Türk Dünyası'nın entegrasyon sürecinde önemli adımlardan biri olan Nahçıvan Anlaşması, 2-3 Ekim 2009 tarihlerinde Nahçıvan'da düzenlenen Türk Dili Konuşan Ülkeler Devlet Başkanları 9. Zirvesinde imzalanmıştır.
Zirveye Kazakistan, Kırgızistan, Türkiye, Türkmenistan ve ev sahibi Azerbaycan katılmıştır. Devletlerini temsilen zirvede bulunan liderler sırasıyla:
- Kazakistan Cumhurbaşkanı Nursultan Nazarbayev,
- Kırgızistan Cumhurbaşkanı Kurmanbek Bakiyev,
- Türkiye Cumhurbaşkanı Abdullah Gül,
- Türkmenistan Devlet Başkan Yardımcısı Hıdır Saparliyev
- Azerbaycan Cumhurbaşkanı İlham Aliyev’dir.
Türk Dili Konuşan Devlet Başkanları 9. Zirvesi Aile Fotoğrafı (AZERTAC)
Dokuzuncu Zirve’nin en büyük çıktısı olan, Türk Dili Konuşan Ülkeler İş Birliği Konseyi Kurulmasına Dair Nahçıvan Anlaşması; Azerbaycan, Türkiye, Kırgızistan ve Kazakistan tarafından imzalanmıştır.
3 Ekim 2009’da imza edilen Nahçıvan Anlaşması, Türkiye Büyük Millet Meclisi tarafından 9 Haziran 2010 tarihli ve 5989 sayılı Kanun ile onaylanması uygun bulunarak Türk Dili Konuşan Ülkeler İş Birliği Konseyinin Kurulmasına Dair Nahçıvan Anlaşması yürürlüğe girmiştir. Anlaşmada öne çıkan bazı maddeler şunlardır:
- Madde 1: Tarafların "Türk Dili Konuşan Ülkeler İşbirliği Konseyi" isimli iş birliği mekanizmasını kurmaları,
- Madde 2: Ülkeler arasında karşılıklı güven çerçevesinde ekonomik, siyasi, ticari, güvenlik, terörle mücadele, ulaştırma, iletişim teknolojileri, eğitim, bilim, kültür, spor ve turizm konularında iş birliğinin ilerletilmesi, karşılıklı yardım mekanizmalarının sağlanması,
- Madde 3: Teşkilatın yapısı olarak, Kıdemli Memurlar Komitesi (KMK), Sekretarya, Devlet Başkanları Konseyi (DBK), Aksakallılar Konseyi, Dışişleri Bakanları Konseyi (DİBK)’nin kurulması,
- Madde 8: Devlet Başkanlığı Konsey toplantısının düzenlendiği ülke bir sonraki konsey toplantısına kadar Türk Dili Konuşan Ülkeler İş Birliği Konseyi’nin dönem başkanlığını yürütmesi,
- Madde 10: Görev ve çalışma şekli detaylı bir şekilde belirtilen sekretaryanın merkezinin İstanbul olarak belirlenmesi,
- Madde 11: Daha sonra taraflarca imzalanacak uluslararası anlaşmayla belirlenecek olarak kendine özel bütçesinin oluşturulması,
- Madde 13: Tarafların sekretarya nezdinde millî mevzuatları uyarınca daimi temsilci atayabilecekleri,
- Madde 15-16: Konseyin uluslararası teşkilatlar, forumlarla temas ve diyalog tesis edebileceği ve konsey tarafından uluslararası forumlara, uluslararası teşkilatlara, devletlere gözlemcilik statüsü verilebileceği,
- Madde 17: Konseyin çalışma lisanı, tarafların resmî devlet dilleri ve İngilizce olduğu kabul edilmiştir. Dikkat çeken nokta burada Rusçaya yer verilmemiştir.
- Madde 22: Anlaşma yürürlüğe girdikten sonra Türk Dili Konuşan Ülkelerin üyeliğine açık bırakıldığı belirtilmiştir.
Nahçıvan Anlaşması'na İmza Atan Devlet Başkanlarının İmzaları (Turkic States)
Nahçıvan Anlaşması, Türk ülkelerin uzun yıllardır devam ettirdiği ilişkilerin, 1992’den beri gelen devlet başkanları zirvelerinin kurumsal bir yapıya dönüşmesini sağlamıştır. Anlaşmayla kurulan konsey ve konseyin organları, daimi sekretarya ile ilişkiler örgütsel bir zemine oturtulmuştur. Bu yapı ilişkilerin süreklilik oluşturması ve daha çok geliştirilmesini arttırmış, Türk dünyasının entegrasyonuna lokomotif olmuştur.
Bu zirveye gitmek için 02.10.2009'da dönemin Cumhurbaşkanı Abdullah Gül, yolculuk öncesinde gazetecilere Türk Dili konuşan ülkeler arasında kurulacak konsey hakkında bilgilendirme yapmıştır.
11.Cumhurbaşkanı Abdullah Gül'ün Azerbaycan Ziyareti Öncesi Basın Açıklaması 02.10.2009 (11.Cumhurbaşkanı Abdullah Gül)
