Güllübahçe Bez Bebekleri, Türkiye’nin Aydın ili Söke ilçesine bağlı Güllübahçe Mahallesi’nde geleneksel yöntemlerle ve tamamen el işçiliğiyle üretilen, kültürel kimliği yansıtan bez oyuncaklardır. 6769 sayılı Sınai Mülkiyet Kanunu kapsamında mahreç işareti olarak tescillenmiş bu ürün, 4 Eylül 2025 tarihinde Söke Ticaret Borsası tarafından coğrafi işaret korumasına alınmıştır.

Tanım ve Ayırt Edici Özellikler

Güllübahçe Bez Bebekleri, yöresel kumaşlar ve doğal dolgu malzemeleriyle üretilen el işi oyuncaklardır. Her biri, Söke’nin geleneksel giyim tarzını ve zanaatkârlık mirasını yansıtan detaylarla bezenmiştir. Kadın figürlerinde çiçek desenli şalvarlar, boncuk, fisto ve dantel süslemeler; erkek figürlerinde ise zeybek kültürüne özgü cepken, geniş şalvar ve Söke körüklü çizmesi gibi unsurlar yer alır. Üretim sürecinde dikiş makinesi kullanılmaz, tüm aşamalar el işçiliğiyle gerçekleştirilir.

Yüz ifadeleri, kumaş kalemi, nakış veya boyama teknikleriyle işlenerek her bebeğe özgün bir karakter kazandırılır. Aksesuar olarak mendil, yöresel motifli sepet, takı, fes, poşu ve kuşak gibi detaylar kullanılır. Bu bebekler hem dekoratif obje hem de kültürel bir hediyelik eşya olarak değerlidir.

Figürler

Güllübahçe Bez Bebekleri; kadın, erkek ve çocuk figürlerinden oluşur. Kadın figürleri arasında “Suya Giden Gelin”, “Pamuk Toplayan Kız”, “Yörük Kızı”, “Falcı Zekiye” gibi karakterler yer alırken; erkek figürleri “Damat”, “Pamuk Ağası”, “Entel Osman” gibi temsiller içerir. Çocuk figürleri arasında “Küçük Kız Çocuğu” ve “Güllübahçe'nin Gülleri” bulunur.

Üretim Aşamaları

Güllübahçe Bez Bebeklerinin üretimi, geleneksel el işçiliğine dayalı sekiz temel aşamada gerçekleşir. Her aşama, estetik ve yapısal bütünlüğü sağlamak üzere özenle uygulanır.

Malzeme Seçimi ve Kalıp Hazırlığı

• Gövde için patiska veya Amerikan bezi gibi dayanıklı pamuklu kumaşlar; giysiler için pazen ve basma gibi yöresel desenli kumaşlar tercih edilir.
• Dolgu malzemesi olarak gövde, kol ve bacaklarda pamuk; baş kısmında ise silikon kullanılır.
• Kalıplar linolyum veya vinil döşeme malzemesinden hazırlanır. Erkek, kadın, çocuk ve bebek figürleri için farklı boyutlarda kalıplar kullanılır.
• Kalıplar kumaşın arka yüzeyine sabun veya kurşun kalemle çizilirken 0.5 cm dikiş payı bırakılır. Kumaşlar kesim öncesi yıkanır ve ütülenir.

Dikim ve Montaj

• Kalıpla kesilen parçalar teyellenerek hizalanır ve el ile dikilir.
• Oyulgama dikişi gibi geleneksel teknikler, kumaş üzerinde açık desenler ve dantelimsi etkiler yaratmak için uygulanır.

Dolgu İşlemi

• Dolgu malzemesi, karkas yapıya sıkıca yerleştirilir. Bu işlemde 20–25 cm uzunluğunda yuvarlak ağaç çubuk kullanılır.
• Ayaklar yana doğru kesilir, düz konuma getirilerek doldurulur ve elle dikilerek sabitlenir.
• Simetrik görünüm için her iki bacağa ve kola eşit dolgu uygulanır.

Yüz Detaylarının İşlenmesi

• Göz, ağız, kaş gibi yüz hatları kumaş kalemiyle çizilir; nakış veya boyama ile işlenir.
• Göz bebeklerine renk eklenebilir; yanaklara allık efekti uygulanabilir.
• Bazı figürlerde göz çevresine veya yanaklara nakış detayları eklenir.

Giysi Tasarımı ve Dikimi

• Giysiler pazen, basma ve keten kumaşlardan hazırlanır; yünlü kumaşlar kırışma riskinden dolayı tercih edilmez.
• Dantel, fisto, boncuk ve kurdele gibi süslemelerle zenginleştirilir.
• Giysi parçaları el ile dikilir; sağlamlık için dikişler üzerinden tekrar geçilir.
• Yelek ve patik gibi parçalar dört şişle örülür; örgüde lastik ve düz teknikler kullanılır.
• Şalvarlar geniş kesimli olup bel kısmı lastiklidir; cepkenler işlemeli ve astarlıdır.

Süsleme ve Aksesuarlar

• Pullar, boncuklar, inciler, kurdeleler, sutaşı gibi malzemelerle süsleme yapılır.
• Efe figürlerinde fes, poşu, kuşak ve Söke körüklü çizmesi gibi aksesuarlar kullanılır.
• Giysilere yöresel motifler ve işlemeler eklenerek estetik bütünlük sağlanır.

Saç Yapımı ve Sabitleme

• Saçlar yün veya uygun ipliklerle hazırlanır; örgü, topuz veya dalgalı modeller uygulanır.
• Saçlar dikilerek veya yapıştırılarak sabitlenir; el dikişiyle sağlamlaştırılır.
• Tokalar, kurdeleler ve dantellerle süslenerek son şekli verilir.

Son Kontroller ve Ambalajlama

• Dikim, dolgu, saç ve aksesuarlar kontrol edilir.
• Bebekler asitsiz kâğıt veya pamuklu bezle sarılır; nem ve güneşten korunacak şekilde saklanır.
• Plastik poşet kullanılmaz; serin ve kuru ortamda muhafaza edilir.

Coğrafi Sınır ve Denetim

Tüm üretim aşamaları, ürünün ün bağı taşıdığı Söke ilçesi sınırları içinde gerçekleştirilir. Denetimler, Söke Ticaret Borsası koordinasyonunda Güllübahçe Köy Muhtarlığı ve S.S. Güllübahçe Tarımsal Kalkınma Kooperatifi tarafından yılda en az bir kez yapılır. Denetimlerde malzeme uygunluğu, üretim metoduna sadakat ve mahreç işareti kullanımına dikkat edilir.