MUM-T yani İnsanlı - İnsansız İşbirliği sistemi askeri operasyonlarda büyük avantaj sağlamaktadır. Örneğin bir insanlı savaş uçağı olan KAAN’ın pilotu, etrafındaki birden fazla insansız hava aracını kontrol ederek belirli bölgelere gönderebilir ve keşif görevi gerçekleştirebilir. Bu sayede pilot daha güvenli bir mesafede iken tehlikeli bölgelerde operasyon kabiliyetine sahip olur. İnsanlı sistem kontrolündeki İHA’lar operasyon sırasında yer kontrol istasyonu ile iletişime gerek duymayacağı için aradaki haberleşme kesilerek sinyal tespitinin önüne geçilebilir ve gizlilik artırılabilir.
Amerika’da Airbus H145 helikopter ile Camcopter S-100 İHA MUM-T uçuşları gerçekleştiriyor.
Birleşik Krallık’ta bir helikopter ile İHA başarılı şekilde birlikte görev yaptı.
Rusya tarafından bir Su-57 uçağının 4 adete kadar Okhotnik insansız hava aracı kontrol edebileceği belirtiliyor.
Türkiye’de ise Hürjet ve KAAN uçaklarının ANKA-III ve KIZILELMA İHA’larını kontrol etmesi için çalışmalar devam ediyor.
MUM-T Nedir
MUM-T (Manned - Unmanned Teaming; İnsanlı - İnsansız İşbirliği), insanlı ve insansız sistemlerin ortak bir operasyonda birlikte, eşgüdümlü olarak çalışmalarını, insanlı sistemin insansız sistemin kontrolünü ele almasını sağlayan bir konsepttir. Bu konseptte helikopterler veya uçaklar gibi insanlı sistemler, insansız hava araçları ile birlikte çalışır. Bu modern teknoloji, insanlı ve insansız sistemlerin öne çıkan güçlü yönlerini birleştirerek daha etkili bir operasyonel kabiliyet sağlar.
Sahip olduğu yapay zeka sayesinde insansız hava aracı otonom olarak faaliyet gösterebilir, ancak istenilen kritik kararlar insanlı araçtaki operatörün kontrolünde olmaya devam eder. Bu sayede teknolojik kolaylıktan faydalanılırken insan muhakemesi de korunmuş olur.
Yapay zeka ve otopilot sistemlerinin hızla gelişmesi, MUM-T’nin de kolaylaşması anlamına gelmektedir.
Birlikte Çalışabilirlik Seviyesi
ABD Kara Kuvvetleri, MUM-T'yi "Level of Interoperability" (LoI; Birlikte Çalışabilirlik Seviyesi) olarak beş seviyede sınıflandırmaktadır.
LoI 1 (Dolaylı Alım): İHA verileri önce bir röle veya yer istasyonuna, ardından insanlı platforma aktarılır.
LoI 2 (Doğrudan Alım): İHA'dan insanlı platforma direkt olarak veri aktarımı yapılır.
LoI 3 (İHA Kontrolü): İnsanlı platform İHA'nın sensörlerini kontrol edebilir. Örneğin İHA’nın kamerasını yönlendirebilir.
LoI 4 (Kontrol): İnsanlı platform İHA'nın rota ve faydalı yükünü kontrol edebilir.
LoI 5 (Tam Kontrol): İnsanlı platform İHA’nın kalkış ve inişi dahil tüm kontrole sahiptir. İHA'lar yapay zeka ile otonom görev icra eder, insan gözetim yapar.
Yerli ürünler
Halihazırda Hürjet üzerinden Anka-III MİUS kontrol edilebilmekte. İlk testleri yapılan bu entegrasyonun gelişmesi ile Anka-III’ün hedeflerini Hürjet belirleyebilecek veya Anka-III Hürjet’i koruma görevi yapabilecek.
2022 yılında Yıldız Teknik Üniversitesi Savunma Sanayi Zirvesi’nde KAAN’ın MUM-T kabiliyeti için orta vadede çift koltuklu bir varyantın da geliştirileceği açıklanmıştı. Bu sistemde arka koltuktaki pilot Bayraktar KIZILELMA gibi İHA’ları kontrol edecekti. Fakat bir süre sonra TUSAŞ tarafından çift koltuklu varyantın üretilmeyeceği, ikinci pilottan beklenen görevleri uçuş bilgisayarının gerçekleştireceği açıklandı. KAAN’ın İHA’lara şifrelenmiş veri bağlantısı ile entegre olması hedeflenmektedir. KAAN’ın otopilotu gibi sistemler yapay zeka yardımıyla geliştikçe pilotun ana odağı uçağın uçması olmaktan çıkıp otonom sistemlere komut vermek olacaktır.
