Bursa Ulu Camii, Bursa'nın merkezinde yer alan ve Osmanlı mimarisinin erken dönemine ait en büyük çok kubbeli cami örneği olarak 1396-1400 yılları arasında Yıldırım Bayezid tarafından yaptırılmış tarihi bir camidir. Merkezi bir ibadethane olmanın ötesinde, tarih boyunca dini, sosyal ve kültürel faaliyetlerin gerçekleştiği bir merkez olarak da işlev görmüştür. Camii, sahip olduğu 20 kubbesi, merkezi şadırvanı, ahşap kündekari minberi ve zengin hat sanatı koleksiyonu ile dikkat çekmektedir.

_{(Bursa Ulu Camii - Türkiye Kültür Portalı)}

Tarihçe

Bursa Ulu Camii, Osmanlı Devleti’nin erken dönem mimari yapılarından biri olarak 1396-1400 yılları arasında Yıldırım Bayezid tarafından inşa ettirilmiştir. Niğbolu Zaferi’nden sonra padişah, 20 ayrı cami yaptırmak istemiş ancak dönemin önemli din adamlarından Emir Sultan’ın önerisiyle, tek bir yapı içinde 20 kubbeli büyük bir cami inşa edilmesine karar verilmiştir.

İlk hutbesi Somuncu Baba tarafından okunan, ilk imamı ise Mevlid-i Şerif’in yazarı Süleyman Çelebi olan bu cami, Osmanlı Devleti’nin manevi merkezlerinden biri haline gelmiştir. Tarih boyunca birçok kez hasar gören cami, Timur’un Anadolu Seferi sırasında tahrip edilmiş, Moğollar ve Karamanoğulları tarafından da zarar görmüştür. 1855 yılında yaşanan büyük depremde kubbelerinin büyük bir kısmı çökmüş, 1889’daki yangında ise minareleri zarar görmüştür. 20. yüzyılın ortalarından itibaren çeşitli restorasyonlardan geçirilmiş ve 2008-2010 yıllarında kapsamlı bir yenileme sürecine girmiştir.

Mimari Yapı

Bursa Ulu Camii, Osmanlı mimarisinde çok kubbeli cami formunun en büyük örneğidir. 55 x 69 metre ölçülerinde olan caminin toplam iç alanı 3.165 metrekare olup, Türkiye’deki en büyük Ulu Cami olarak kabul edilmektedir

Cami, kalın beden duvarları ve 12 büyük kare paye ile desteklenen 20 kubbeyle örtülmüştür. Orta kubbenin üstü başlangıçta açık bırakılmış ve bu açıklık sayesinde caminin içine doğal ışık girmesi sağlanmıştır. Günümüzde bu açıklık camekanla kapatılmıştır. Caminin üç giriş kapısı bulunur. En büyük ve gösterişli kapısı, kuzey cephesindeki mermerden yapılmış Taçkapıdır. 26 alt ve 32 üst pencere, iç mekanın aydınlanmasını sağlayan önemli unsurlardandır.

Ulu Camii’nin bir diğer dikkat çekici unsuru, iç mekanda yer alan şadırvandır. 16 köşeli bir havuzu ve üç çanaklı fıskiyesi olan bu şadırvan, Osmanlı cami mimarisinde nadir görülen bir iç mekan unsuru olarak kabul edilmektedir.

_{(Bursa Ulu Camii - Türkiye Kültür Portalı)}

Minber ve Mihrab

Ulu Camii’nin minberi, Osmanlı ahşap işçiliğinin en önemli örneklerinden biridir. Kündekâri tekniği ile çivi veya yapıştırıcı kullanılmadan yapılan minber, Hacı Muhammed bin Abdülaziz İbnü’d-Dakki tarafından yapılmıştır. 6.666 parçadan oluşan bu sanat eseri, güneş sistemi ve Samanyolu Galaksisi’nin tasvirlerini içermektedir.

Mihrabı, stalaktitli yapısı, kum saati biçimli sütunları ve oyma süslemeleriyle 14. yüzyıl mimari geleneğini yansıtmaktadır. 1751 yılında yapılan yenileme çalışmalarıyla bugünkü halini almıştır. Mihrabın çevresinde Besmele, Ayet-el Kürsi ve İhlas Suresi yazıları bulunmaktadır.

Hat Sanatı ve İç Süslemeler

Bursa Ulu Camii, İslam hat sanatının en önemli örneklerine sahip yapılardan biri olarak kabul edilir. Farklı hat ekollerine ait 192 yazı, 41 hattat tarafından caminin iç duvarlarına işlenmiştir. Kazasker Mustafa İzzet Efendi, Abdülfettah Efendi, Sami Efendi ve Mehmed Şefik Bey gibi Osmanlı’nın en önemli hattatlarının eserleri burada yer almaktadır.

Caminin içinde yer alan büyük boyutlu hat levhaları, celî sülüs ve kûfî hat stillerinin ustalıkla işlendiği sanatsal eserlerdir. II. Mahmud’a ait bir hat levhası, caminin dikkat çeken yazıları arasındadır.

_{(Bursa Ulu Camii - Türkiye Kültür Portalı)}

Kutsal Emanetler

Ulu Camii’de sergilenen en önemli eserlerden biri, Kâbe kapı örtüsüdür. Yavuz Sultan Selim, 1517 yılında Mısır’ı fethettikten sonra Mekke ve Medine’deki kutsal mekanlara yönelik çeşitli onarımlar yaptırmış, Kâbe’nin eski örtüsünü İstanbul’a getirerek Bursa Ulu Camii’ye hediye etmiştir. Altın iplikle işlenmiş ayetler, zamanla nem nedeniyle hasar görmüş ve günümüzde yalnızca parlak ışık altında seçilebilmektedir.

Minareler

Ulu Camii’nin iki minaresi bulunmaktadır. Batı minaresi Yıldırım Bayezid döneminde, doğu minaresi ise Çelebi Mehmed tarafından yaptırılmıştır. Batı minaresi, Osmanlı minare mimarisinde farklı bir tasarıma sahip olup, iki ayrı çıkış yoluyla farklı seviyelere ulaşılmasını sağlayan özgün bir yapıya sahiptir.

Onarımlar ve Restorasyonlar

Bursa Ulu Camii, tarih boyunca savaşlar, doğal afetler ve yangınlar nedeniyle birçok kez zarar görmüştür.

• Timur’un Bursa’yı işgali sırasında cami büyük ölçüde tahrip edilmiştir.
• 1855 Bursa Depremi'nde caminin 18 kubbesi çökmüştür.
• 1889 yılında çıkan yangında minareler zarar görmüş, külahları ahşap olarak yenilenmiştir.
• 1959-1961 yıllarında geniş çaplı bir restorasyon gerçekleştirilmiştir.
• 2008-2010 yılları arasında cami kapsamlı bir onarımdan geçirilmiştir.

Günümüzde de hem ibadet hem de kültürel bir merkez olarak önemini koruyan Ulu Camii, yerli ve yabancı ziyaretçilerin ilgisini çeken Bursa’nın en önemli turistik ve dini yapılarından biri olmaya devam etmektedir.