Köyceğiz portakalı, Muğla’nın Köyceğiz ilçesinde yetişen Washington Navel çeşidi portakaldan elde edilen bir üründür. Ağaçları tam gelişim döneminde 6-7 metre taç genişliğine ve 5-6 metre yüksekliğe ulaşır, yılda 100-130 kilogram meyve verir. Meyvelerin ağırlığı 254,44-263,98 gram arasında değişir; kabuk kalınlığı 5,73-6,27 milimetre, dilim sayısı 11-12, usare miktarı %48,58-49,57, SÇKM miktarı 11,38-12,33, C vitamini 54,22 mg, sakkaroz 2,48 mg/100, glukoz 1,75 mg/100 ve fruktoz 1,79 mg/100’dür. İndeks değeri 0,98-1,16 arasındadır.
Bölgenin Akdeniz iklimi, Sandıras Dağları’nın etkisiyle yazları sıcak ama geceleri serin geçer; kışlar ılıman ve 2-3 ay süren yağmurlar bölgeyi yer altı ve yer üstü suları açısından zengin kılar. Bu koşullar, şeker miktarını ve usareyi artırır, meyvelere koyu turuncu renk kazandırır.
Coğrafi İşaret Tescili
Köyceğiz Portakalı, 6769 sayılı Sınai Mülkiyet Kanunu kapsamında Köyceğiz Ziraat Odası tarafından tescil ettirilmiştir. Başvuru 22.06.2021 tarihinde yapılmış, 24.05.2022 tarihinde tescil edilerek 22.06.2021 tarihinden itibaren korunmaya başlamıştır. Tescil numarası 1124’tür ve menşe adı türünde bir coğrafi işarettir. Ürün, portakal kategorisinde işlenmiş ve işlenmemiş meyve ve sebzeler grubuna dahildir.
Yetiştirme Alanı
Köyceğiz portakalı, Muğla iline bağlı Köyceğiz ilçesinin Merkez, Toparlar, Hamit, Zaferler, Döğüşbelen, Yeşilköy, Yangı, Zeytinalanı, Beyobası, Köyceğiz, Kavakarası, Sultaniye ve Çandır mahalleleriyle sınırlı bir coğrafi alanda yetiştirilir. Bölge, Akdeniz ikliminin etkisi altındadır; Sandıras Dağları’nın serin hava akımları ve geceleri oluşan çiğ, portakalın özelliklerini şekillendirir.
Üretim ve Ekonomik Katkı
Üretimde Washington Navel çeşidi portakal kullanılır. Fidan seçimi virüsten arındırılmış, 100 cm boyunda, gövde kalınlığı 1 cm’den az olmayan, sağlıklı fidanlarla yapılır; dikim 1 Mart-15 Nisan arasında 6x6 metre aralıklarla gerçekleştirilir. Sulama, Namnam, Kargıcak ve Yuvarlak çayları ile yer altı suları kullanılarak damla (3-5 gün aralıkla) veya salma (15-30 gün aralıkla) yöntemleriyle yapılır.
Zirai mücadelede şubat-mart aylarında yazlık yağ ve gülleci bulamacı, mayıs-temmuzda unlu bit ve harnup güvesi için bitki koruma ürünleri, eylül-kasımda Akdeniz meyve sineği için tuzaklar, kırmızı örümcek için yazlık yağ kullanılır; mantari hastalıklar için bakırlı bileşikler uygulanır.
Gübreleme, killi-tınlı toprağın analizlerine göre yanmış koyun-keçi gübresi (3 yılda bir) ve damla sulamada uzman programları, salma sulamada taban gübreleri (Aralık-Mart) ile azotlu gübreler (Mart-Nisan, Haziran, Ağustos) şeklinde yapılır. Budama, erken hasatta aralık, geç hasatta şubat-mart aylarında sert veya hafif yöntemlerle uygulanır.
Hasat Dönemi
Köyceğiz portakalı, eylül sonundan kasım sonuna kadar olgunlaşır ve aralık-şubat ayları arasında uygun sepetler ve makaslarla toplanır. Meyveler genellikle depolanmadan piyasaya sunulur; bir kısmı 6-8°C’de, %85-90 nemde en fazla 1 ay soğuk hava depolarında saklanır.
Denetim Süreci
Denetimler, Köyceğiz Ziraat Odası koordinasyonunda, Muğla İl Tarım ve Orman Müdürlüğü, Köyceğiz Belediyesi, Köyceğiz İlçe Tarım ve Orman Müdürlüğü ve Ziraat Odası’ndan dört kişilik bir ekip tarafından yılda iki kez, şikayet veya ihtiyaç halinde her zaman yapılır. Denetimde, Washington Navel kullanımı, üretim metoduna uygunluk, meyve ağırlığı, usare, kabuk kalınlığı ve dilim sayısının standartlara uygunluğu ile logo/ambalaj kullanımı kontrol edilir. Gerekirse kamu veya özel uzmanlardan destek alınır; tescil ettiren hukuki süreçleri yürütür.
