Konaklı Rum Kilisesi, Niğde il merkezine bağlı Konaklı (eski adıyla Misti) köyünde yer alan, 1844 yılında inşa edilmiş üç nefli bazilika planlı bir yapıdır. Volkanik bazalt ve kesme taş kullanılarak inşa edilen kilise, taş süslemeleri, freskleri ve özgün mimarisiyle dikkat çeker.

Tarihçe

Yapı, 19. yüzyıl Osmanlı döneminde bölgede yaşayan Rum Ortodoks cemaatine hizmet etmek amacıyla inşa edilmiştir. Kilisenin üzerindeki kitabelerden anlaşıldığı üzere, inşa tarihi 1844 yılıdır.

Cumhuriyet döneminde nüfus değişimleri ve mübadele süreçlerinin ardından kilise işlevsiz kalmış, 1950’li yıllarda camiye dönüştürülerek yeniden ibadet amacıyla kullanılmaya başlanmıştır. Bu işlevini yaklaşık 1970 yılına kadar sürdürmüştür. Daha sonra yapı terk edilmiş ve zamanla harap bir hâl almıştır.

2016 yılında başlatılan restorasyon çalışmaları ile kilisenin özgün mimari niteliklerinin korunarak geleceğe aktarılması hedeflenmiştir. Restorasyon süreci, hem yapının taşıyıcı sisteminin güçlendirilmesini hem de süsleme, fresk ve mimari detayların yeniden ihyasını kapsamaktadır.

^{Konaklı Rum Kilisesi (Türkiye Kültür Portalı)}

Mimari Özellikler

Kilise, doğu-batı doğrultusunda üç nefli bazilika planına sahiptir. Ana inşa malzemesi olarak bölgedeki volkanik bazalt taşları ile düzgün kesme açık sarı taş kullanılmıştır. Orta nef, yan neflerden daha geniş ve yüksek olup üzeri kırma çatıyla, yan nefler ise beşer küçük kubbeyle örtülmüştür.

Narteks ve Cephe Düzeni

Yapının batısında yer alan narteks, dört sütunla beş bölüme ayrılmıştır. Burada bulunan üç ana kapı ile kilisenin iç mekânına (naosa) geçilmektedir. Narteksin cephe düzenlemesi, kemerli pencereler, kör kemerler ve dekoratif payelerle zenginleştirilmiştir. Ön cephede, büyük kemerin üzerinde çatıya yakın vazodan çıkan hayat ağacı motifi ve kademeli olarak yükselen kalın bir silme bulunmaktadır.

Apsis ve İç Mekan Düzeni

Kilisenin doğu cephesinde dışa taşan yarım daire formunda bir ana apsis ile yan apsisler (diakonikon ve prothesis) yer almaktadır. İç mekânda, naos beşer sütunlu iki sıra ile üç nefe ayrılmıştır. Altar kaidesi ve aidicula nişleri, yapının liturjik işlevlerini yansıtan mimari unsurlardır.

^{Konaklı Rum Kilisesi İç Mekanı (Türkiye Kültür Portalı)}

Narteks sütun başlıkları, naosa geçiş kapıları ve diğer mimari elemanlarda kabartma tekniği ile işlenmiş taş bezemeler mevcuttur. Cephedeki taş payeler ve kemer aynaları üzerinde 1844 yılına ait kitabeler yer almaktadır. Ayrıca, taş yüzeylerde bitkisel motifler ve perde süslemeleri görülmektedir.

Duvar Resimleri ve İkonografi

İç mekânda bulunan fresklerde, doğu duvarda Meryem’e Müjde sahnesi, orta nef üzerindeki beşik tonozda Pantokrator İsa ve dört İncil yazarı, güney duvarda ise İsa’nın Çarmıha Gerilme sahnesi betimlenmiştir. Bu dini sahneler, kilisenin Bizans sonrası dönemdeki ikonografik özelliklerini yansıtmaktadır.

Galeri Katı

Kilisenin kuzey ve güney cephelerinde yer alan üçer merdivenle galeri katına çıkış sağlanmaktadır. Galeri, yapının ibadet ve sosyal işlevlerinde önemli bir yer tutmakta olup mimari bütünlüğü destekleyen elemanlardan biridir.