Amasya Arkeoloji Müzesi, Türkiye'nin Amasya il merkezinde yer alan, bölgenin arkeolojik mirasını sistemli biçimde sergileyen ve koruyan bir müzedir. Müzenin geçmişi 1925 yılına kadar uzanmakta olup bugünkü modern binasında 1980 yılından bu yana faaliyet göstermektedir. Müzede, Kalkolitik Çağ'dan Osmanlı Dönemi’ne kadar uzanan geniş bir zaman dilimine ait eserler yer almakta ve 13 farklı medeniyete ait arkeolojik kalıntılar sergilenmektedir.

^{Amasya Arkeoloji Müzesi. (Kültür Portalı)}

Kuruluş ve Gelişim Süreci

Amasya Arkeoloji Müzesi’nin temeli, 1925 yılında II. Bayezid Külliyesi'ne ait medrese binasında az sayıda eserle oluşturulan bir müze deposuna dayanmaktadır. Müze, 1958 yılına kadar fahri memurlukla yönetilmiş, 1958’de resmen müze müdürlüğü statüsü kazanmıştır. Eserlerin çoğalmasıyla birlikte 1962 yılında Selçuklu yapısı olan Gökmedrese Camii’ne taşınan koleksiyon, son olarak 22 Mart 1977 tarihinde müze için inşa edilen modern binaya aktarılmıştır. Müze 14 Haziran 1980 tarihinde yeni yerinde resmen ziyarete açılmıştır.

Koleksiyon ve Sergilenen Dönemler

Müze teşhirinde Geç Neolitik ve Erken Kalkolitik Çağ'dan başlayarak Tunç Çağı, Hitit, Urartu, Frig, İskit, Pers, Helenistik, Roma, Bizans (Doğu Roma), Selçuklu, İlhanlı ve Osmanlı dönemlerine kadar uzanan 13 farklı uygarlığa ait eserler yer almaktadır. Bu kapsamlı koleksiyon içerisinde arkeolojik, etnografik, sikke, mühür, el yazması ve mumyalar da yer almaktadır. Günümüzde müze koleksiyonunda toplam 23.476 kayıtlı eser bulunmaktadır.

^{İç Mekan. (Kültür Portalı)}

Müze Yerleşkesi ve Birimleri

Müze üç ana birimden oluşur: Merkez Müze Binası, Hazeranlar Konağı ve Kral Kaya Mezarları Örenyeri. Müze binasının batısında yer alan açık teşhir bahçesinde, Hitit’ten Osmanlı’ya kadar pek çok döneme ait taş eserler sergilenmektedir. Müzenin birinci katında ise mumyalar salonu ile önemli mozaik ve lahit örnekleri yer alır.

^{Taş Eserler. (Kültür Portalı)}

Önemli Eserler ve Sergiler

Kayı Boyu Damgalı Pencere Kanatları

Amasya II. Bayezid Camii'nden 2000 yılında müzeye getirilen ve 1486 tarihli olduğu belirlenen ahşap pencere kanatlarında Osmanlı'nın Kayı Boyu'na ait “I Y I” damgası yer almaktadır. Boyu 208 cm, genişliği 67 cm olan bu kanatların orta panoları 92 x 46 cm ölçülerindedir. Damga müsenna (aynalı) tarzda işlenmiş ve Osmanlı coğrafyasındaki tek örnek olarak belgelenmiştir.

Fırtına Tanrısı Teşup Heykelciği

Orta ve Geç Tunç Çağı'na tarihlenen ve 1962 yılında Doğantepe Köyü Mesken Höyük’te bulunan heykelcik, Hititlerin baş tanrısı olan Fırtına Tanrısı Teşup'u tasvir eder. Bronz döküm tekniğiyle yapılmış olan eserin yüksekliği 21.5 cm, ağırlığı 1340 gramdır. Hitit İmparatorluk Dönemi’nde Kaşka saldırılarına karşı kullanılan bir kült merkezinde yer aldığı düşünülmektedir.

