Devlet Su İşleri Genel Müdürlüğü (DSİ), Türkiye’deki bütün su kaynaklarının planlanması, yönetimi, geliştirilmesi ve işletilmesinden sorumlu, merkezi Ankara’da bulunan kamu tüzel kişiliğine sahip özel bütçeli bir yatırımcı kuruluştur. 15 Temmuz 2018 tarihli Cumhurbaşkanlığı Kararnamesi ile Tarım ve Orman Bakanlığına bağlı olarak faaliyetlerini sürdürmektedir.

^{Akköprü Barajı ve HES (DSİ)}

Kuruluşun misyonu, ülkenin su ve toprak kaynaklarını bilim ve tekniğe uygun biçimde kullanıma sunmak; çevre duyarlılığı ve sürdürülebilirlik esasları çerçevesinde geliştirmek olarak tanımlanmıştır. Vizyonu ise su kaynaklarının korunması, geliştirilmesi ve yönetiminde öncü kuruluş olmaktır.

Tarihsel Gelişim

Osmanlı ve Cumhuriyet’in İlk Yılları

Osmanlı döneminde su yapılarının inşası vakıflar eliyle yürütülmüş, bu nedenle büyük ölçekli baraj ve sulama projeleri sınırlı kalmıştır. Cumhuriyet’in ilanından sonra ise su işlerinin örgütlü bir şekilde ele alınması için 1914 yılında Nafıa Nezareti’nin yeniden yapılanmasıyla Umur-ı Nafia Müdüriyet-i Umumiyesi kurulmuş ve sulama, kurutma, taşkın koruma ile su dağıtımı gibi temel görevler üstlenilmiştir.

1925’te çıkarılan talimatname ile Sular Fen Heyeti Müdürlüğü oluşturulmuş, Bursa, Adana, Ankara, Edirne ve İzmir’de su işleri daireleri açılmıştır; ancak ödenek yetersizliği ve kuraklık nedeniyle beklenen verim elde edilememiştir. 1926’da yürürlüğe giren Sular Hakkında Kanun, özellikle 1926–1928 yıllarında yaşanan kuraklıkla birlikte su yönetiminin önemini artırmıştır. Bu gelişmelerin ardından 1929’da Sular Umum Müdürlüğü kurulmuş, taşkınlardan korunma, bataklıkların kurutulması ve sulama projeleri öncelikli hale gelmiş, Ankara Çubuk Barajı, Bursa Ovası ıslahı ve Tarsus Aynaz bataklığının kurutulması gibi projeler gerçekleştirilmiştir.

^{Çubuk-1 Barajı'nın İnşaatı (DSİ)}

1937’de kurumun adı Su İşleri Reisliği olarak değiştirilmiş ve baraj ile sulama projelerine hız verilmiştir. 1939’da Bayındırlık Bakanlığı’na bağlanan kurum, 1943’te çıkarılan Taşkın Sulara ve Su Baskınlarına Karşı Korunma Kanunu ve 1950’de yürürlüğe giren Bataklıkların Kurutulması Kanunu ile görev alanını genişletmiş, böylece DSİ’nin kuruluşuna giden süreçte önemli bir altyapı oluşturulmuştur.

DSİ’nin Kuruluşu

18 Aralık 1953’te kabul edilen ve 28 Şubat 1954’te yürürlüğe giren 6200 sayılı Kanun ile Devlet Su İşleri Genel Müdürlüğü resmen kurulmuş, Bayındırlık Vekâletine bağlı katma bütçeli bir tüzel kişilik olarak teşkilatlanmıştır. Kuruluş sürecinde Amerika Birleşik Devletleri’ndeki Bureau of Reclamation örnek alınmış, DSİ mühendisleri bu kurumun bilgi ve deneyimlerinden yararlanmıştır. İlk bölge müdürlükleri Adana, Bursa, Samsun, İzmir ve Antalya’da kurulmuş, toplamda 12 bölge müdürlüğü ve 26 şube başmühendisliği faaliyete geçmiştir. DSİ’nin ilk Umum Müdürü Hikmet Turat olmuş, ardından Süleyman Demirel göreve gelmiştir.

