Çiçekpınar yoncası, Latince adı Medicago sativa L. olan, çok yıllık bir yem bitkisi türüdür. Türkiye’nin Isparta ili Şarkikaraağaç ilçesine bağlı Çiçekpınar Beldesi ile ün bağı bulunan bu bitki, 6769 sayılı Sınai Mülkiyet Kanunu kapsamında mahreç işareti olarak tescillenmiş ve 01.02.2024 tarihinde coğrafi işaret koruması altına alınmıştır.

Ayırt Edici Özellikleri

Çiçekpınar yoncası; hem sulu hem de kuru tarım koşullarında yetiştirilebilen, yüksek ot verimi ve su kullanım etkinliği ile öne çıkan bir bitkidir. Derin kök yapısı sayesinde kuraklığa ve yüksek sıcaklıklara karşı dayanıklıdır. Arıcılıkta tozlaşma ve çiçek balı üretiminde önemli bir kaynak olması, tohum verimini artırması ve yetiştirildiği toprağın organik maddece zenginleşmesine katkı sağlaması, biyolojik çeşitliliği koruma açısından da değerini artırır.

Bitki; kök, sap, yaprak, çiçek, meyve ve tohum olmak üzere altı temel kısımdan oluşur. Meyve başına ortalama dört tohum düşer. Çiçek renkleri erguvani tonlarda olup menekşe moruna yakın renklerdedir. Yaprak şekilleri tek yumurta, uzun yumurta veya ucu küt yumurta biçimindedir. Bitki habitusu yarı dik ya da dik formdadır. Protein verimi açısından en uygun biçim dönemi, çiçeklenmenin %10 olduğu evredir. Ham protein oranı en az %15, kuru madde oranı ise en az %18’dir. Biçim zamanı geciktirilmediğinde sap odunlaşması en aza indirgenmiş olur.

Üretim Metodu

Toprak ve Tarla Tesisi

Yetiştiricilikte tercih edilen toprak yapısı; kumlu-tınlı, tınlı, killi-tınlı ve yeterli kireç içeren, fazla kumlu olmayan drenajlı alanlardır. Yüksek taban suyu ve durgun su, verim düşüklüğüne yol açabileceğinden yüzey drenajı önemlidir. Tohum yatağı özenle hazırlanmalı, arazi birkaç kez sürülüp diskaro ve tırmık gibi ekipmanlarla iyice ufalanmalıdır.

İklim ve Ekim Şartları

Genellikle ilkbahar ve sonbaharda ekilir. Kurak ve yarı kurak iklimlere uygun olan bitki, soğuklara karşı hassastır. İlkbahar ekiminde donların sona ermesi ve toprağın tava gelmesi gerekir. Ekim, serpme ya da sıraya ekim teknikleriyle yapılır. Sulu tarımda sıra aralığı ortalama 30 cm, kıraç koşullarda 40 cm’dir. Ekim derinliği ağır topraklarda 2 cm, hafif topraklarda 3 cm civarındadır. Sertifikalı ve safiyeti yüksek tohumluk kullanımı önerilir.

Sulama

Sulama ihtiyacı; iklim, toprak yapısı ve gelişim evresine göre değişir. Genellikle her biçim öncesi ve sonrası olmak üzere iki kez sulama yapılır. Salma veya yağmurlama sulama sistemleri tercih edilir.

Zirai Mücadele

Yabancı otlar ve zararlılara karşı ekim öncesi ve sonrası mücadele yapılır. Özellikle küsküt otu gibi parazit bitkilere karşı erken biçim önerilir. Temiz tohumluk kullanımı, bulaşık alanlardan elde edilen gübrelerin kullanılmaması gibi önlemler alınır.

Gübreleme

Toprak analizlerine göre hayvan gübresi ve/veya ticari gübreler kullanılır. Baklagil sınıfında yer aldığı için tesis yılı haricinde azotlu gübre uygulanmaz.

Hasat ve Kurutma

Biçim, çiçeklenmenin %10-15 olduğu dönemde, topraktan 5–10 cm yükseklikte yapılır. Biçilen yoncalar balya ya da demet halinde toplanır. Kurutma işlemi güneş altında yaklaşık iki gün sürer; ideal olarak gölge ve havadar alanlarda yapılmalıdır. Modern kurutma teknikleri de kullanılabilir.

Piyasaya Arz ve Saklama

Çiçekpınar yoncası; yaş veya kuru halde, balya ya da demet şeklinde piyasaya sunulur. Depolama; kuru, serin, kokusuz ve temiz ortamlarda, yarı kapalı depolarda gerçekleştirilir.

Coğrafi Sınır ve Denetim

Tüm üretim ve işleme aşamaları yalnızca Isparta ili Şarkikaraağaç ilçesi sınırları içinde gerçekleştirilir. Denetimler, Çiçekpınar Belediyesi koordinasyonunda, Şarkikaraağaç İlçe Tarım ve Orman Müdürlüğünün katılımıyla yılda en az bir kez yapılır. Denetimlerde; üretim metodu, amblem kullanımı, hasat ve muhafaza koşulları gibi kriterler kontrol edilir. Uygunsuzluklar ilgili kişi ve kurumlara bildirilir.