Gözlü Balta

1976 yılında koleksiyona katılan, bronzdan yapılmış ve sap deliği bulunan özel formdaki bu silah, Orta Tunç Çağı Anadolu’sunun karakteristik örneklerinden biridir. Baltanın kökeni bilinmemekle birlikte, benzer örnekler Kültepe ve Acemhöyük kazılarında da bulunmuştur.

Mumyalar

Müzenin en ilgi çekici bölümlerinden birini oluşturan mumyalar, İlhanlı Dönemi’ne tarihlenmekte olup nazırlık ve emirlik yapmış kişilere aittir. Aralarında İşbuğa Nuyin, Cumudar Bey, İzzettin Mehmet Pervane Bey, cariyesi ve çocuklarının da bulunduğu toplam sekiz mumya özel cam tabutlar içinde sergilenmektedir.

^{Mumyalar. (Kültür Portalı)}

Amasya Elmalı Mozaiği

2013 yılında Yavru Köyü Küpderesi Mevkiinde yapılan kazılarda keşfedilen mozaik, Roma dönemine ait kırsal villa yapısına aittir. Yapının ilerleyen dönemlerde şapele dönüştürüldüğü belirlenmiştir. Mozaikte betimlenen "Amasya Misket Elması", yaklaşık 1700 yıl önce de bölgede tanındığını göstermektedir.

Aktarla Lahiti

Aktarla Lahiti, Grekçe kitabeli ve bezemeli bir taş lahittir. Lahit, Amasya kent merkezine bağlı Yuvacık Köyü Aktarla Mahallesi’nde bulunmuş olup krem renkli kireç taşı malzemesinden yapılmıştır. Lahdin ön yüzeyinde kabartma bezemeler yer almakta, üst yüzeyi ise semardam (eğri-yuvarlak) formda kapak ile örtülüdür. Lahit kapağı, iki yandaki üçgen alınlıklar yardımıyla gövdeye yerleştirilmiş, bronz perçinlerle sabitlenmiştir.

Ön yüzdeki Grekçe yazıtta, lahde izinsiz müdahale eden kişilere yönelik beddua içeren ifadeler yer alır. Bu kitabe, dönemin mezar geleneklerinde görülen koruma amaçlı tılsımlı metin türlerine bir örnek teşkil eder. Lahdin bulunduğu bölgedeki kontekstten, yapının Roma dönemine ait olduğu anlaşılmaktadır.

Bizans Dönemi Lahitleri

Müzenin açık teşhir bahçesinde sergilenen iki adet Bizans Dönemi lahdi, özellikle dış yüzeylerinde yer alan bitkisel ve figürlü süslemelerle öne çıkar. Lahitlerin her ikisi de kireçtaşı malzemeden yapılmış olup, dönemin dini ve kültürel sembollerini yansıtan kabartmalarla süslenmiştir. Bezemeler arasında:

• Üzüm salkımları,
• Asma dalları,
• Palmet motifleri,
• Kuş figürleri yer alır.

Bu bezemeler, Bizans sanatının sembolik dilini ve dini ikonografisini taşır. Özellikle üzüm ve asma dalları motifi, erken Hristiyanlıkta İsa ve ebedi yaşam kavramlarıyla ilişkilendirilmiştir. Kuş figürleri ise ruhun ölümsüzlüğü ve cennetle bağ kurma sembolleri olarak yorumlanmaktadır (belgede böyle ifade edilmiştir). Lahitlerin formu, motif zenginliği ve taş işçiliği, Bizans mezar geleneği açısından tipik örneklerdendir.

Ziyaret Bilgileri

Amasya Arkeoloji Müzesi, Amasya il merkezi Üçler Mahallesi, Mustafa Kemal Paşa Caddesi No. 91 adresinde yer almaktadır. Müze ziyarete açık olup ziyaretçilerin amatör makinelerle fotoğraf çekmesine izin verilmektedir. Müze şehir merkezinde bulunmaktadır, şehrin her yerinden yürüyüş mesafesindedir.