Doğanyurt, Kastamonu’nun kuzeyinde, Karadeniz kıyısında yer alan bir sahil ilçesidir. İlçe merkezi ve çevresindeki köylerde tarım, hayvancılık, ormancılık ve balıkçılık faaliyetleri yürütülmektedir.

^{Doğanyurt (Doğanyurt Belediyesi)}

Tarih

Doğanyurt’un tarihi, M.Ö. 4. yüzyıla kadar uzanmakta olup Pontus Krallığı döneminde "Gereas" adıyla anılan bir yerleşim yeri kurulmuştur. İlçenin ilk yerleşimi, sahildeki bir kalenin etrafında şekillenmiştir. Bugün kalenin yalnızca temelleri günümüze ulaşmıştır. Osmanlı döneminde bölge Hoşalay adıyla anılmıştır. 1846 yılında Hoşalay, Kastamonu’ya bağlı bir bucak merkezi olarak teşkilatlanmıştır. Aynı yıl denizden gelebilecek korsan saldırılarına karşı güvenliği sağlamak amacıyla karakol kurulmuş, yerel yönetimde kadılık sistemi işletilmeye başlanmıştır. 1923 yılında ilçe, Cide’den ayrılarak İnebolu ilçesine bağlanmış ve bucak statüsü kazanmıştır. 1962 yılında çıkarılan bir kanunla bucak olan Hoşalay’ın adı Doğanyurt olarak değiştirilmiştir. 1990 yılında bucak teşkilatının kaldırılması sonucu bir süre köy statüsünde kalan Doğanyurt, 9 Mayıs 1990 tarihli yasa ile ilçe hâline getirilmiş ve 1 Eylül 1990 tarihinde ilçe merkezi olarak resmen faaliyete geçmiştir. Bu tarihte Doğanyurt ilçesi ile belediyesi de birlikte kurulmuştur.

Coğrafya ve İklim

Doğanyurt ilçesi, Türkiye’nin Batı Karadeniz bölgesinde, Kastamonu iline bağlı sahil kesiminde yer alır. İlçe merkezi, Karadeniz’e yakın konumda olup deniz seviyesinden yükseklik bakımından oldukça alçaktır. Yüzölçümü yaklaşık 272 km² olan ilçenin km²’ye düşen nüfus yoğunluğu oldukça düşüktür (yaklaşık 23 kişi/km²). İlçenin kuzeyi Karadeniz’e, doğusu ve batısı ise diğer Kastamonu ilçelerine komşudur. Arazisi genel olarak dağlık ve ormanlık bir yapıya sahiptir. İl sınırları içinde 12.489 hektar orman alanı bulunmaktadır. Orman örtüsünde kayın, meşe, kestane, çam ve köknar gibi ağaç türleri ağırlıklı olarak bulunur. Orman içlerinde kızılcık (çam ağacı), defne ve kocayemiş gibi her dem yeşil bitkiler de yaygın olarak görülür.

Doğanyurt’ta Karadeniz iklimi hâkimdir. Yazlar genellikle serin geçerken, kışlar yağışlıdır. Kıyı kesiminde kış mevsimi ılımandır, iç kesimlerde ise daha sert kış şartları gözlenir. Özellikle iç mahallelerde kış aylarında kar yağışı görülürken sahil bandında yağışlar daha çok yağmur şeklinde yoğunlaşır. Ortalama yıllık yağış miktarı yüksektir (yaklaşık 1076 mm civarında olup genellikle ilkbahar ve sonbahar aylarında etkili yağışlar görülür). Bölgede rüzgâr hızları yıllık ortalamada 3–4 m/s arasında değişir. Yaz aylarında deniz seviyesine yakın bölgelerde sis tabakalarıyla karşılaşılabilir. Bu iklim koşulları, bölge tarımı için nemli ve serin bir ortam oluşturmaktadır.

Nüfus ve Demografi

Doğanyurt ilçesinin toplam nüfusu 2007 yılında 8.940 kişi iken 2024 yılında 5.173 kişiye gerilemiştir. Bu dönemde 2017–2018 ve 2022–2023 yıllarında sırasıyla 160 ve 91 kişilik sınırlı artışlar; diğer yıllarda ise nüfusta düzenli düşüşler gözlenmiştir. 2024 verilerine göre erkek nüfus 2.676 (%51,73), kadın nüfus 2.497 (%48,27) düzeyindedir ve cinsiyetler arasındaki fark 179 kişidir. Yıllık nüfus değişimleri, bölgesel göç hareketleri ve idari kayıt güncellemeleri gibi faktörlerle açıklanabilecek dalgalı bir yapıya sahiptir.