^{Suat Uğurlu Barajı Temel Atma Töreni (DSİ)}

1960–1980 Dönemi

1960 yılında çıkarılan 7478 sayılı Köy İçme Suları Kanunu ile köylerin içme suyu işleri Devlet Su İşleri Genel Müdürlüğü’ne verilmiş, ancak bu görev 1964’te Köy İşleri Bakanlığına devredilmiştir. Ardından 1968’de yürürlüğe giren 1053 sayılı Kanun ile Ankara, İstanbul ve nüfusu yüz bini aşan şehirlerin içme ve endüstri suyu temini DSİ’nin sorumluluğuna bırakılmıştır. 1970’li yıllardan itibaren ise DSİ, Türkiye’nin kalkınma hedefleri doğrultusunda Güneydoğu Anadolu Projesi (GAP) gibi büyük ölçekli projelerde planlama ve uygulama görevlerini üstlenmiş, bu projeler aracılığıyla sulama, enerji üretimi ve bölgesel kalkınma alanlarında önemli katkılar sağlamıştır.

^{Atatürk Barajı Temel Atma Merasimi (DSİ)}

1980 Sonrası

1981 yılında İstanbul Su ve Kanalizasyon İdaresi (İSKİ) kurulmuş ve bu gelişmeyle birlikte büyükşehirlerde su ve kanalizasyon hizmetleri belediyelere devredilmiştir. 1986’da Dünya Bankası destekli projelerle sulama tesislerinin işletme ve bakım sorumlulukları sulama birliklerine devredilmeye başlanmış, böylece yerel düzeyde katılımcı bir yönetim modeli öne çıkmıştır. 1990’lı yıllarda ise “yap-işlet-devret” modeliyle enerji yatırımlarında özel sektörün rolü artmış, kamu projeleri ikinci plana çekilmiştir.

^{Seyhan Barajı'nın Açılışı (DSİ)}

2003’te çıkarılan 5018 sayılı Kamu Mali Yönetimi ve Kontrol Kanunu ile DSİ’nin mali sistemi katma bütçeden genel bütçe kapsamına alınmış, kurumun finansal yapısında önemli bir değişiklik gerçekleşmiştir. 2007’de çıkarılan 5625 sayılı Kanun ile nüfus kriteri kaldırılmış, böylece tüm belediye teşkilatına sahip yerleşim yerlerinin içme ve endüstri suyu temini DSİ’nin görev alanına dahil edilmiştir. 2011’de DSİ, yeni kurulan Orman ve Su İşleri Bakanlığına bağlanmış, 2018’de ise Cumhurbaşkanlığı Kararnamesi ile Tarım ve Orman Bakanlığına bağlı özel bütçeli bir kuruluş olarak tanımlanmıştır.

^{Su Borusu Merasimi (DSİ)}

Teşkilat Yapısı

DSİ üç kademeli bir organizasyona sahiptir:

• Genel Müdürlük (Ankara)
• Merkez teşkilatı daire başkanlıkları: Etüt Planlama, Proje ve İnşaat, Barajlar ve HES, İçmesuyu, Atıksu, Hidroelektrik Enerji, Arazi Toplulaştırma, Jeoteknik Hizmetler, Makine İmalat, Teknik Araştırma, İşletme ve Bakım vb.
• 26 Bölge Müdürlüğü: Bursa, İzmir, Eskişehir, Konya, Ankara, Adana, Samsun, Erzurum, Elazığ, Diyarbakır, Edirne, Kayseri, Antalya, İstanbul, Şanlıurfa, Van, Isparta, Sivas, Kahramanmaraş, Aydın, Trabzon, Kastamonu, Kars, Balıkesir, Artvin, Mardin.

Yurt dışı teşkilatı olarak Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti’nde geçici statülü bir proje müdürlüğü bulunmaktadır.

