İnebolu, Karadeniz kıyısında, Kastamonu’nun kuzeyinde yer alan bir ilçedir. İlçede liman ticareti, balıkçılık, tarım ve ormancılık gibi ekonomik faaliyetler yürütülmektedir.

^{İnebolu (T. C. Kastamonu Belediyesi)}

Tarih

İnebolu’nun ilk yerleşimi Antik Çağ dönemine kadar uzanır. İlçenin eski adı “İonopolis” olup Miletoslular tarafından kıyı kolonisi olarak kurulmuş olduğuna dair arkeolojik buluntular mevcuttur. 11. yüzyılda Emir Karatekin komutasındaki Selçuklular tarafından fethedilen İnebolu, daha sonra Candaroğulları Beyliği sınırları içinde yer almış; 1383 yılında II. Murad döneminde Osmanlı egemenliğine girmiştir. 1402 Ankara Savaşı sonrasında kısa süre İsfendiyaroğulları Beyliği’nin yönetimine giren bölge, daha sonra yeniden Osmanlı idaresine dâhil edilmiştir.

19. yüzyılın sonlarında, Osmanlı İmparatorluğu’nun idari düzenlemeleriyle İnebolu, ilçe statüsüne kavuşmuştur. 1880 ve 1885 yıllarında kent merkezinde çıkan büyük yangınlar sonrası Kastamonu Valisi Abdurrahman Paşa’nın hazırladığı imar planıyla çarşı ve ilçe merkezi yeniden inşa edilmiştir. 20. yüzyıla gelindiğinde İnebolu Limanı, İstanbul’dan Anadolu’ya silah ve cephane taşınan stratejik bir üs işlevi görmüştür. Birinci Dünya Savaşı sırasında İnebolu, Çanakkale Cephesi’ne lojistik destek veren limanlardan biri olmuş ve 1915–1916 yıllarında Rus donanmasının bombardımanına uğramıştır. Bu dönemde Osman Nuri Bey’in öncülüğünde kurulan İnebolu Müdafaa-i Hukuku Cemiyeti, bölgenin savunmasında etkili rol oynamıştır. Kurtuluş Savaşı yıllarında ise İnebolu Limanı’ndan Anadolu’ya çok sayıda cephane sevk edilmiş, ilçedeki gönüllü katkılar stratejik önem kazanmıştır.

Cumhuriyet’in ilk yıllarında, 27 Ağustos 1925’te, Mustafa Kemal Atatürk, İnebolu’yu ziyaret ederek Türk Ocağı’nda ünlü “Şapka Nutku”nu söylemiştir. Aynı dönemde İnebolu halkı, Kurtuluş Savaşı’ndaki gayretleri nedeniyle Türkiye Büyük Millet Meclisi tarafından Beyaz Şeritli İstiklal Madalyası ve beratıyla onurlandırılmıştır. Günümüzde her yıl 9 Haziran “Şeref ve Kahramanlık Günü” olarak anılmakta; bu tarihte Kurtuluş Savaşı’ndaki destek süreci çeşitli törenlerle hatırlanmaktadır.

Coğrafya ve İklim

İnebolu, Karadeniz Bölgesi’nin Batı Karadeniz bölümünde, Kastamonu ilinin kuzey kıyı şeridinde yer alır. İlçe merkezi 42° kuzey paraleli ile 34° doğu meridyeni üzerindedir ve Kastamonu merkeze 89 km uzaklıktadır. İnebolu’nun kuzeyi Karadeniz’le, doğusu Abana ve Bozkurt, batısı Cide, güneyi ise Devrekani, Küre ve Azdavay ilçeleriyle çevrilidir. İlçe toprakları, Karadeniz’e paralel uzanan Küre (İsfendiyar) Dağları’nın kuzey eteklerini kapsar; batı sınırı Terme Çayı’na kadar uzanır. Bu konum hem deniz hem dağ manzaralarını bir arada sunar. İnebolu’nun yüzölçümü 599 km²’dir.

İnebolu’nun iklimi, tipik Karadeniz iklimi karakterindedir. Deniz etkisiyle kışlar ılık ve yağışlı, yazlar ise sıcak ve nemlidir. Uzun yıllar ortalamasıyla yıllık sıcaklık yaklaşık 13,1 °C’dir. Kaydedilen en yüksek sıcaklık Ağustos 1977’de 35,8 °C, en düşük sıcaklık Şubat 1985’te –9,2 °C olmuştur. Yıllık yağış miktarı ortalama 1000 mm civarındadır ve yağışların büyük bölümü aralık - mart aylarında düşer. Kar yağışı genellikle yüksek kesimlerle sınırlıdır; ilçe merkezinde kar kısa sürede erir. Ölçülen en yüksek kar örtüsü 1985’te 146 cm olarak kaydedilmiştir. İnebolu’da yıllık ortalama 140 yağışlı gün yaşanır ve sis olayı yaklaşık 21 gün görülür.

