Yalova ili Çiftlikköy ilçesi sınırlarında yer alan Kara Kilise, erken Bizans dönemine tarihlenen, mimari özellikleriyle geç antik dönemden orta Bizans dönemine uzanan çok katmanlı bir yapıdır. Başlangıçta hamam olarak inşa edilen bu yapı, daha sonra kilise olarak işlev görmüş, bazı kaynaklarda ise Roma dönemine ait bir su mimarisi olarak tanımlanmıştır.

^{Kara Kilise (Çiftlikköy Belediyesi)}

Tarihçe

 Kara Kilise’nin bulunduğu alan, Bizans döneminde Pylai olarak adlandırılan bir yerleşim yeriydi. Bölge, MS 4. yüzyıldan itibaren bilinmekte ve özellikle 11. ile 12. yüzyıllarda önemli bir yerleşim merkezi olmuştur. Sahilde dönemin ileri gelenlerine ait yazlık saraylar bulunmaktaydı. Kara Kilise’nin MS 6. yüzyılda hamam olarak kullanıldığı, ardından 8. ve 9. yüzyıllarda kiliseye dönüştürüldüğü kabul edilmektedir. Yapı çevresinde çıkarılan stel ve diğer arkeolojik buluntular İstanbul Arkeoloji Müzesi’nde sergilenmektedir.

Mimari Özellikler

Kara Kilise, kuzey-güney doğrultusunda 13 metre, doğu-batı doğrultusunda 10 metre uzunluğunda, eksen kalınlığı ise 5,5 metre olan haç planlı bir yapıdır. Haçın kuzey-güney ekseni, doğu-batı ekseninden daha uzun olup Latin haçı görünümüne yakınlık gösterir. Yapının dört köşesinde kapalı mekanlar (exedralar) bulunur. Doğu köşe odacığında üç kapı yer almakta; bunlar haçın doğu koluna, naosa ve dışarıya açılmaktadır. Batı köşe odacığında ise iki kapı bulunmaktadır. Bu odacıkların, papazların ayine hazırlanması ve kutsal eşyaların saklanması gibi işlevler için kullanıldığı düşünülmektedir.

Haçın doğu, batı ve kuzey kollarının uçları açıktır. Kuzey kol ekseninde iki yan çıkış açıklığı mevcuttur. Orta mekanda, sekiz pencereli kasnak üzerinde yer alan 5,5 metre çapında bir kubbe bulunmaktadır. Kubbenin üst kısmı tamamen açıktır. Kilisenin haç kolları beşik tonozlarla örtülmüştür. Sonradan yapıya çift narteks ve apsis eklenmiştir.

Restorasyon Çalışmaları

Kaynaklarda Kara Kilise’ye ilişkin restorasyon veya koruma çalışmalarına dair detaylı bilgi bulunmamaktadır. Yapı, günümüzde başta dış cephe kalıntıları ve mimari detayları ile varlığını sürdürmektedir.

Arkeolojik Bulgular ve Çevre

Kara Kilise’nin bulunduğu çevrede antik bir liman, su kemeri kalıntıları ve birçok stel bulunmuştur. Bu buluntular, dönemin sosyo-kültürel ve dini yapısını yansıtmakta olup İstanbul Arkeoloji Müzesi’nde sergilenmektedir. Bölge, Bizans döneminde önemli bir yerleşim alanı olarak kabul edilmektedir.