^{DSİ Genel Müdürleri (DSİ)}

Yönetim

Tarım ve Orman Bakanı: İbrahim Yumaklı

Bakan Yardımcısı: Ebubekir Gizligider

DSİ Genel Müdürü: Mehmet Akif Balta

DSİ Genel Müdür Yardımcıları:

• Faruk Fıratoğlu
• Dinçer Aydoğan
• Mehmet Ekinci
• Cengiz Han Kılıçaslan
• Göktuğ İlter

Genel Müdür

1975 yılında Trabzon’da doğan Mehmet Akif Balta, ilkokul eğitimini Trabzon Akçaabat Merkez İlkokulu’nda, orta ve lise öğrenimini ise Akçaabat İmam Hatip Lisesi’nde tamamlamıştır. 1997 yılında Karadeniz Teknik Üniversitesi İnşaat Fakültesi’nden mezun olmuş, kısa bir süre özel sektörde çalıştıktan sonra 1999 yılında Erzurum’da kısa dönem askerlik görevini yerine getirmiştir.

 ^{Mehmet Akif Balta (DSİ)}

18 Temmuz 2000 tarihinde Devlet Su İşleri Çoruh Projeleri 26. Bölge Müdürlüğü’nde mühendis olarak göreve başlayan Balta, 2000 yılından itibaren kurumun çeşitli birimlerinde mühendis, şube müdürü, bölge müdür yardımcısı ve bölge müdürü olarak görev yapmıştır. 29 Temmuz 2021 tarihinde DSİ Genel Müdür Yardımcılığı görevine atanmış, 2022 yılı itibarıyla ise DSİ Genel Müdürü olarak çalışmalarını sürdürmektedir.

Bölgeler

^{DSİ Bölge Haritası (DSİ)}

Görev ve Yetkiler

DSİ’nin görevleri kanunlarla belirlenmiştir:

• Taşkın sulara karşı koruyucu tesisler yapmak.
• Sulama tesisleri kurmak, sulama sahalarının planlarını hazırlamak.
• Bataklıkların kurutulması ve sulak alanların ıslahı.
• Hidroelektrik enerji üretimi.
• İçme suyu ve kanalizasyon projelerinin denetlenmesi ve onaylanması.
• Akarsuların düzenlenmesi, seyahate uygun hale getirilmesi.
• Yeraltı sularının tahsisi, korunması ve tescili.
• Arazi toplulaştırma ve tarla içi geliştirme hizmetleri.
• Sulama birliklerinin denetlenmesi ve bütçelerinin onaylanması.
• Kamulaştırma ve iskân işlemlerinin yürütülmesi

^{Kırkgözler Drenaj Çalışmaları (Antalya - 1958) (DSİ)}

Personel ve Kurumsal Hafıza

Kuruluş yıllarında Devlet Su İşleri Genel Müdürlüğü’nde toplam 213 teknik personel görev yapmıştır. 1968 yılına gelindiğinde mühendis sayısı 2006’ya, teknik eleman sayısı ise 1417’ye yükselmiş, kurumun teknik kapasitesi önemli ölçüde genişlemiştir. 2005 yılında toplam personel sayısı 27.900 iken, 2012 yılı sonunda bu sayı 19.387’ye düşmüş ve yaklaşık %30 oranında bir azalma yaşanmıştır. ^【1】 

2018’de ise 696 sayılı Kanun Hükmünde Kararname ile sözleşmeli personel statüsüne geçenlerle birlikte personel sayısında yeniden artış görülmüştür. DSİ, uzun yıllar boyunca mühendislik alanında bir “okul” işlevi görmüş, personelini yurt dışına göndererek teknik bilgi ve deneyim kazandırmıştır.

Yayınlar

Devlet Su İşleri Genel Müdürlüğü, su kaynaklarının yönetimi ve geliştirilmesi alanında yürüttüğü çalışmaların yanı sıra, bilimsel ve teknik bilgi üretimini desteklemek amacıyla çeşitli yayınlar hazırlamaktadır. Bu yayınlar, hem kurum içindeki mühendis ve uzmanlara rehberlik etmekte hem de su yönetimi konusunda kamuoyuna ve akademik çevrelere katkı sağlamaktadır.

