştirdiği ikinci milli uydudur. Tamamen yerli imkanlarla üretilmiş olup,Türkiye’nin 100 uyduya ulaşacak bir ulusal uydu konumlandırma sistemi (GPS-benzeri) oluşturma projesinin ikinci parçasını oluşturmaktadır. FGN-100-D2, bu konstelasyonun bir deneysel uydu modeli olarak Bandwagon-4 ile uzaya taşınmıştır.

Her bir uydunun görev amacı farklıdır. Bazıları dünya gözlemi (SAR uyduları), bazıları iletişim ve veri iletimi (TAURUS), bazıları konumlama/küresel konum sistemleri (FGN‑100‑D2), bazıları ise uzay teknolojisi denemesi ve yapay zekâ uygulamaları (Haven Demo, Starcloud-1, Tomorrow uyduları) amaçlıdır. Bandwagon‑4’ün genel amacı ise çok sayıda küçük uyduyu düşük maliyetle belirlenen yörüngeye ulaştırmak şeklinde özetlenebilir.

^{Fergani Uzay FGN‑100‑D2 (Selçuk Bayraktar)}

Falcon 9 Block 5 Roketi

SpaceX’in Falcon 9 Block 5, kısmen yeniden kullanılabilir, iki aşamalı orta-yük taşıyıcı roketidir. Birinci aşamada 9 adet Merlin 1D motoru kullanılır; toplam itki gücü yaklaşık 7.600 kN civarındadır. Roket fırlatma anında ~549 ton kütleye ve 69.8 m yüksekliğe sahiptir. Blok 5 versiyonu, birinci aşama iniş bacakları ve ısı kalkanları ile güçlendirilmiş olup her blok tekrarlı kullanıma uygun şekilde tasarlanmıştır; teorik olarak bakım gerektirmeden en az 10 kez, uygun bakımla 100’e varan uçuş yapabilir. Taşıyıcının yük kapasitesi yaklaşık 22.800 kg’a kadar (coğrafi göreceli düşük Dünya yörüngesine, harcanabilir modda) çıkmakta, geri dönecek birinci aşama durumunda yaklaşık 18.500 kg’a gerilemektedir. (GTO’ya ise sırasıyla ~8.300 kg ve ~5.500 kg kadar yük çıkarabilir.) Falcon 9 Block 5’teki yeniden kullanım yetenekleri sayesinde birinci aşama fırlatmadan sonra okyanus üzerindeki drone gemilerine veya Florida’daki LZ iniş bölgelerine dikey olarak inebilmektedir.

Exolaunch Yük Entegrasyon Sistemleri

Exolaunch, kübik (CubeSat) ve küçük uyduların uydu taşıyıcı roketlere entegrasyonunda uzmanlaşmış bir Alman şirketidir. Bandwagon görevlerinde Exolaunch, müşterilerinin uydularını taşıyıcı platforma entegre etmek için EXOpod Nova gibi modüler küp uydu dağıtıcıları ve çoklu uydu taşıyıcı platformu EXOport kullanmaktadır. Uyduların taşıyıcıdan güvenle ayrılması için de CarboNIX ayrılma sistemleri kullanılır. Exolaunch’ın Bandwagon-4’te kullandığı başlıca sistemler şunlardır:

• EXOpod Nova (CubeSat deployer): Küçük (1–12U) uydu modüllerini barındıran, basınçlı yay mekanizmalarıyla çalışan bir dağıtıcıdır. Küp uydular bu kapsüllere yerleştirilip roket gövdesine sabitlenir.
• EXOport (Multi-satellite adapter): Çoklu uydu taşıma plakasıdır; birden çok küçük uydunun aynı anda birinci aşama üzerine monte edilmesine olanak tanır.
• CarboNIX ayrılma sistemi: Uyduyu taşıyıcıdan ayırmak için yaylı bir itki mekanizmasıdır. Exolaunch’ın uçuşa kanıtlanmış sistemlerindendir. Çeşitli çap ve kütle seçenekleri vardır.
• CarboNIX NEO: CarboNIX’un geliştirilmiş bir varyantıdır. Yeni tasarımı, daha güçlü bir kelepçe halkası ile daha ağır uyduları kaldırabilecek şekilde güçlendirilmiştir.

Bu sistemler sayesinde Exolaunch, Bandwagon-4’te yer alan çok sayıda küçük uydunun güvenli ve hassas şekilde ayrılmasını sağlamıştır.