James Monroe, Amerika Birleşik Devletleri’nin beşinci başkanı (1817–1825) olarak görev yapmıştır. Amerikan Devrimi’nde hizmet etmiş son başkan olarak tanınmakta, dış politika alanında “Monroe Doktrini” ile uzun vadeli etkiler bırakmış bulunmaktadır. Başkanlığı, “İyi Hisler Dönemi” olarak adlandırılan siyasal uzlaşma ve genişleme dönemine denk gelmektedir.

Erken Yaşamı ve Eğitim Hayatı

James Monroe, 28 Nisan 1758 tarihinde Virginia'nın Westmoreland County bölgesinde doğmuştur. Babası Spence Monroe, annesi Elizabeth Jones’tur. Ailesi orta ölçekli bir tütün çiftliği işletmekteydi. Monroe, ilk eğitimini Parson Campbell’ın okulunda almıştır. 1774 yılında College of William and Mary’e başlamış, ancak Amerikan Devrimi’nin sürecinin başlamasıyla 1776’da eğitimini yarıda bırakarak Kıta Ordusu’na katılmıştır. Trenton Muharebesi sırasında ağır yaralanmış ve subaylık görevine terfi etmiştir. 1777–1778 kışını Valley Forge’da geçirmiş, ardından Brandywine ve Monmouth muharebelerinde görev almıştır.

Siyasi Kariyerin Başlangıcı ve Diplomatik Görevler

Savaş sonrasında Thomas Jefferson’un himayesinde hukuk eğitimi almıştır. 1782 yılında Virginia Genel Meclisi’ne seçilmiş, ardından Konfederasyon Kongresi’nde görev yapmıştır. 1790 yılında ABD Senatosu’na seçilmiş, burada Federalist Parti’nin merkeziyetçi politikalarına karşı Jeffersoncu görüşleri savunmuştur.

1794–1796 yılları arasında Fransa büyükelçisi olarak atanmış, Fransız Devrimi sürecinde Amerika’nın çıkarlarını temsil etmiştir. 1799–1802 arasında Virginia Valiliği yapmış, ardından 1803 yılında Louisiana Satın Alımı görüşmeleri için Fransa’ya gönderilmiştir. Monroe aynı zamanda İngiltere ve İspanya’da da diplomatik görevlerde bulunmuştur.

Dışişleri ve Savaş Bakanlığı Görevleri

1811 yılında kısa süreliğine yeniden Virginia Valisi olmuş, aynı yıl Başkan James Madison tarafından Dışişleri Bakanı olarak atanmıştır. 1814 yılında İngilizlerin Washington D.C.’yi işgali üzerine Savaş Bakanı görevine de getirilmiştir. Bu dönemde hem dışişleri hem savaş bakanlığı görevini aynı anda yürütmüştür. 1815 yılında savaş sona erdiğinde diplomatik ilişkilerin yeniden kurulmasında aktif rol oynamıştır.

Başkanlık Dönemi (1817–1825)

1816 başkanlık seçimlerinde Demokratik-Cumhuriyetçi Parti’nin adayı olarak büyük farkla seçilmiştir. Başkanlığı boyunca Amerika Birleşik Devletleri’nin topraklarını genişletmekte ve ulusal bir kimlik oluşturmakta etkili olmuştur. 1819 yılında Florida, İspanya’dan satın alınmıştır. Aynı yıl ekonomik kriz (Panik of 1819) yaşanmış, yüksek işsizlik ve iflaslar meydana gelmiştir. Monroe bu krize doğrudan müdahalede bulunmamıştır. 1820 yılında ikinci kez başkan seçilmiş, muhalefetsiz bir şekilde tekrar göreve gelmiştir.

^{James Monroe (American Battlefield Trust)}

Missouri Uzlaşması ve Kölelik Sorunu

Monroe’nun ikinci döneminde Missouri'nin kölelik yanlısı bir eyalet olarak birliğe katılma talebi ciddi tartışmalara neden olmuştur. Kongre, Missouri’nin köle eyalet, Maine’in ise özgür eyalet olarak kabulüyle siyasi dengeyi korumuş, 36°30′ kuzey paralelinin kuzeyindeki bölgelerde köleliğin yasaklanması kararlaştırılmıştır. Monroe, Missouri Uzlaşması’nın anayasal olduğuna kanaat getirerek yasayı onaylamıştır.

Monroe Doktrini ve Dış Politika

2 Aralık 1823 tarihinde Kongre’ye sunduğu mesajda, Amerika kıtalarının Avrupa devletleri tarafından yeniden sömürgeleştirilmesine karşı çıktığını açıklamıştır. Monroe Doktrini olarak anılan bu politika, ABD’nin Batı Yarımküre’deki bağımsız devletlerin egemenliğini korumayı taahhüt ettiğini belirtmektedir. Bu açıklama, Latin Amerika’daki yeni bağımsız devletler ve Avrupa’nın muhafazakâr monarşileri arasındaki gerilime yanıt niteliği taşımaktadır. Doktrin, ABD dış politikasının temel ilkelerinden biri haline gelmiştir.

Emeklilik Yılları ve Ölümü

1825 yılında başkanlık görevini bırakmış ve Virginia’ya dönerek çiftliğinde yaşamaya başlamıştır. Ancak mali sıkıntılar nedeniyle mülklerini satmak zorunda kalmıştır. 1830 yılında eşinin ölümünden sonra New York’a taşınmış ve burada kızı Maria Hester Monroe Gouverneur ile yaşamıştır. 4 Temmuz 1831 tarihinde hayatını kaybetmiştir. Monroe, daha sonra Richmond’daki Hollywood Mezarlığı’na defnedilmiştir.

James Monroe, Amerika’nın siyasi ve coğrafi gelişiminde belirleyici rol oynamış, Monroe Doktrini ile ülkenin dış politikasına yön vermekte ve cumhuriyetçi değerlerin korunmasına katkıda bulunmuş bir devlet adamı olarak Amerikan tarihinde yer edinmiştir.