Dünya Hipertansiyon Günü, hipertansiyonun yol açtığı sağlık sorunlarına dikkat çekmek ve halkı hastalığın önlenmesi, tanısı ve tedavisi konusunda bilgilendirmek amacıyla her yıl 17 Mayıs’ta düzenlenen uluslararası farkındalık günüdür. Hipertansiyon, kan basıncının kronik olarak normalin üzerinde seyretmesi ile karakterize edilen bir hastalıktır ve uzun süre belirti vermeden ilerleyebilir.

^{Tansiyon Ölçümü (Anadolu Ajansı)}

Tarihçe

Dünya Hipertansiyon Günü, yüksek kan basıncının neden olduğu önlenebilir hastalıklara, özellikle inme, kalp krizi ve böbrek hastalıklarına dikkat çekmek amacıyla oluşturulmuştur. Her yıl 17 Mayıs’ta kutlanan gün, hipertansiyon farkındalığını artırmak, tarama ve eğitim etkinlikleri düzenlemek amacıyla uluslararası sağlık kuruluşları ve ulusal sağlık otoriteleri tarafından organize edilmektedir.

Amaç ve Kapsam

Dünya Hipertansiyon Günü’nün temel amacı, hipertansiyonun erken tanısı ve kontrolüne dikkat çekmek, komplikasyon risklerini azaltmak ve toplumda farkındalık yaratmaktır. Gün, sağlık otoriteleri, akademik kurumlar ve sivil toplum kuruluşları tarafından eğitim programları, tarama kampanyaları ve tedavi hizmetlerinin desteklenmesi ile kapsamlı bir farkındalık çalışması yürütmeyi hedefler.

Hipertansiyonun Tanımı ve Risk Faktörleri

Hipertansiyon, sistolik kan basıncının 140 mmHg ve/veya diyastolik kan basıncının 90 mmHg’nın üzerinde olması ile tanımlanır. Hastalık çoğu zaman belirti vermese de baş dönmesi, baş ağrısı, kalp ağrısı, kulak çınlaması, nefes darlığı, bulanık görme ve düzensiz kalp atışları gözlenebilir. Hipertansiyonun nedenleri arasında genetik faktörler, yaş, cinsiyet, obezite, diyabet, sigara ve alkol kullanımı, stres, yetersiz fiziksel aktivite ve sağlıksız beslenme alışkanlıkları yer alır. Gebelik gibi özel durumlarda da kan basıncı yükselebilir.

Küresel Durum

Dünya genelinde çok sayıda kişi hipertansiyonla yaşamaktadır ve hastalık, inme, kalp krizi, böbrek hastalıkları ve diyabet gibi ciddi sağlık sorunlarının önemli bir risk faktörüdür. Küresel ölçekte hipertansiyon farkındalığı sınırlıdır; hipertansiyonu olan kişilerin yalnızca bir kısmı teşhis edilmekte, bunların bir kısmı tedavi görmekte ve daha azı kan basıncını etkin şekilde kontrol altında tutabilmektedir. Dünya Sağlık Örgütü, hipertansiyon farkındalığını artırmak ve erken teşhis ile etkin kontrolü sağlamak amacıyla çeşitli küresel programlar ve teknik paketler geliştirmiştir.

Türkiye’de Durum

Türkiye’de 15 yaş ve üzeri nüfusta hipertansiyon prevalansı 2023 yılında %18,3 olarak saptanmıştır ve yaşla birlikte artmaktadır. Ülkemizde ölümlerin %3,2’si hipertansiyona bağlı olarak gerçekleşmektedir. Türkiye’de hipertansiyon yönetimi kapsamında “Türkiye Kalp-Damar Hastalıkları Önleme ve Kontrol Programı” ve “Türkiye Böbrek Hastalıkları Önleme ve Kontrol Programı” uygulanmaktadır. Aile hekimlerinin kronik hastalıkların erken tanısı, tedavisi ve izlenmesinde rol aldığı Hastalık Yönetim Platformu (HYP) ile hipertansiyon hastalarına protokol tabanlı izlem ve tedavi hizmeti sağlanmaktadır. Temmuz 2021- Mart 2025 tarihleri arasında HYP-Hipertansiyon Modülü ile taranan kişilerden 278 binine hipertansiyon tanısı konmuş ve düzenli izlenen hastaların %82’sinin tansiyon değerleri kontrol altına alınabilmiştir.^【1】 

Önleme ve Kontrol Önerileri

Hipertansiyon önlenebilir ve tedavi edilebilir bir hastalıktır. Kan basıncını kontrol altında tutmak için yaşam tarzı değişiklikleri önerilmektedir. Bunlar arasında sağlıklı beslenme, yeterli su tüketimi, tuz ve trans yağ tüketiminin azaltılması, düzenli fiziksel aktivite, ideal kilo korunması, tütün ve alkol kullanımından kaçınılması yer alır. Hipertansiyon tanısı konmuş kişilerin hekim kontrolünde ilaç kullanması ve düzenli olarak kan basıncını ölçtürmesi önerilmektedir.

Hipertansiyon Takibi ve Tarama

Erken teşhis ve etkin tedavi, hipertansiyonun komplikasyonlarını önlemede kritik öneme sahiptir. Hem yetişkinler hem de çocuklar için düzenli kan basıncı ölçümleri önerilmektedir. Çocuklarda hipertansiyon taramaları üç yaşından itibaren başlatılmalıdır. Tarama programları ve periyodik sağlık kontrolleri, hipertansiyonun erken tanısı ve izlenmesini sağlayarak komplikasyon riskini azaltır.

Uyarı: Bu maddede yer alan içerik, yalnızca genel ansiklopedik bilgi amacı taşımaktadır. Buradaki bilgiler tanı koyma, tedavi etme ya da tıbbi yönlendirme amacıyla kullanılmamalıdır. Sağlıkla ilgili konularda karar vermeden önce mutlaka bir hekime veya uzman sağlık personeline danışmanız gerekmektedir. Bu bilgilerin tanı veya tedavi amacıyla kullanılması sonucunda doğabilecek durumlardan madde yazarı ve KÜRE Ansiklopedi herhangi bir sorumluluk kabul etmez.