Reji Kilisesi, Aziz Petrus ve Aziz Paulus Kilisesi, adıyla da bilinmektedir ve Şanlıurfa’nın Eyyübiye ilçesinde yer alan tarihî bir ibadet yapısıdır. Yapı, Ellisekiz Meydanı’nın kuzeydoğusunda, 6. yüzyıla tarihlenen bir kilise kalıntısının üzerine 1861 yılında inşa edilmiştir. Farklı dönemlerde üstlendiği işlevler ve geçirdiği dönüşümlerle, kentin çok katmanlı kültürel ve dinî geçmişini yansıtan önemli bir kültürel mirastır.

^{Reji Kilisesi'nin İçi (Şanlıurfa Valiliği)}

Tarihçe

Kilise, 6. yüzyıla tarihlenen daha eski bir kilisenin kalıntıları üzerine, 1861 yılında inşa edilmiştir. Hz. İsa’nın havarileri olan Aziz Petrus ve Aziz Paulus’un anısına adanmış olduğu için Aziz Petrus ve Aziz Paulus Kilisesi olarak da anılmaktadır. Yapı, Urfa’daki Süryani cemaatinin kentten ayrıldığı 1924 yılına kadar aktif bir ibadet mekânı olarak kullanılmıştır.

1924 yılından sonra kilise, Tekel İdaresi’nin mülkiyetine geçmiş; bu dönemde önce tütün fabrikası, ardından üzüm deposu olarak değerlendirilmiştir. Halk arasında, Tekel kelimesinin Fransızca karşılığı olan Régie’den hareketle yapı “Reji Kilisesi” adıyla anılmaya başlanmıştır. Bu adlandırma, kilisenin dinî kimliğinin yanı sıra sosyal ve ekonomik tarih içindeki yerini de göstermektedir.

Mimari Özellikler

Aziz Petrus ve Aziz Paulus Kilisesi, taş malzeme kullanımı ve sade kütlesel yapısıyla dikkat çeker. Yapının mimarisi, geç dönem Osmanlı hâkimiyeti altındaki Urfa’da görülen yerel yapı teknikleri ile Hristiyan dinî mimarisinin temel unsurlarını bir arada yansıtmaktadır. Günümüze ulaşan mimari kalıntılar, yapının hem ibadet hem de kamusal işlevlere uygun biçimde tasarlandığını göstermektedir.

Kültürel ve Sosyal İşlevi

Kilisede bulunan yazılı mezar taşları, yapı işlev değiştirdikten sonra Urfa Müzesi’ne taşınmıştır. Bu durum, kilisenin yalnızca bir ibadet mekânı değil, aynı zamanda Süryani cemaatine ait kültürel hafızanın bir parçası olduğunu ortaya koymaktadır.nŞanlıurfa Valiliği tarafından 1998 yılında başlatılan restorasyon çalışmaları sonucunda yapı, 24 Mayıs 2002 tarihinde “Vali Kemalettin Gazezoğlu Kültür Merkezi” adıyla yeniden işlevlendirilmiştir. Günümüzde çeşitli kültürel ve sanatsal etkinliklere ev sahipliği yaparak kamusal kullanımını sürdürmektedir.

Bugün Reji Kilisesi, halkın erişime açık bir kültür yapısıdır. Dinî kimliğinin yanı sıra, Şanlıurfa’nın çok kültürlü geçmişini temsil eden tarihî bir mekân olarak kent belleğinde önemli bir yer tutmaktadır.