Rorschach Testi, kişilik yapısını değerlendirmeye yönelik projektif bir psikolojik testtir. Hermann Rorschach tarafından geliştirilen bu test, bireylerin belirsiz uyaranlara verdikleri yanıtlar üzerinden kişilik özelliklerini, içsel çatışmalarını ve savunma mekanizmalarını inceleme amacı taşır. Test, bireyin mürekkep lekelerine ne gördüğünü ifade etmesi esasına dayanır ve bireyin algı, düşünce, duygulanım ve fantezi dünyasına dair ipuçları sunar.

Projektif Teknikler ve Kuramsal Temelleri

Projektif yöntemler, Freud’un “yansıtma (projeksiyon)” kavramına dayanır. Freud, bireyin kabul edilemeyen dürtülerini ve arzularını dış dünyaya yansıtarak onları başkasına atfettiğini savunmuştur. Bu mekanizma, bireyin içsel dünyasının bilinçdışı içeriklerini dış gerçekliğe yüklemesiyle işler. L. K. Frank (1939), bu teknikleri ilk kez “kişiliğin dinamik tarzda araştırılması” amacıyla sınıflandırmış ve projektif testleri zihnin röntgeni gibi tanımlamıştır. Test materyallerinin belirsizliği, bireyin kendi duygusal, düşünsel ve bilişsel süreçlerini test uyaranına yansıtmasına olanak tanır.

^{Rorschach Testi Yapan Bir Kişi (Pexels)}

Hermann Rorschach ve Testin Gelişim Süreci

Hermann Rorschach (1884–1922), İsviçreli bir psikiyatrdır. Jung’un analiz kuramından etkilenmiş ve mürekkep lekeleriyle yaptığı erken çalışmalarda bireylerin lekeleri nasıl algıladıklarına odaklanmıştır. 1921’de yayımladığı Psychodiagnostik adlı çalışmasında Rorschach Testi'nin ilk versiyonunu sunmuştur. Test, siyah-beyaz ve renkli olmak üzere toplam 10 karttan oluşur. İlk aşamada lekelerin bütünü mü, yoksa detayları mı algılandığı incelenmiş; ardından renkli kartların etkisi değerlendirilmiştir.

Rorschach, testin esas hedefinin bireylerin algısal süreçlerini değerlendirmek olduğunu ifade etmiştir. Zamanla test, farklı kuramsal yaklaşımlar doğrultusunda genişletilmiş; yorumlamada psikanalitik, ego psikolojisi ve nesne ilişkileri kuramı temelinde çeşitli sistemler geliştirilmiştir.

Testin Yorumlanması ve Göstergeler

Rorschach Testi'nin yorumlanması, bireyin verdiği yanıtların içeriğine, şekle, renge, hareket belirleyicisine ve lokalizasyona dayalı olarak yapılır. Örneğin;

• G (Global): Mürekkep lekesinin tamamına verilen cevap
• D (Detay): Lekedeki belirli bir bölgeye verilen cevap
• C (Renk): Saf renk algılarına dayalı cevaplar
• K (Hareket): Düşünce ya da hareket izlenimi veren yanıtlar
• FC, CF, C: Şekil ve renk ağırlığına göre ayrımlanır; FC > CF + C olması affektif maturite göstergesidir.
• A (Animal), H (Human): Hayvan ve insan figürlerine dayalı yanıtlar, bireyin kişilerarası algısını yansıtabilir.

K/C oranı, bireyin affektif yapısını değerlendirmek için kullanılır. K (hareket) yanıtları entelektüel kapasite ve içe dönüklükle, C (renk) yanıtları ise duygusal dışavurum ve dışa dönüklükle ilişkilendirilir. K/C = 4/4 gibi dengeli oranlar zengin ve dengeli kişilik yapısını işaret ederken, sadece C içeren yanıtlar extratansif, sadece K içeren yanıtlar ise introversif yapıya işaret edebilir.

