İbibik kuşu (Upupa epops), Coraciiformes takımına ve Upupidae familyasına ait bir kuş türüdür. Hayvanlar âlemi (Animalia) içinde, kordalılar (Chordata) şubesinde, omurgalılar (Vertebrata) alt şubesinde sınıflandırılır. Bu türün ait olduğu cins Upupa, ibibik kuşlarını temsil eder. Upupa epops, Avrupa ve Asya’da geniş bir coğrafyada yayılım gösteren ve karakteristik baş tüyleriyle tanınan bir türdür. Alt türleri arasında U. e. epops, U. e. africana, U. e. ceylonensis, U. e. longirostris, U. e. major, U. e. marginata, U. e. senegalensis ve U. e. waibeli yer almaktadır.
İbibik Kuşu (Pexels)
Morfolojik Özellikleri
İbibik kuşu (Upupa epops), ayırt edici fiziksel özellikleriyle kolayca tanınabilen orta boyutlu bir kuş türüdür. Vücudu genel olarak açık kahverengi tonlarında olup, başında dikkat çekici şekilde yukarı doğru açılan, siyah uçlu uzun tepelik tüyleri bulunur. Kanat ve kuyruk tüyleri belirgin siyah-beyaz bantlı desenlere sahiptir. Gagası uzun, ince ve aşağıya doğru hafif kıvrıktır; bu yapı, böcekleri toprak yüzeyinden çıkarmaya elverişlidir. Cinsiyetler arasında belirgin bir dış görünüş farkı bulunmaz. Kanat açıklığı ortalama 44–48 cm, vücut uzunluğu ise yaklaşık 25–29 cm arasında değişir.
Dağılım ve Yaşama Alanı
İbibik kuşu (Upupa epops), Avrupa, Asya ve Kuzey Afrika boyunca geniş bir coğrafi yayılıma sahiptir. Avrupa kıtasında özellikle güney, orta ve doğu bölgelerde yoğun olarak bulunur. En büyük üreyen popülasyonlar İspanya (%50), Türkiye (%13) ve Portekiz’de (%12) yer alır. Tür, Avrupa Birliği ülkelerinde de önemli bir yer tutar ve bu bölgelerdeki toplam popülasyonun yaklaşık %77’si bulunmaktadır. İbibik, açık alanlar, tarım arazileri, çalılıklar ve seyrek ağaçlık alanlar gibi yarı doğal habitatları tercih eder. Bu tercihleri nedeniyle insan etkisine açık kırsal peyzajlarda sıkça görülür. Ancak habitat verileri sınırlı olduğundan, ayrıntılı yaşam alanı kullanımı bu kaynaklar kapsamında detaylandırılamamaktadır.
Nüfus Büyüklüğü
İbibik kuşunun (Upupa epops) Avrupa’daki toplam üreyen popülasyonu, yaklaşık 1.300.000 ile 2.760.000 çift arasında tahmin edilmektedir. Bu bireylerin yaklaşık %77’si Avrupa Birliği (AB27) ülkelerinde yer almaktadır. En büyük ulusal popülasyonlar sırasıyla İspanya’da (715.000–1.210.000 çift), Türkiye’de (150.000–400.000 çift) ve Portekiz’de (100.000–500.000 çift) kaydedilmiştir. Diğer önemli popülasyonlar Polonya (33.000–61.000 çift), Fransa (50.000–90.000 çift), Yunanistan (60.000–80.000 çift) ve Rusya’da (60.000–165.000 çift) bulunmaktadır.
Korunma Durumu
İbibik kuşu (Upupa epops), 2015 yılı itibarıyla Avrupa Kırmızı Listesi kapsamında tehlike altında olmayan (Least Concern) türler arasında sınıflandırılmıştır. Avrupa genelinde popülasyonunun genel olarak durağan olduğu rapor edilmiştir. Bu değerlendirme, Avrupa Birliği üye ülkeleri tarafından 2013–2014 yıllarında Avrupa Komisyonu’na Kuş Direktifi’nin 12. Maddesi kapsamında bildirilen resmî verilere ve BirdLife International ortaklarının katkılarına dayanmaktadır. İzleme verilerinin kalitesi ülkeden ülkeye değişiklik göstermektedir; bazı ülkeler (örneğin Almanya, Polonya, İsveç) yüksek kaliteli veriler sunarken, bazı ülkelerde (örneğin Arnavutluk, Karadağ, Azerbaycan) veri kalitesi düşük olarak değerlendirilmiştir.
Tür, yaygınlığına rağmen yerel habitat kaybı, tarım uygulamaları ve pestisit kullanımı gibi insan kaynaklı tehditlere karşı hassas olabilir, bu nedenle sürekli izleme ve değerlendirme çalışmaları önem taşımaktadır.