DSİ Teknik Bültenleri, su ile ilgili konularda temel ve uygulamalı mühendislik alanlarında gönderilen bildirilerin yayımlandığı önemli bir yayındır. Bildiriler önce konunun uzmanı tarafından incelenir ve değerlendirilir, ardından Hakem Kurulu’nun görüşü doğrultusunda yayımlanıp yayımlanmamasına karar verilir. Bu bildirilerin tamamı veya büyük bir kısmı başka yayın organlarında yayımlanmamış olmalıdır. DSİ Teknik Bülteni, Eylül 2016 tarihi itibarıyla uluslararası veritabanı kuruluşu EBSCO tarafından taranmaya başlamış, böylece uluslararası akademik erişim ağına dahil edilmiştir.

Bunun yanında Su Dünyası Dergisi, su kaynakları ve su yönetimiyle ilgili güncel gelişmeleri, projeleri ve araştırmaları kamuoyuna aktaran bir yayın organıdır.

Haritalı İstatistik Bültenleri ise DSİ’nin yürüttüğü projeler ve su kaynaklarına ilişkin verileri görsel ve istatistiksel biçimde sunmaktadır.

Kuruluşun en önemli kaynak kitaplarından biri de Su Kaynaklarının Planlanması Rehberi’dir. İlk olarak 1958 yılında hazırlanan “Proje Esaslarının Tespitine Ait Talimat”, Etüt, Planlama ve Tahsisler Dairesi Başkanlığı tarafından güncellenmiş ve bu rehber ortaya çıkarılmıştır. Su Kaynaklarının Planlanması Rehberi, planlama çalışmalarında görev alan mühendisler için bir başucu kitabı niteliği taşımakta, su kaynaklarının etkin ve sürdürülebilir biçimde yönetilmesine yönelik temel esasları ortaya koymaktadır.

DSİ Gençlik ve Spor Kulübü Derneği

Devlet Su İşleri Genel Müdürlüğü, çalışanları ve ailelerine sportif faaliyetler yapabilme imkânı sunmak amacıyla harekete geçmiş ve bu düşünce Ankara DSİ Gençlik ve Spor Kulübü Derneği’nin kurulmasına zemin hazırlamıştır. Küçük bir toplantıda alınan karar, yalnızca DSİ personeli ve ailelerine değil, çevredeki kurum çalışanlarının çocuklarına ve yakınlarına da spor ve sosyal faaliyetler yapma fırsatı vermiştir. Böylece boş zamanların değerlendirilmesi, beden, fikir ve ahlak yönünden yeteneklerin geliştirilmesi ve DSİ’lilik ruhunun doğması sağlanmıştır. 1960 yılında Ankara DSİ Gençlik ve Spor Kulübü Derneği resmen kurulmuş, kısıtlı imkânlara rağmen kısa sürede büyüyerek 700 üyeye ulaşmıştır.

Günümüzdeki Konumu

Kurulduğu 1960 yılından bu yana Ankara DSİ Gençlik ve Spor Kulübü her geçen gün yeni sporcular kazanmış, DSİ ruhunu yaşatmaya devam etmiştir. DSİ Spor, çalışanlara, ailelerine ve çevrelerine spor ve sosyal faaliyetlerde bulunma imkânı sağlayarak beden, fikir ve ahlak yönünden gelişimi desteklemekte, ahlaki ve insani değerler temelinde dayanışmayı güçlendirmektedir.

^{DSİ Spor Kulübü'nün Kadın Sporcuları (DSİ Spor)}

Devlet Su İşleri Vakfı

Devlet Su İşleri Vakfı, Türk Medeni Kanunu hükümlerine uygun olarak 29 Ocak 2004 tarihinde kurucu üyeler tarafından tahsis edilen 70.000.000 TL ile faaliyete başlamıştır. Vakıf Senedi, Ankara 37. Noterinin 6 Nisan 2004 tarihli işlemi ve 23. Asliye Hukuk Mahkemesi kararıyla Vakıflar Genel Müdürlüğü siciline kaydedilmiştir. ^【2】  Vakfın adı “Devlet Su İşleri Vakfı” olup kısa adı “DSİ Vakfı”’dır. Merkezi Ankara’dadır ve gerekli görülen yerlerde Vakıflar Genel Müdürlüğü’nün izniyle şubeler açabilmektedir.

