Dünya AIDS Günü, HIV (Human Immunodeficiency Virus, Türkçesi İnsan Bağışıklık Yetmezliği Virüsü) enfeksiyonunun yayılımını durdurmak, AIDS (Acquired Immune Deficiency Syndrome, Türkçesi Edinsel Bağışıklık Yetmezliği Sendromu) hastalığı ile ilgili farkındalık oluşturmak ve salgından etkilenen bireylere destek sağlamak amacıyla belirlenmiş uluslararası bir gündür. 1 Aralık tarihi, bu amaca yönelik ortak toplumsal hareket oluşturmak için seçilmiştir.

Tarihçe

1 Aralık, 1988 yılından itibaren Dünya Sağlık Örgütü (WHO) öncülüğünde Dünya AIDS Günü olarak kabul edilmiştir. Uluslararası farkındalığın simgesi olarak kırmızı kurdela kullanılmakta ve bu kurdele; AIDS’i bildiğini, AIDS’ten korunmaya çalıştığını ve AIDS nedeniyle ölenlere saygı duyduğunu ifade etmektedir.

Amaç ve Önemi

Dünya AIDS Günü’nün temel amacı, toplumda HIV/AIDS konusunda bilinç oluşturmak ve farkındalık yaratmaktır. Gün, özellikle gençler başta olmak üzere toplumun her kesiminde HIV/AIDS hakkında bilgi verilmesini, bulaşma yollarının öğrenilmesini ve korunma yöntemlerinin uygulanmasını teşvik eder. Bu gün aynı zamanda, HIV ile yaşayan bireylere destek sağlamak ve sosyal damgalanmayı önlemek açısından da önem taşır.

HIV ve AIDS’in Tanımı

HIV, bağışıklık sistemine doğrudan zarar veren bir virüstür. HIV pozitif kişiler, uzun yıllar belirti göstermeden yaşasa da virüsü başkalarına bulaştırabilir. AIDS ise HIV enfeksiyonunun bağışıklık sistemini ciddi ölçüde tahrip etmesi sonucu ortaya çıkan bir klinik tablodur. Bağışıklık sistemi zayıflayan bireylerde fırsatçı enfeksiyonlar ve tümörler gelişir.

Bulaşma Yolları

HIV enfeksiyonu başlıca üç yolla bulaşmaktadır. En yaygın bulaşma yolu korunmasız cinsel ilişkidir. Ayrıca HIV pozitif kişilerden alınan kan veya kan ürünleri ile de enfeksiyon gerçekleşebilir; Türkiye’de tüm kan ve kan ürünleri HIV testlerinden geçirilerek kullanılmaktadır. HIV, gebelik sırasında, doğum esnasında veya emzirme sürecinde anneden bebeğe geçebilir. Bunun dışında HIV, dokunmak, tokalaşmak, aynı ortamda bulunmak, giysi veya mutfak araçlarını paylaşmak ya da böcek sokmaları gibi temaslarla bulaşmaz.

Küresel Yayılım ve Türkiye’de Mücadele

HIV enfeksiyonu 1980’li yıllardan bu yana tüm dünyada yayılmaktadır. Epideminin başlangıcından günümüze kadar HIV ile enfekte olan kişi sayısı milyonlarla ifade edilmektedir ve AIDS ile ilişkili ölümler önemli bir küresel sağlık sorunu oluşturmaktadır. HIV ile yaşayan bireyler arasında çocuklar da yer almakta ve her yıl yeni enfeksiyon vakaları görülmektedir.

Türkiye’de ilk HIV vakası 1985 yılında bildirilmiştir. Ülkede HIV/AIDS ile mücadele kapsamında çeşitli önlemler ve uygulamalar yürütülmektedir. Genel Sağlık Sigortası kapsamında HIV pozitif kişilerin tedavi ve ilaç erişimi sağlanmakta, risk gruplarına ücretsiz danışmanlık ve test hizmetleri sunulmaktadır. Gönüllü Danışmanlık ve Test Merkezleri aracılığıyla toplumda farkındalık artırılmakta ve ‘‘Türkiye HIV/AIDS Kontrol Programı (2019–2024)’’ çerçevesinde çok sektörlü, insan haklarını gözeten stratejiler uygulanmaktadır. Program, HIV enfeksiyonunu yalnızca sağlık sorunu olarak değil, tüm sektörleri ilgilendiren toplumsal bir sorun olarak ele almakta ve farkındalık faaliyetleri, akran eğitimi ve bilgilendirme çalışmaları bu çerçevede yürütülmektedir. 

Uyarı: Bu maddede yer alan içerik, yalnızca genel ansiklopedik bilgi amacı taşımaktadır. Buradaki bilgiler tanı koyma, tedavi etme ya da tıbbi yönlendirme amacıyla kullanılmamalıdır. Sağlıkla ilgili konularda karar vermeden önce mutlaka bir hekime veya uzman sağlık personeline danışmanız gerekmektedir. Bu bilgilerin tanı veya tedavi amacıyla kullanılması sonucunda doğabilecek durumlardan madde yazarı ve KÜRE Ansiklopedi herhangi bir sorumluluk kabul etmez.