Bartın şapşap köftesi, Türkiye'nin Batı Karadeniz bölgesinde yer alan Bartın iline özgü, mahreç işaretiyle tescillenmiş geleneksel bir et ürünüdür. 6769 sayılı Sınai Mülkiyet Kanunu kapsamında 07 Temmuz 2021 tarihinden itibaren korunmak üzere, 24 Eylül 2025 tarihinde tescil edilmiştir. Tescil işlemi Bartın Belediyesi tarafından gerçekleştirilmiş olup ürünün coğrafi sınırı Bartın iliyle sınırlıdır.
Ürün Özellikleri
Bartın şapşap köftesi; dana ve kuzu eti kıyması, ekmek içi, soğan, kimyon, kekik, tuz ve karabiber gibi temel bileşenlerle hazırlanan bir köfte türüdür. İsmini, köfteye şekil verme sırasında uygulanan özgün teknikten alır: avuç içine bastırılan kıyma karışımına diğer elle vurularak biçim verilir. Bu işlem yörede “şapşaplamak” olarak adlandırılır.
Köftenin boyutu küçük olup pişirme işlemi meşe kömürüyle yapılan ızgarada gerçekleştirilir. Meşe kömürü, hem dengeli ısı sağlaması hem de uçucu aromatik bileşenleriyle köfteye karakteristik bir tat kazandırması nedeniyle tercih edilir. Bu pişirme yöntemi, ürünün duyusal profilinde belirleyici rol oynar.
Hazırlanışı
Dört porsiyonluk Bartın Şapşap Köftesi üretimi için aşağıdaki oranlarda bileşenler kullanılır:
- 700–750 g dana döş
- 300–350 g kuzu döş
- 100–150 g soğan
- 60–70 g ekmek içi
- 10–15 g tuz
- 5–10 g kekik
- 10–15 g kimyon
- 6–10 g karabiber
- 6–10 g pul biber
Dana eti, kuzu eti, soğan ve ekmek içi kıyma makinesinden geçirilir. Elde edilen karışım yoğurma kabına alınarak baharatlar eklenir ve yaklaşık 10–12 dakika yoğrulur. Karışımdan 45–55 gramlık parçalar alınarak yuvarlanır ve avuç içine bastırılıp vurularak şekillendirilir. Köfteler meşe kömüründe sık sık çevrilerek pişirilir. Servis sıcak olarak, tabakta veya ekmek arasında yapılır.
Coğrafi Bağ ve Üretim Koşulları
Bartın şapşap köftesi, Bartın ilinin mutfak kültüründe köklü bir geçmişe sahiptir. Yerel halk tarafından uzun yıllardır üretilen ve tüketilen bu ürün, bölgenin gastronomik kimliğinin bir parçası haline gelmiştir. Bu nedenle ürün ile coğrafi sınır arasında ün bağı mevcuttur. Tüm üretim, işleme ve diğer işlemler yalnızca Bartın ili sınırları içinde gerçekleştirilmek zorundadır.
Denetim Mekanizması
Ürünün mahreç işaretiyle uyumlu şekilde üretildiğini denetlemek amacıyla Bartın Belediyesi koordinasyonunda üç kişilik bir denetim mercii oluşturulmuştur. Bu kurulda Bartın İl Tarım ve Orman Müdürlüğü, Bartın İl Kültür ve Turizm Müdürlüğü ve Bartın Belediyesi’nden birer uzman yer alır. Denetimler yılda en az bir kez düzenli olarak yapılır; ayrıca gerek görüldüğünde veya şikâyet halinde her zaman gerçekleştirilebilir.
Denetim kriterleri; üretimde kullanılan bileşenlerin ve miktarlarının uygunluğu, üretim metoduna sadakat ve Bartın Şapşap Köftesi ibaresi ile mahreç işareti ambleminin doğru kullanımıdır.
Denetim sürecinde kamu veya özel kuruluşlardan uzman desteği alınabilir. Tescil ettiren kurum olan Bartın Belediyesi, ürünün haklarının korunmasında hukuki süreçleri yürütme yetkisine sahiptir.
