Kavalalı Mehmet Ali Paşa Camii, Mısır’ın başkenti Kahire’de, 19. yüzyılın ilk yarısında inşa edilmiş olup Osmanlı ve Mısır mimarisinin karakteristik unsurlarını bir araya getiren önemli bir yapıdır. Kavalalı Mehmet Ali Paşa tarafından inşa ettirilen Cami, Mısır'ın başkenti Kahire'de şehre hâkim bir konumda yer alır. Yapımına 1830 yılında Kavalalı Mehmet Ali Paşa döneminde başlanan Cami, 1848 yılında Mısır Hıdivi Abbas Hilmi Paşa döneminde tamamlanmıştır.

MİMARİ YAPISI

Cami, Osmanlı mimarisinin etkilerini taşımakla birlikte barok ve rokoko tarzı ile inşa edilmiş bir yapı olarak dikkat çeker. İstanbul’dan getirtilen Mimar Yûsuf Boşnak başkanlığındaki usta bir ekip tarafından yapımı gerçekleştirilen Cami, kubbeli bir harimle şadırvanlı bir avludan meydana gelmektedir. Caminin duvarları kesme taştan imal edilmiş, barok süslemelere sahip bir yapıdadır. Cami güney-doğu, kuzey-batı doğrultusunda inşa edilmiş olup, avlu kısmı kuzey-batı, ibadet mekanı ise güney-doğu(kıble) konumundadır.

Cami, Kahire’nin en yüksek alanı olan Kahire Kalesi’nin ortasında, şehre hâkim bir konumda inşa edilmiştir. Mehmet Ali Paşa Camii, Kahire’nin siluetini belirleyen yapılar arasında yer almaktadır. Camiyi ziyaret edenler, kalenin surlarından Kahire'nin panoramik manzarasını izleme fırsatı bulur.

^{Kavalalı Mehmet Ali Paşa Caminden Kahire şehir görünümü. (Yazarın objektifinden)} 

Cami, mimari açıdan Osmanlı klasik mimarisinin etkilerini taşısa da özellikle İstanbul’daki Sultan Ahmet Camii ve Ayasofya’dan esinlenen merkezi kubbeli yapısıyla dikkat çeker. Ana kubbe, dört büyük fil ayağına oturmakta olup, onu destekleyen yarım kubbeler ile iç mekânda geniş ve ferah bir alan yaratılmıştır. Caminin dış cephesi, devasa minareleri ve kütlesel etkisiyle dikkat çekmektedir. Mısır'ın en büyük camilerinden biri olan bu yapı, bir ibadet yeri olmasının yanında mimari bir şaheser olarak da öne çıkmaktadır. Camiyi ilginç kılan özelliklerinden biri de Osmanlı sultanlarını model alan Mehmed Ali Paşa’nın imparatorluk hırslarını yansıtan merkez kubbeli bir plan ve ince kalem minarelerle yapılmış olmasıdır.

 ^{Kavalalı Mehmet Ali Paşa Cami. (Yazarın objektifinden)} 

Caminin etkileyici avlusu ve zengin detayları, ziyaretçilere tarihi bir yolculuk yapma imkânı sunar. Avlu anıtsal bir girişe sahip olup, bu bölümde Osmanlı külliye anlayışının izleri görülmektedir. Günümüzde Camii avlusunda düğün merasimlerine de yer verilmektedir.

^{Kavalalı Mehmet Ali Paşa Cami avlusunda düğün merasimi. (Yazarın objektifinden)} 

Caminin iç mekân süslemelerinde Osmanlı hat sanatının ve Mısır’a özgü dekoratif unsurların harmanlandığı bir estetik anlayışı benimsenmiştir. Cami içindeki devasa avize, güzel ahşap işçilik ve dekoratif çini işleri, Osmanlı döneminin zarif sanatını gözler önüne serer. Caminin inşasında geniş ölçüde mermer kullanılmış olup, özellikle iç mekânda yoğun bir süsleme anlayışı hâkimdir. Mihrap ve minber, Osmanlı sanatının zarif işçiliğini yansıtan detaylara sahiptir.

Caminin, ortasında büyük ve geniş bir kubbe, bu kubbenin desteklendiği dört yarım kubbe ve köşe kısımlarında ise dört adet daha küçük kubbeye sahip olduğu görülmektedir. Kubbelerin tamamı kurşunla kaplanmıştır. Cami, zarif minaresi ve muazzam iç mekân süslemeleriyle dikkat çekmektedir.

^{Kavalalı Mehmet Ali Paşa Cami kubbesi. (Yazarın objektifinden)}  

Mısır'ın en büyük camilerinden biri olan bu yapı hem dini bir ibadet yeri olarak hem de mimari bir şaheser olarak öne çıkmaktadır. Kavalalı Mehmet Ali Paşa Camii, Mısır’da Osmanlı hâkimiyetinin mimari alandaki etkilerinin en belirgin örneklerinden biri olarak kabul edilmekte olup, bugün Kahire’nin en önemli tarihî yapılarından biri olarak ziyaret edilmektedir.