John Ray (1627–1705), özellikle botanik alanında yaptığı gözlemler ile öne çıkan ve zamanında ‘Doğa Tarihçilerinin Babası’ ünvanı ile anılmış, Cambridge Üniversitesinde aldığı dil eğitimi sayesinde çalışmalarını Latince kaleme alarak tüm Avrupa'da etkili olmuş bir doğa bilimcidir.
Erken Yaşamı ve Eğitimi
John Ray, 29 Kasım 1627’de İngiltere'nin Essex bölgesindeki Black Notley köyünde doğdu. Babası demirci Roger Ray, annesi ise Elizabeth Ray’di. Eğitimine Braintree’deki gramer okulunda başladı. Burada Latince, güzel yazı ve güçlü bir hafıza geliştirdi. 1644'te Cambridge Üniversitesi'ne bağlı Catherine Hall'e (daha sonra Trinity College’a geçmiştir) kabul edildi. Burada klasik diller eğitimi (Latince) aldı ve 1647-48’de lisans, 1651’de yüksek lisans derecelerini tamamladı. Farklı zamanlarda Yunan dili, matematik ve beşeri bilimler dersleri verdi.
Akademik Kariyeri ve Dini Durumu
Ray, 1649'da Trinity College'da yardımcı öğretim üyeliğine seçildi. Ancak 1662’de "Act of Uniformity" (ifade özgürlüğünü kısıtladığı kabul edilen bir yasa) yasasının yürürlüğe girmesi ile gereği üniversitedeki görevinden istifa etti; çünkü bu yasaya bağlılık yemini etmeyi reddetti. Böylece kilisedeki görevi ve akademik pozisyonu sona erdi.
Bilimsel Çalışmaları
Ray, bitkiler ve hayvanlar üzerine gözlemlerini sistemli bir şekilde kayıt altına alan ilk doğa bilimcilerden biri olarak kabul edilir. 1660’ta yayımladığı Catalogus Plantarum circa Cantabrigiam nascentium adlı eser hem botanik hem de entomolojiye dair gözlemleri yer alan ilk önemli eseridir. İlerleyen yıllarda Methodus Plantarum (1682) ve üç ciltlik Historia Plantarum (1686, 1688, 1704) gibi eserler yayımladı.
Entomoloji alanında da önemli gözlemler yaptı. Böceklerin gelişim evrelerini, parazitlerini ve davranışlarını betimlediği çalışmaları Historia Insectorum (1710) adlı eserinde toplandı. Ayrıca arı peteklerinin yapısı, karıncaların davranışları ve tükürük böceklerinin köpük üretimi gibi konularda gözlemler yaptı.
Seyahatleri ve İşbirlikleri
Ray, özellikle 1650’li ve 1660’lı yıllarda Kuzey İngiltere, Galler, İskoçya ve Avrupa kıtasında doğa gözlemleri yaptı. Bu seyahatlerin bir kısmını öğrencisi ve koruyucusu Francis Willughby ile birlikte gerçekleştirdi. İkili, gözlemleri paylaşarak Ray’in bitkilerle, Willughby’nin ise hayvanlarla ilgilenmesini kararlaştırdı. Willughby’nin ölümünden sonra onun çalışmalarını tamamladı ve yayımladı. Ornithologia (1676) ve Historia Piscium (1686) gibi eserler bu ortaklığın ürünüdür.
Doğa Teolojisi ve Düşünce Dünyası
Ray’in en çok basılan ve etki uyandıran eserlerinden biri The Wisdom of God Manifested in the Works of Creation (1691) olmuştur. Bu eserde doğayı Tanrı’nın düzeni ve bilgeliğinin bir yansıması olarak ele almıştır. Ray, doğayı sadece bilimsel bir merakla değil, aynı zamanda dini bir sorumluluk bilinciyle incelediğini ifade etmiştir.
Son Yılları ve Ölümü
1679’dan itibaren Black Notley’de yaşamaya başlayan Ray, ömrünün son yıllarını yazılarına ve doğa gözlemlerine ayırdı. Eşi Margaret Oakley ile dört kız çocukları oldu. Kızları da entomolojik çalışmalarda ona yardımcı oldular. Ray, 17 Ocak 1705’te doğduğu köy olan Black Notley’de hayatını kaybetti.
