Çorum Saat Kulesi, Osmanlı döneminde Beşiktaş Muhafızı Çorumlu Yedi Sekiz Hasan Paşa tarafından 1894 yılında inşa ettirilmiştir. Kule, Türkiye'nin Karadeniz Bölgesi'nde yer alan Çorum ilinin merkezinde, şehrin en yoğun noktalarından birine konumlanmıştır.

Mimari Özellikler

Çorum Saat Kulesi, mimari açıdan minare biçiminde inşa edilmiştir. Yapının temelinde 8 köşeli ve 5.3 metre çapında bir taban yer alırken kule toplamda 27.5 metre yüksekliğindedir. Gövde kısmı 24 köşelidir ve bu bölümün çapı 3.9 metredir. Her bir köşe uzunluğu 2.1 metre olan kulede kullanılan yapı malzemesi ise sarı renkli kesme kum taşıdır.

Sekizgen planlı kaideden, Türk üçgeni motifli bir papuç aracılığıyla gövde kısmına geçilmiştir. Kule, üst kısmında kurşun kaplı bir kubbe ile örtülüdür. Yapının dört cephesinde birer adet saat kadranı bulunur. Şerefeye, güneye bakan yuvarlak kemerli kapıdan girilen ve toplamda 81 basamaklı olan merdiven aracılığıyla ulaşılmaktadır.

^{Çorum Saat Kulesi (Çorum Belediyesi)}

Kitabe

Kulenin giriş kapısı üzerinde bulunan mermer kitabe, 1312 Hicri (Miladi 1894) yılına tarihlenmektedir. Sekiz sıralı ve araları cetvelli bu kitabede, yapının padişah II. Abdülhamid’in emri doğrultusunda Yedi Sekiz Hasan Paşa tarafından hayır eseri olarak yaptırıldığı belirtilmektedir. Kitabe:

“Şehinşah-ı zaman Abdülhamid Han-ı keremkarın

Ferman-ı kiramından Hasan Paşa-yı bihemta

Bütün evkatını vakf eyledi ihya-i hayrata

Muvvaffak eylesun her dem anı amaline Mevla

Bu saat kulesi ez cümle hayrat-ı güzininden

Yapıldı yümn-ü evferle bu şehri eyledi ihya

Çıkup bir vakt-i eşrefde yazıldı babına tarih

Bu mikat-i celili yapdı bak Lütfi Hasan Paşa, 1312”

Kitabedeki metnin son iki mısraı kulenin tarih düşürmesidir.

İşlev ve Tarihsel Arka Plan

Saat kuleleri, Osmanlı İmparatorluğu'nda 16. yüzyıldan itibaren görülmeye başlanmıştır. Ancak saat kulelerinin Anadolu’da yaygınlaşması, Sultan II. Abdülhamid’in tahta çıkışının 25. yılı anısına 1890’lı yıllarda valiliklere gönderilen fermanlar ile olmuştur. Bu dönemde kuleler; saat göstergesi dışında barometre, pusula, rüzgâr gülü gibi işlevlere sahip olmuş, aynı zamanda yangın gözetleme yeri veya buluşma noktası olarak da kullanılmıştır. Cumhuriyet döneminde ise Anadolu şehirlerinde kuleler çevresinde meydanlar oluşturulmuştur.

Osmanlı döneminde inşa edilmiş 144 saat kulesinden 52’si günümüze ulaşabilmiştir. Çorum Saat Kulesi, bu yapılar arasında günümüze ulaşanlardan biridir.

Teknik Detaylar ve Ses Özellikleri

Kulenin çan sistemi, ilk dönemlerinde merkeze bağlı köylerden dahi duyulabilecek kadar güçlü çan sesine sahipti. Ancak zamanla, çanın tokmağının hep aynı noktaya vurması nedeniyle metalde derin bir oyuk oluşmuş ve ses gücünde azalma meydana gelmiştir. Ayrıca kentleşme, yeni yapılaşmalar ve gürültü kirliliği, sesin uzak mesafelere ulaşmasını engelleyen diğer unsurlar arasında değerlendirilmiştir.

^{Çorum Saat Kulesi Restorasyon Çalışması (Çorum Belediyesi)}

Restorasyon ve Koruma Çalışmaları

Çorum Saat Kulesi uzun yıllar herhangi bir bakım görmeden ayakta kalmıştır. 2019 yılında, Çorum Belediyesi tarafından kulede kapsamlı bir bakım ve onarım çalışması başlatılmıştır. Bu çalışmalar kapsamında, saat kadranları aslına uygun biçimde yenilenmiş, kule gece aydınlatmasıyla donatılmış ve kule orijinal estetik görünümüne kavuşturulmuştur.

Anıtlar Kurulu’ndan alınan izinlerle yürütülen restorasyon çalışmalarında, kulenin saat sisteminde meydana gelen aksaklıklar giderilmiş ve boyası yenilenmiştir. Çorum Belediyesi’nin açıklamalarına göre kule, “Çan Saati” olarak da halk arasında anılmakta ve şehir kimliğinde simgesel bir yere sahip bulunmaktadır.