Malatya kurabiyesi, Malatya ili sınırları içinde üretilen ve mahreç işaretiyle korunan geleneksel bir kurabiyedir. Gün kurusu kayısı çekirdeği ununun buğday unu, tereyağı ve pudra şekeriyle karıştırılmasıyla hazırlanan hamurdan yapılır ve her bir kurabiyenin ortasına bir adet kayısı çekirdeği yerleştirilerek yaklaşık 15-20 dakika boyunca 240 °C’de pişirilir. Ağızda dağılan gevrek bir yapıya sahip olan bu kurabiye, oda sıcaklığında ve ambalajlı şekilde altı aya kadar muhafaza edilebilir. 

Tescil Bilgileri

Malatya kurabiyesi, 07 Aralık 2021 tarihinde mahreç işareti olarak tescillenmiş olup tescil numarası C2021/000150’dir. Başvuru tarihi 30 Mart 2021 olarak kaydedilmiştir. Coğrafi işaretin tescil ettireni Yeşilyurt Belediyesi’dir. Belediyenin adresi Karakavak Mahallesi, Turgut Özal Bulvarı, Maşti Karşısı No:12, Yeşilyurt/Malatya’dır. Tescile konu ürünün coğrafi sınırı Malatya iliyle sınırlıdır.

Ürünün Tanımı ve Ayırt Edici Özellikleri

Malatya kurabiyesi, başlıca gün kurusu kayısı çekirdeği unu ve buğday unu karışımına tereyağı ve pudra şekeri ilave edilerek hazırlanan bir kurabiyedir. Kurabiye, pişmemiş halde yaklaşık 25 gram ağırlığındadır. Üretim sırasında, şekil verilen hamurun orta kısmına bir adet gün kurusu kayısı çekirdeği yerleştirilir. Piştikten sonra gevrek ve ağızda dağılan bir dokuya sahiptir. Oda sıcaklığında ve ambalajlı olarak 6 ay raf ömrüne sahiptir. Malatya kurabiyesinin tarihi kökenleri eskiye dayanmakta ve bu kurabiye, yörede özellikle özel günlerde hazırlanması nedeniyle Malatya’nın mutfak kültürü içinde önemli bir yer işgal etmektedir.

Gün Kurusu Kayısı Çekirdeği Ununun Hazırlanması

Kurabiyenin özgünlüğünü belirleyen temel unsur, gün kurusu kayısı çekirdeği unu kullanımıdır. Bu unun üretimi, aşağıdaki aşamaları içermektedir:

1. Kayısı meyvesi bütün halde 5-6 gün süreyle güneşte kurutulur.
2. Kurutma işleminden sonra kayısının çekirdeği ayrılır.
3. Ayrılan çekirdek kısmı, ilave olarak 5 gün daha güneşte kurutulur.
4. Kurutulmuş çekirdeklerin kabukları ayrılır.
5. Kabuksuz çekirdekler un haline getirilir.

Bu süreç, ürüne özgü aromatik ve besinsel özellikleri kazandırır ve Malatya kurabiyesinin üretiminde kullanılan gün kurusu kayısı çekirdeği unu, ustalık gerektiren bir işlemle elde edilir. Bu durum, ürünün Malatya ili ile coğrafi bağının temel gerekçelerinden biridir.

Üretim Metodu

Yaklaşık 60 adet Malatya kurabiyesi üretimi için gerekli bileşenler ve üretim basamakları şöyledir:

Bileşenler

• 1 kg buğday unu
• 500 g tereyağı
• 500 g pudra şekeri
• 300 g gün kurusu kayısı çekirdeği unu
• Gün kurusu kayısı çekirdeği (her bir kurabiye için 1 adet)

Üretim Aşamaları

1. Tereyağı, buğday unu, pudra şekeri ve gün kurusu kayısı çekirdeği unu bir arada karıştırılır.
2. Karışım, 20 dakika yoğrularak kulak memesi yumuşaklığında, homojen bir hamur elde edilir.
3. Hamur, yaklaşık 300 gramlık parçalara ayrılır.
4. Her parça, tezgâh üzerinde rulo hâline getirilir.
5. Rulo hamur, ceviz büyüklüğünde ve yaklaşık 25 gram ağırlığında küçük parçalara bölünür.
6. Parçalar yuvarlanarak kurabiye şekli verilir ve tepsiye dizilir.
7. Her kurabiyenin ortasına bir adet gün kurusu kayısı çekirdeği bastırılarak yerleştirilir.
8. Önceden 240°C sıcaklığa ısıtılmış fırında, kurabiyeler hafif kızarıncaya kadar, yaklaşık 15-20 dakika pişirilir.
9. Kurabiyeler fırından çıkarıldıktan sonra, 18-25°C sıcaklık aralığındaki oda sıcaklığında soğutulur ve ardından satışa sunulur.

Kurabiyeler, ambalajlı olarak oda sıcaklığında 6 ay muhafaza edilebilir.

Kullanım ve İşaretleme

Malatya kurabiyesinin ambalajı üzerinde, ürün adının açıkça “Malatya Kurabiyesi” ibaresi ve mahreç işareti amblemi yer almak zorundadır. Ürünün ambalajı üzerinde bu ibarelerin kullanılamadığı durumlarda ise söz konusu işaretlemeler, üretim yapılan işletmede kolayca görülebilecek bir şekilde bulundurulmalıdır.

Üretimin Coğrafi Sınırla Bağı

Malatya kurabiyesinin üretimi, özellikle gün kurusu kayısı çekirdeği unu kullanımını içermesi nedeniyle ustalık gerektiren bir süreçtir. Bu özelliğiyle, ürün ile Malatya ili arasında güçlü bir ün bağı bulunmaktadır. Bu nedenle, ürünün tüm üretim aşamalarının Malatya ili sınırları içerisinde gerçekleştirilmesi zorunludur.

Denetim

Malatya kurabiyesinin üretimi ve ticarî dolaşımı, ilgili mevzuat çerçevesinde düzenli denetimlere tabidir. Denetimler, Yeşilyurt Belediyesi koordinasyonunda yürütülür ve denetim ekibi aşağıdaki kurumlardan birer uzman temsilciden oluşur:

• Malatya İl Tarım ve Orman Müdürlüğü
• Malatya İl Kültür ve Turizm Müdürlüğü
• Yeşilyurt Belediyesi

Denetimler yılda en az bir kez düzenli olarak gerçekleştirilir. Ayrıca gerekli görülen durumlarda veya şikâyet hâlinde her zaman denetim yapılabilmektedir. Denetime esas alınan başlıca kriterler şunlardır:

• Özellikle gün kurusu kayısı çekirdeği unu olmak üzere, üretimde kullanılan bileşenlerin uygunluğu
• Üretim metoduna uygunluk
• Malatya Kurabiyesi ibaresi ve mahreç işareti ambleminin doğru kullanımı

Denetim mercii, gerektiğinde kamu veya özel kuruluşlardan, ya da bu kuruluşlarda görevli uzman kişilerden yararlanabilir veya bu hizmetleri satın alabilir. Tescil ettiren kurum olan Yeşilyurt Belediyesi, coğrafi işaret hakkının korunması ile ilgili hukuki süreçleri yürütmekle yükümlüdür.