Citizenfour, yönetmenliğini Laura Poitras'ın yaptığı ve Edward Snowden’ın ifşaatlarını merkezine alan 2014 yapımı bir belgesel filmdir. İlk kez 24 Nisan 2015’te Türkiye’de gösterime giren film, İngiltere, Almanya ve Amerika Birleşik Devletleri ortak yapımıdır. Yapım sürecinde Praxis Films, Katılımcı ve HBO Belgesel Filmleri yer almıştır.

Konu

Belgesel, Amerikan Ulusal Güvenlik Ajansı'nın (NSA), dünya genelindeki istihbarat teşkilatlarıyla birlikte yürüttüğü gizli ve yasa dışı gözetleme faaliyetlerini belgelemektedir. Ocak 2013’te yönetmen Laura Poitras, kendisine "CITIZENFOUR" takma adıyla ulaşan ve elinde bu programlara dair kanıtlar olduğunu belirten bir kaynaktan şifreli e-postalar almaya başlar. Bu kişi daha sonra Edward Snowden olarak tanınacaktır. Poitras, gazeteciler Glenn Greenwald ve Ewen MacAskill ile birlikte Snowden'la görüşmek üzere Hong Kong’a gider. Görüşmeler sırasında kamera kaydı da yapılır ve film bu süreci belgesel biçiminde izleyiciye aktarır.

^{Citizenfour Resmi Fragmanı (Madman Films)}

Tema

Belgesel; mahremiyet, devlet gözetimi, bireysel özgürlükler, bilgiye erişim ve gazetecilik etiği gibi temalar etrafında şekillenmektedir. Bireylerin özel yaşamlarının ihlal edilmesi ve demokratik toplumlar içindeki güç dengelerinin medya aracılığıyla nasıl sorgulanabileceği konularını işlemektedir.

Belgeselde Yer Alan İsimler

• Edward Snowden
• Glenn Greenwald
• Laura Poitras
• William Binney
• Jacob Appelbaum
• Ewen MacAskill
• Jeremy Scahill
• Margaret McKeown
• Kevin Bankston
• Harry Pregerson

Ödüller ve Adaylıklar

Citizenfour toplamda 44 ödül kazanmış, 40’tan fazla adaylık elde etmiştir. Öne çıkan ödüller şunlardır:

• 2015 Oscar Ödülü, En İyi Belgesel (Laura Poitras, Mathilde Bonnefoy, Dirk Wilutzky)
• 2015 BAFTA Ödülü, En İyi Belgesel
• 2015 DGA Ödülü, Belgesel Dalında Üstün Yönetmenlik (Laura Poitras)
• 2015 Film Bağımsız Ruh Ödülü, En İyi Belgesel
• 2015 Primetime Emmy Ödülü, Belgesel Film Yapımında Olağanüstü Başarı
• 2014 Los Angeles Film Eleştirmenleri Derneği Ödülü, En İyi Belgesel
• 2014 New York Film Eleştirmenleri Birliği Ödülü, En İyi Kurgu Dışı Film
• 2015 Sinema Gözü Onur Ödülleri, Yönetmenlikte, Kurgu ve Üretimde Üstün Başarı

Belgesel ayrıca uluslararası festivallerde de birçok adaylık elde etmiş ve çeşitli eleştirmen birliklerinden ödüllerle onurlandırılmıştır.

Gişe Hasılatı

Belgeselin açılış hafta sonunda ABD ve Kanada'da 126.321 dolar hasılat elde etmiştir. Bu bölgelerde toplam brüt hasılatı 2.800.870 dolar olurken, dünya genelinde toplam brüt hasılatı 3.780.692 dolar seviyesinde gerçekleşmiştir.

Belgeselin Önemi

Citizenfour, Edward Snowden'ın NSA belgelerini ifşa etme sürecini doğrudan ve belgelerle belgeleyen bir yapımdır. Belgesel, hükümetlerin teknolojiyi kullanarak bireylerin özel hayatlarını izleme yöntemlerini somut örneklerle ortaya koymaktadır.

Belgesel, sinema ile gazetecilik arasındaki ilişkiyi ve belgesel sinemanın toplumsal etkisini inceleyen tartışmaların merkezinde yer almaktadır. Yönetmen Laura Poitras, Snowden’ın ifşaatları sırasında süreci filme almıştır; bu durum belgeselin içeriği ve yapım süreci açısından belirleyici bir özelliktir.