Mavi iguana, bilimsel adıyla Cyclura lewisi, yalnızca Karayip Denizi'ndeki Cayman Adaları'na endemik olan, büyük ve nesli tehlike altında bir kaya iguanası türüdür.

Taksonomi ve Sınıflandırma

Mavi iguana, Animalia (Hayvanlar) âlemi, Chordata (Kordalılar) şubesi, Reptilia (Sürüngenler) sınıfı, Squamata (Pullular) takımı ve Iguanidae (İguanagiller) familyasına aittir. Taksonomik adı Cyclura lewisi Grant, 1940'tır. Başlangıçta Küba Kaya İguanasi'nın (Cyclura macleayi) bir alt türü (Cyclura nubila lewisi) olarak tanımlanmıştır. Daha sonra 2004 yılında Burton tarafından tür seviyesine yükseltilmiştir ve bu, diğer araştırmacılar tarafından da desteklenmiştir. İ

Morfolojik Özellikler ve Üreme

Mavi iguana, bölgedeki en büyük kaya iguanası türlerinden biridir. Bu türün erkekleri, boyutlarıyla dikkat çeker ve bilinen en büyük erkek bireylerin kütlesi 10 kilogramı aşabilmektedir. Uzun ömürlü bir tür olarak bilinirler.

Mavi iguana, genel olarak tüm Cyclura cinsi gibi yıllık olarak üreyen bir canlıdır. Üreme açısından, dişiler yaşlarına ve boyutlarına bağlı olarak bir seferde 1 ila 22 yumurta arasında yumurta bırakırlar. Yumurtadan çıkan yavrular, doğal yırtıcılara karşı hassas olmaları nedeniyle yüksek ölüm oranına sahiptir. Bu türün tahmini nesil uzunluğu yaklaşık 26 yıldır. Ortalama ömrü bilinmemekle birlikte, 50 yılı geçebileceği tahmin edilmektedir.

Coğrafi Dağılım ve Habitat

Cyclura lewisi yalnızca Cayman Adaları'ndaki Grand Cayman adasına özgüdür ve günümüzde adanın Kuzey Yakası ve Doğu Ucu bölgelerinde yaşamaktadır. Deniz seviyesinden 1 ila 6 metre yükseklikte bulunur. Tür, koruma ve yeniden yerleştirme çalışmaları öncesinde, 2002’de 4 km² bir alanda bulunuyordu. Ancak esaret altında yetiştirilen genç bireylerin koruma altındaki alanlara geri salınmasıyla, dağılım alanı 15.6 km² genişlemiştir.

Günümüzde, türün üreme popülasyonları yalnızca koruma altındaki üç alt popülasyon halinde bulunmaktadır: QE II Botanik Parkı, Salina Rezervi ve Colliers Wilderness Rezervi. Tür için uygun habitat, subtropikal/tropikal kuru çalılık araziler (Shrubland - Subtropical/Tropical Dry) olarak kabul edilmektedir.

Tehditler

Mavi iguananın karşı karşıya olduğu başlıca tehditler, vahşi ve serbest dolaşan istilacı yırtıcı türler ile habitat kaybı ve dönüşümüdür. Feral köpekler ve kediler sırasıyla yetişkinleri ve yavruları öldürmektedir ve iguanaların bulunduğu tüm alanlarda gözlemlenmişlerdir. Norveç sıçanları (Rattus norvegicus) da yeni çıkan yavrulara ciddi zararlar verebilmektedir.

İkinci önemli tehdit olan habitat dönüşümü, geleneksel meyve tarlalarının sığır otlatmak için otlaklara çevrilmesiyle ortaya çıkmıştır. Bu durum, besin kaynaklarını ve uygun habitatı azaltmıştır. Ayrıca, konut amaçlı arazi dönüşümü, beraberinde sıçan, kedi ve köpek getirmektedir. Koruma altındaki alanlardan dağılan iguanaların hızlı hareket eden araçlarla çarpışması sonucu ölümler de her yıl belgelenmektedir. İstilacı bir tür olan yeşil iguananın (Iguana iguana) varlığı, türün korunmasına yönelik halkın bilinçlendirilme çalışmalarını karıştırmaktadır. Yabancı insan popülasyonlarının getirdiği iguana eti tüketme geleneğinin, yerel türlere yönelme tehlikesi de mevcuttur.

Koruma Çalışmaları

Cyclura lewisi için koruma eylemleri, esaret altında başarılı bir şekilde üreme, genç bireyleri büyütme (head-starting) ve onları Grand Cayman'daki koruma altındaki alanlara salma eylemleridir. Bu çalışmalar, Ulusal Güven Vakfı (National Trust for the Cayman Islands) bünyesindeki Blue Iguana Kurtarma Programı tarafından yürütülmektedir. Programın uzun vadeli hedefi, genetik çeşitliliğe sahip, kendi kendine yetebilen yaklaşık 1.000 yetişkin iguanadan oluşan bir popülasyonu restore etmektir. Feral yırtıcıların kontrolü, iguanaların bulunduğu koruma alanlarında sürekli olarak gerekmektedir.

Mavi iguana, yerel yasalarca tamamen korunmaktadır ve Nesli Tehlike Altında Olan Yabani Hayvan ve Bitki Türlerinin Uluslararası Ticaretine Dair Sözleşme'nin (CITES) Ek I listesinde yer alarak uluslararası ticaretten etkin bir şekilde uzak tutulmaktadır. Ayrıca, türün doğa turizmi için bir çekim merkezi haline gelmesi, koruma çalışmaları için sürdürülebilir gelir elde etme potansiyeli yaratmaktadır.