Darboğaz Kirazı, Türkiye’nin İç Anadolu Bölgesi’nde yer alan Niğde ili Ulukışla ilçesine bağlı Darboğaz ve çevre köylerinde yetiştirilen, 0900 Ziraat çeşidine ait yüksek kaliteli bir kiraz türüdür. 28 Eylül 2020 tarihinde Türk Patent ve Marka Kurumu tarafından "menşe adı" türünde coğrafi işaretle tescillenmiştir. Tescil hakkı Ulukışla Kiraz Üreticileri Birliği’ne aittir.

^{Darboğaz Kirazı ( Kültür Portalı )}

Yetiştiği Coğrafi Alan

Darboğaz Kirazı’nın üretim alanı yalnızca Niğde ili Ulukışla ilçesine bağlı Darboğaz, Emirler, Kılan, Gümüş, Porsuk, Hasangazi, Tekneçukur, Bayağıl, Madenköy ve Yeniyıldız köyleri ile sınırlıdır. Ürünün kalitesinde bu bölgenin rakımı (1500–2000 m), iklimi ve toprak yapısı belirleyici rol oynamaktadır.

Botanik ve Fiziksel Özellikler

Darboğaz Kirazı, geçci bir kiraz türüdür; hasat tarihi Toros Yaylaları’ndaki yüksek rakımlar nedeniyle haziran sonundan ağustos ortalarına kadar uzanabilir. Ağaçları güçlü ve dik gelişir; meyve çatlamasına karşı dayanıklıdır.

Kiraz meyvesi:

• Kalp şeklinde ve çok iridir.
• Uzun saplıdır.
• Kabuğu kırmızı, eti açık kırmızı, sert, gevrek ve suludur.
• Meyve ağırlığı: 9,6 – 11,8 g
• Çapı: 25,5 – 27,5 mm
• Sap uzunluğu: 38,8 – 46,3 mm
• pH: 4,29 – 4,52
• Sertlik: 283 – 338 g/mm
• Antosiyanin ve fenolik bileşik içeriği yüksektir; bu da ona güçlü bir antioksidan özelliği kazandırır.

Üretim Süreci

Fidanlar, kuş kirazı veya idris cinsi anaçlara 0900 Ziraat çeşidi aşılanarak yetiştirilir. Bahçelere fidanlar 5x6 m aralıklarla dikilir; 1000 m² alana yaklaşık 35 fidan yerleştirilir. Fidanlar arası tozlayıcı tür olarak Starks Gold, Metron Late, Bigeraau Gaucher, Lambert ve Jubile gibi türlerden biri eklenir. İlk yıllarda şekil budamaları, dördüncü yıldan sonra ise meyve budamaları uygulanır. Ağaçlar yaklaşık 8. yıldan itibaren ekonomik verime ulaşır ve ortalama 25 yıl boyunca meyve verir. Meyve üretimi, nisan ortasında çiçeklenmeyle başlar, temmuz-ağustos aylarında hasat edilir. Hasat sonrası ambalajlama yapılır, soğuk zincirle taşınır ve coğrafi işaret amblemi ürün kasalarına eklenir.

Ekonomik ve Sosyal Önemi

Darboğaz Kirazı, bölgedeki üreticiler için önemli bir ekonomik kaynak oluşturur. Ulukışla ve çevresindeki köylerin geçiminde başlıca rol oynar. Ürünün hem iç piyasada hem de yurt dışına ihracatında tercih edilmesi, özellikle de temmuz-ağustos aylarında piyasaya sunulması, geç mevsim kirazı olarak değerini artırmaktadır. Kiraz, yalnızca ekonomik değil, aynı zamanda kültürel bir öge olarak da öne çıkar. Ulukışla ilçesinde düzenlenen Kiraz Festivali, hem tanıtım hem de yerel turizm açısından önemli bir organizasyon olarak dikkat çeker.

Denetim ve Tescil Koruması

Darboğaz Kirazı’nın üretimi ve pazarlanması Ulukışla Kiraz Üreticileri Birliği, Niğde Ömer Halisdemir Üniversitesi ve Ulukışla İlçe Tarım ve Orman Müdürlüğü iş birliğiyle yılda en az bir kez denetlenir. Denetimlerde coğrafi sınır, çeşit özelliği, fiziksel nitelikler ve ambalaj üzerindeki coğrafi işaret amblemi kontrol edilir.