Ekonomi

Doğanyurt ilçesi, coğrafi koşullarının zorluğu nedeniyle sanayi ve büyük ölçekli ticaret açısından gelişmiş bir altyapıya sahip değildir. İlçe ekonomisi genel olarak tarım, ormancılık ve balıkçılık gibi birincil sektörlere dayalıdır. Sahil şeridi boyunca balıkçılık yapılmakta, iç kesimlerde ise sınırlı da olsa tarımsal üretim (özellikle mısır, fasulye, patates gibi ürünler) ve hayvancılık geçim kaynağı olarak önem taşımaktadır. Ormanlık alanların fazlalığı orman ürünleri ve madencilik dışı ormancılık faaliyetlerine imkân tanımaktadır.

Devlet Planlama Teşkilatı verilerine göre Doğanyurt’un sosyoekonomik göstergeleri, Kastamonu genel düzeyinin altında kalmaktadır. Bölgedeki ekonomik imkânların sınırlı olması, ilçe halkının geçimini geleneksel yöntemlerle sağlamasına neden olmaktadır. Son yıllarda kırsal kalkınma ve turizmin desteklenmesi yönündeki çabalar, ilçe ekonomisinde çeşitlenmeye yönelik adımlar atılmasına yol açmıştır. Buna rağmen sanayi altyapısı büyük ölçüde gelişmemiş olup halkın önemli bir kısmı kamu sektörü, eğitim veya hizmet sektöründe dışarıdaki iş imkânlarına yönelmektedir.

Turizm, Kültür ve Mutfak

Doğanyurt, doğal coğrafi özellikleri ve Karadeniz kıyısındaki konumuyla turizm açısından potansiyel barındırır. İlçe sınırları içinde denize ulaşan koylar ve ormanlık alanlar mevcuttur. Deniz turizmi, kumsal ve koy imkânları ile doğa turizmi, yaylalar ve orman içi yürüyüş alanları sayesinde çeşitlenebilir. İlçe merkezine yakın Cumayanı semtinde yer alan Cumayanı Camii tarihî bir yapıdır ve yerel kültürel turizmin öne çıkan örneklerindendir. Osmanlı döneminden kalma diğer eserlerden Şeyh İsmail Rumi Camii de Doğanyurt’ta vakıf eseri olarak korunmuş önemli yapılardandır. Bu tür yapılar, ilçe merkezinin geleneksel Osmanlı mimarisini yansıtan unsurları olarak dikkat çeker. Bunun yanı sıra bölgede halkın geleneksel giyim, el sanatları, halk müziği ve oyunları Kastamonu’nun genel kültürel mirasını yansıtır şekilde yaşatılmaktadır. Özellikle yaz aylarında düzenlenen yöre festivalleri ve bayram etkinlikleri, halk kültürünün sürdürülmesine katkı sağlar.

Kastamonu mutfağı genelinde olduğu gibi Doğanyurt’ta da yöresel yemek kültürü çeşitlidir. İlçede ve çevresinde yapılan yemeklerde Karadeniz mutfağı ile Kastamonu’nun geleneksel tatları görülür. Mısır ekmeği, baklagil yemekleri, sebze çorbaları yaygın olarak tüketilir. Kastamonu’nun ünlü etli ekmeği (yörede “et ekmeği” veya “saç kavurması” olarak da bilinir) bölge mutfağının tipik ürünlerindendir. Ayrıca ilçe halkı tarafından hazırlanıp geleneksel olarak tüketilen çekme helva ve baklalı yemekler Kastamonu’daki benzer yörelerde olduğu gibi sevilerek tüketilir. Balıkçılıkla geçinen kıyı köylerinde taze deniz ürünleri mutfakta ön plana çıkar. Doğal ortamda yetişen mantar, adaçayı, kekik gibi bitkiler de yerel halkın yemeklerinde ve yöresel şifa amaçlı kullanımlarında rol oynar.