Gümüşhane’nin güneydoğusunda yer alan Köse ilçesi, tarihi geçmişi, doğal yapısı ve kırsal yaşam biçimiyle ilin küçük ancak özgün yerleşimlerinden biridir. Doğu Anadolu ve Karadeniz bölgelerinin geçiş kuşağında bulunan ilçe, çevresindeki dağlık yapı ve yaylalarıyla dikkat çeker. Yerleşim, sakin nüfusu, geleneksel üretim biçimleri ve tarıma dayalı yaşamıyla tipik bir Anadolu kırsal kimliği yansıtmaktadır. Gümüşhane merkeze yaklaşık 45 km uzaklıktadır.

^{Köse (Kaynak: T.C. Köse Kaymakamlığı)}

Tarih

Köse ilçesinin tarihi, bölgenin diğer yerleşimleri gibi antik çağlara kadar uzanmaktadır. Roma ve Bizans dönemlerinde sınır karakolu olarak işlev görmüş olabileceği değerlendirilen bölge, Malazgirt Savaşı’ndan sonra Türklerin yerleşimine açılmıştır. Selçuklu ve daha sonra Osmanlı döneminde “Köse Nahiyesi” adıyla anılan yerleşim, uzun süre Bayburt sancağına bağlı kalmıştır. Cumhuriyet döneminde Gümüşhane’ye bağlanan Köse, 1990 yılında ilçe statüsü kazanmıştır. Bugün ilçe, hem tarihî yapı kalıntıları hem de kültürel sürekliliği ile dikkat çeker.

Coğrafya ve İklim

Köse ilçesi, ortalama 1.400 metre rakımda yer almakta olup, çevresi dağlık alanlarla çevrilidir. İlçenin yüzölçümü yaklaşık 644 km²’dir. Karasal iklim özellikleri belirgindir: kışlar sert ve kar yağışlı, yazlar sıcak ve kuraktır. Toprak yapısı tarıma uygun ovalar barındırmasa da, küçük ölçekte tarımsal üretime elverişlidir. İlçeden geçen dereler, sulama açısından sınırlı kaynak sağlamaktadır. Bitki örtüsü step karakterinde olup, yer yer meşe ve çam ormanlarına rastlanır.

Nüfus ve Demografi

Köse ilçesinin 2023 yılı itibarıyla nüfusu yaklaşık 6.000’dir. Bu yönüyle Gümüşhane’nin en küçük ilçesidir. Nüfusun büyük kısmı ilçe merkezinde ve birkaç köyde yoğunlaşmıştır. Kırsal nüfus yaşlı ağırlıklıdır ve göç oranı yüksektir. Özellikle gençler, eğitim ve iş olanakları için büyükşehirlere ve yurtdışına yönelmektedir. Yaz aylarında gurbetteki Köselilerin geri dönmesiyle geçici nüfus artışı yaşanır. Bu dönem, ilçede sosyal hareketlilik yaratır.

Ekonomi

İlçenin ekonomik yapısı büyük oranda tarım ve hayvancılığa dayanır. Buğday, arpa, patates gibi ürünler yetiştirilmekte; küçükbaş ve büyükbaş hayvancılık yapılmaktadır. Tarım, daha çok aile işletmeleri şeklinde sürdürülmektedir. Son yıllarda arıcılık ve süt ürünleri üretimi gibi faaliyetler de artış göstermektedir. İlçede sanayi tesisi bulunmamaktadır. Küçük esnaflık ve yerel pazarcılık ise şehir merkezindeki temel ekonomik etkinliklerdendir.

Turizm, Kültür ve Mutfak

Köse ilçesi, doğal yürüyüş rotaları, sakin kırsal atmosferi ve geleneksel mimarisiyle alternatif turizme açıktır. Yaylacılık kültürü hâlâ sürdürülmektedir. Bölgedeki Çatma Yaylası ve Eğribük gibi alanlar, yaz aylarında hem yerli halk hem de gurbetçiler tarafından kullanılmaktadır. İlçede düzenli olarak yayla şenlikleri ve köy buluşmaları yapılır. Köse mutfağında etli kuru fasulye, mısır ekmeği, yoğurtlu çorbalar, ev yapımı erişte ve sütlü tatlılar öne çıkar. El açması börekler ve cevizli tatlılar da vazgeçilmezlerindendir.