Elmalı Mağarası, Erzurum'un İspir ilçesine bağlı Elmalı Mahallesi sınırları içerisinde yer alan, henüz tamamı keşfedilmemiş, Jura-Kretase yaşlı kireçtaşları içinde oluşmuş fosil bir mağaradır. Maden Köprübaşı beldesine yaklaşık 1,5 km, İspir'e ise 17 km uzaklıkta, Çoruh Nehri'ne güneyden katılan Bağların Dere vadisinin kuzeybatı yamacında, vadi tabanından 210 metre yukarıda konumlanmıştır. Deniz seviyesinden ağız yüksekliği 1510 metredir.
Elmalı Mağarası Dışarıdan Görünüm (Erzurum Valiliği)
Jeolojik ve Jeomorfolojik Yapı
Mağara, havalandırma bölgesinde gelişmiş, hidrolojik bakımdan fosil bir mağara özelliği taşır. Kireçtaşlarının mikro-element analizlerinde %85-92 oranında CaCO3 içeriği tespit edilmiştir. Mağara çevresindeki jeomorfolojik yapı, Mescit Dağları bünyesinde yer alan, aşınma sonucu dik ve devamlı yamaçların hakim olduğu dağlık bir görünüme sahiptir. Bölgedeki önemli yükseltiler arasında Kavak Dağı (2547 m), Kızıl Tepe (1746 m), Meşeli Tepe (2012 m) ve Ziyaret Tepe (2446 m) sayılabilir. Mağaranın yer aldığı yamaçta eğim %80'e kadar çıkabilmektedir. Elmalı Mahallesi'nin bulunduğu Kalender Tepe'nin doğu yamaçlarında ise yaklaşık 1 km²'lik aktif bir heyelan bölgesi bulunmaktadır
Elmalı Mağarası İçeriden Görünüm (İspir Kaymakamlığı)
Mağara İçinin Fiziksel Özellikleri
Elmalı Mağarası, yatay yönde gelişmiş, birbiriyle bağlantılı ve paralel uzanan iki ana galeriden oluşmaktadır. Bunlar, yaklaşık 40 metre uzunluğunda "L" şekilli kısa galeri ve 7 salondan meydana gelen, yaklaşık 400 metrelik bölümü incelenebilmiş uzun galeridir. Mağaranın ağzı ile ulaşılan en son nokta arasında basamaklı bir yapı ve yaklaşık 17 metrelik bir derinlik farkı bulunmaktadır. Mağara toplam 8 salondan oluşmaktadır. Mağara içinde sığ göller, çeşitli damlataşı oluşumları (sarkıt, dikit, sütun gibi) ve yer yer 1-1,5 metre kalınlığa ulaşan yarasa dışkısı (bat guano) depoları bulunmaktadır. Tavan yüksekliği 10 ile 20 metre arasında değişmektedir. Mağaradaki göller, tavandan sızan sularla beslenir ve seviyeleri değişmektedir. Su analizleri sonucunda, mağara suyunun insani tüketim amaçlı sular hakkındaki yönetmeliğe göre renk, koku, tat, bulanıklık ve amonyum miktarı açısından uygun olmadığı tespit edilmiştir. Mağara içinde belirgin bir hava akımı tespit edilmemiştir. Giriş bölümünde sıcaklık 18 °C, nem oranı %58 civarındadır. İç kısımlara doğru ilerledikçe sıcaklık düşerken (14 °C'ye kadar), nem yüzdesi artmaktadır.
Elmalı Mağarası Göl - 1 (İspir Kaymakamlığı)
Canlı Yaşamı ve Ekonomik Potansiyel
Mağarada tespit edilen tek hayvan türü yarasalardır. Galerilerdeki kalın dışkı tabakası, yarasaların uzun süredir bu mağarada yaşadığını göstermektedir. Elmalı Mağarası, yarasa dışkısı (bat guano) açısından yüksek bir potansiyele sahiptir. Bu dışkının mineral içeriği yüksek organik bir gübre olması nedeniyle ekonomik değer taşıdığı belirtilmiştir.
Elmalı Mağarası Göl - 2 (İspir Kaymakamlığı)
