Hava araçlarının hareketlerini anlamak için kullanılan temel kavramlardan biri duruş açılarıdır. Bu açılar, bir hava aracının üç eksen etrafındaki dönüşlerini ifade eder ve uçuş dinamiğinin temelini oluşturur. Uçaklar, helikopterler, İHA’lar ve diğer hava araçları bu üç eksende aynı anda veya ayrı ayrı manevralar gerçekleştirebilir. Bu eksenler:
- Dikilme (Pitch)
- Yönelme (Yaw)
- Yatış (Roll)
olarak adlandırılır. Her biri farklı bir kontrol yüzeyi tarafından kontrol edilir ve aracın farklı yönlerde hareket etmesini sağlar. Belirtilen duruş açıların hava aracı üzerindeki görüntüsü şekildeki gibidir.
Hava Aracı Duruş Açıları Gösterimi (Kaynak: Baykartech)
Dikilme (Pitch)
Dikilme, hava aracının yan ekseni (lateral axis) etrafında yaptığı hareketi ifade eder. Bu eksen, kanatlardan geçerek uçağın bir tarafından diğer tarafına doğru uzanır. Dikilme hareketi, uçağın burnunun yukarıya ya da aşağıya yönelmesine neden olur.
Yönelme (Yaw)
Yönelme, hava aracının dikey ekseni (vertical axis) etrafındaki dönüşüdür. Bu eksen, uçağın altından tepe noktasına doğru uzanır. Yönelme hareketi, uçağın burnunun sağa veya sola dönmesini sağlar.
Yatış (Roll)
Yatış, hava aracının boylamasına eksen (longitudinal axis) etrafında dönmesidir. Bu eksen, uçağın burnundan kuyruğuna kadar uzanır. Yatış hareketi, kanatlardan birinin yukarıya diğerinin aşağıya doğru hareket etmesini sağlar.
Dikilme, yönelme ve yatış açıları, bir hava aracının üç boyutlu ortamda hareket edebilmesini sağlar. Bu hareketlerin doğru şekilde kontrol edilmesi, stabil ve güvenli bir uçuş için kritik öneme sahiptir. Pilotlar, uçuş kontrol sistemleri ve otomatik pilotlar bu açılarla sürekli olarak çalışarak uçağın istenilen konumda kalmasını sağlar.