^{Vakıf Logosu (DSİ Vakfı)}

Vakıf Senedi ve Yönetmelikler

Vakıf Senedi 171 maddeden oluşmaktadır. Bu senet hükümlerine dayanarak çeşitli yönetmelikler hazırlanmıştır:

• Şube açma ve çalışma esasları
• Üyelik aidatları yönetmeliği
• Personel yönetmeliği
• Öğrenci okutma ve ihtisas yönetmeliği
• Ödül yönetmeliği
• Hizmet sözleşmesi
• Sosyal yardımlaşma sandığı statüsü
• Sağlık yardımları yönetmeliği
• Konut kredisi uygulama yönetmeliği
• Lokal işletme yönetmeliği

Amaçlar

Vakıf üç temel amaç doğrultusunda faaliyet göstermektedir:

• Amme hizmeti amaçları: Devlet Su İşleri Genel Müdürlüğü’nün görev ve faaliyetlerini desteklemek.
• Sosyal hizmet amaçları: Üyelere ve ailelerine sağlık hizmetleri sağlamak, ölen üyelerin yakınlarına nakdi yardım yapmak, mesken ihtiyacını karşılamak için kredi vermek, kreş, yurt, kamp ve huzurevi gibi sosyal tesisler kurmak ve işletmek, başarılı ancak maddi imkânlardan yoksun öğrencilere kredi sağlamak.
• Kaynak sağlama amaçları: Şirketler kurmak veya ortak olmak, DSİ ile ilgili yayınlar yapmak, taşınır ve taşınmaz mallara sahip olmak, gayrimenkulleri değerlendirmek, bağış ve vasiyetleri kabul etmek, yatırım faaliyetlerinde bulunmak, yardım sandıkları kurmak ve nakdi bağışlarda bulunmak.

Gelirler

Vakıf gelirleri; bağışlar, sermaye işletiminden elde edilen nemalar, sosyal ve kültürel etkinliklerden sağlanan gelirler, taşınır ve taşınmaz malların işletme gelirleri, doğrudan veya iştirak yoluyla işletilen tesislerden elde edilen gelirler, yayın satışları, kamp ve sosyal tesislerden sağlanan gelirler ve diğer çeşitli gelirlerden oluşmaktadır.

Vakıf Organları

Mütevelli Heyet vakfın en yüksek organıdır ve 208 kişiden oluşur. Görevleri arasında Yönetim ve Denetim Kurulu üyelerini seçmek, faaliyet raporlarını ve bütçeyi onaylamak, tesis kurulmasına karar vermek, senet değişiklikleri ve fesih işlemlerini yürütmek yer alır. Mütevelli Heyet en az yılda bir kez toplanır.

Yönetim Kurulu, Mütevelli Heyet tarafından seçilen dokuz asıl ve dokuz yedek üyeden oluşur. Başkan üyeler arasından seçilir ve bir yıl süreyle vakfın genel başkanlığını yürütür. Görevleri arasında vakıf işlerini yürütmek, bütçe ve hesapları hazırlamak, personel tayin ve azil işlemlerini yapmak, tüzük ve yönetmelikleri düzenlemek bulunur.

Denetim Kurulu, Mütevelli Heyet tarafından seçilen bir başkan ve dört üyeden oluşur; ayrıca beş yedek üye seçilir. Vakfın hesap ve işlemlerini düzenli olarak denetler, dört ayda bir Yönetim Kurulu’na, yıl sonunda ise Mütevelli Heyet’e rapor sunar.

Vakıf Müdürlüğü, Yönetim Kurulu tarafından atanan Vakıf Müdürü ve idari kadrodan oluşur. Personelin görev, yetki ve sorumlulukları yönetmelikle belirlenir. Vakıf Müdürü, Yönetim Kurulu’na karşı sorumludur ve kurulun kararlarına uygun olarak faaliyet gösterir.