Nüfus ve Demografi

İnebolu ilçesinin toplam nüfusu 2007 yılında 24.699 kişi iken genel olarak azalış eğilimi göstererek 2024 yılı itibarıyla 20.036 kişiye gerilemiştir; bu dönemde 2012–2013, 2013–2014 ve 2017–2018 yıllarında sırasıyla 124, 77 ve 22 kişilik sınırlı artışlar; diğer yıllarda ise yıllık azalışlar 3 ile 774 kişi arasında değişmiştir. 2024 verilerine göre erkek nüfus 9.896 (%49,39), kadın nüfus 10.140 (%50,61) olup cinsiyetler arasındaki fark genellikle birkaç yüz kişi ölçeğinde kalmıştır. Yıllık nüfus değişimleri, yerel kayıt güncellemeleri, göç hareketleri ve demografik dinamikler gibi etkenlerin etkisiyle dalgalı bir seyir izlemiştir.

Ekonomi

İnebolu ekonomisi ağırlıklı olarak tarım, hayvancılık ve balıkçılığa dayanır. Kıyı kesiminde balıkçılık canlıdır; özellikle hamsi ve diğer küçük deniz balıkları ilçeden, ülke geneline sevk edilir. Balık ve diğer deniz ürünleri taşımacılığı için liman altyapısı kullanılmaktadır. İç kesim köylerinde ise geçim, tarım ile sağlanır. Bölge iklimine uygun olarak başta mısır, fasulye, patates ve çeşitli sebzeler yetiştirilir; meyvecilik ve arıcılık da yapılır. Küçükbaş hayvancılık kırsal kesimin önemli faaliyetlerindendir.

Sanayi düzeyi düşük olan İnebolu’da küçük ölçekli üretim işletmeleri mevcuttur. Bölgede orman varlığı kereste ve ahşap ürünleri imalatını besler. Tarım ürünlerinden un üretim tesisleri, balıkçılığa bağlı olarak balık unu ve konserve fabrikaları bulunur. İnebolu Limanı, balıkçılığın yanı sıra deniz taşımacılığı ve bölgesel ticaret için altyapı sağlar. Hizmet sektörü ise daha çok ticaret, ulaştırma ve gelişen turizm etkinliklerinden oluşur.

Turizm, Kültür ve Mutfak

İnebolu, tarihî dokusu, doğal unsurları ve kültürel etkinlikleriyle turistik bir potansiyel sunar. İlçe merkezindeki 19. yüzyıl Osmanlı dönemi ahşap konaklar ve geleneksel yapılar, bölgenin karakteristik mimari özelliklerini yansıtır. Bu konaklardan bazıları restore edilerek pansiyon veya müze işlevi kazanmıştır. Özellikle sahil şeridindeki tarihî yapılar, turizm açısından dikkat çeker.

İnebolu’da “Kurtuluşa Giden Yolda İnebolu Kent Müzesi” adında bir müze bulunmaktadır. 2014 yılında eski belediye binasından dönüştürülerek açılan bu müze, ilçenin tarihî ve kültürel mirasına ait eserleri sergiler. Millî Mücadele dönemi objeleri ile yöresel gündelik yaşam malzemeleri, müzede ziyarete sunulur. İlçe sınırlarındaki Geriş Tepesi ile Avara Mahallesi çevresinde, eski kale kalıntıları ve antik yerleşim izleri görülmektedir. Ayrıca İnebolu Türk Ocağı binası, Atatürk’ün şapka inkılabıyla ilgili konuşmasını yaptığı mekân olarak önem taşır ve kültürel etkinliklere ev sahipliği yapar.

İnebolu’da her yıl düzenlenen anma törenleri, kültürel yaşantının önemli bir parçasıdır. Özellikle 9 Haziran “Şeref ve Kahramanlık Günü” etkinliklerinde, Kurtuluş Savaşı döneminde İnebolu’dan Anadolu’ya yapılan cephane sevkiyatı ve bu süreçte gösterilen kahramanlık hatırlatılır. 25–27 Ağustos tarihleri arasında ise Atatürk’ün ilçeyi ziyareti anılır ve “Şapka Nutku” konusundaki konuşması yad edilir.

Her salı ve cumartesi kurulan yöresel halk pazarı da İnebolu’nun kültürel zenginliğine katkıda bulunur. Özgün bir açık mekân düzenine sahip bu pazar, yöre kadınlarının ürettiği sebze, meyve, yöresel gıdalar ile el sanatları ürünlerini ziyaretçilere sunar. Bu sayede hem kırsal kesimin tarımsal geliri desteklenmekte hem de misafirlere yerel lezzetleri tatma imkânı verilmektedir.

İnebolu mutfağı genel olarak Karadeniz Bölgesi’nin geleneklerini yansıtır. İlçenin denize kıyısı olması nedeniyle balık, sofralarda önemli yer tutar; hamsi, mezgit, palamut gibi türler sıkça tüketilir. İç kesimlerde ise mısır unu, fasulye ve bulgur gibi temel gıdalarla hazırlanan yemekler yaygındır. Kara lahana çorbası, içli köfte, mısır ekmeği ve cevizli tatlılar gibi Kastamonu mutfağına özgü lezzetler, İnebolu’da da tercih edilen yöresel yiyecekler arasında yer alır.