Beck’in Extratensivite Formülü, testin 8., 9. ve 10. kartlarına verilen yanıtların oranına göre belirlenir. Bu oran %40'ın altındaysa içe dönüklüğü, üstündeyse dışa dönüklüğü gösterebilir.

Rorschach Lerner Savunma Ölçeği (LSÖ)

Lerner ve Lerner (1980) tarafından geliştirilen LSÖ, Rorschach test yanıtları üzerinden bireyin savunma mekanizmalarını analiz eder. Özellikle sınır kişilik organizasyonuna özgü ilkel savunmalar bu ölçekle değerlendirilir. Beş temel savunma mekanizması şu şekilde kodlanır:

a. Bölme (Splitting):

Bir figürde veya figürler arasında iyi-kötü kutuplaşması gözlenir. Örnek: “Bir dev, alt kısmı tehlikeli, üst kısmı iyi huylu.”

b. Değersizleştirme:

İnsan figürlerinin olumsuz, küçültücü veya bozulmuş şekilde anlatımıdır. Düzlemin en ağır ucunda insan özelliği kaybolmuş ve figür robot, manken ya da canavara dönüşmüştür.

c. İdealleştirme:

İnsan figürlerinin abartılı biçimde yüceltilmesidir. Örnek: “Onların en güçlü ve cesuru”, “ilahi figür”.

d. Yansıtmalı Özdeşleşme:

Algının yoğun biçimde duygulanımsal ve saldırgan ya da cinsel içeriklerle bozulmasıdır. Özellikle Fc ile Dr lokalizasyonlu insan parçası yanıtlarında gözlenir.

e. İnkar (Denial):

Gerçekliğin kısmen veya tamamen çarpıtılmasıdır. Farklı düzeylerde (yüksek, orta, düşük) görülür ve teknik entelektüelleştirme, minimizasyon, ret gibi alt biçimlere sahiptir.

Klinik Kullanım ve Eleştiriler

Rorschach Testi, özellikle psikodinamik yönelimli değerlendirmelerde, kişilik yapılanmasının anlaşılması, savunma mekanizmalarının tespiti ve içsel çatışmaların saptanması amacıyla kullanılır. Klinik alanda psikotik bozukluklar, sınır kişilik örüntüsü, şizotipal kişilik bozukluğu gibi tanılarla ilişkili belirli göstergeler saptanabilmiştir. Ancak, depresyon, anksiyete bozuklukları, narsistik, antisosyal ya da bağımlı kişilik bozuklukları gibi pek çok psikiyatrik durumla ilişkilendirilmesinde tutarlı bulgular elde edilememiştir

Rorschach Testi, bireyin kişilik yapısını projektif uyaranlar aracılığıyla değerlendiren nitelikli bir psikolojik değerlendirme aracıdır. Algısal süreçlerin ve duygusal dinamiklerin birlikte ele alındığı bu test, özellikle kişilik bozukluklarının ve psikotik yapılanmaların anlaşılmasında yardımcıdır. Ancak, testin geçerliği ve güvenilirliği üzerine süregelen tartışmalar, yorumlayıcının eğitim düzeyi ve kuramsal yaklaşımına olan bağımlılığı nedeniyle testin yalnız başına tanı koyma aracı olarak değil, çok yönlü bir değerlendirme sürecinin parçası olarak kullanılması gerektiğini göstermektedir.

_{Rorschach mürekkep lekesi testi nasıl işliyor? - Damion Searls (YouTube)}

"Uyarı: Bu maddede yer alan içerik, yalnızca genel ansiklopedik bilgi amacı taşımaktadır. Buradaki bilgiler tanı koyma, tedavi etme ya da tıbbi yönlendirme amacıyla kullanılmamalıdır. Sağlıkla ilgili konularda karar vermeden önce mutlaka bir hekime veya uzman sağlık personeline danışmanız gerekmektedir. Bu bilgilerin tanı veya tedavi amacıyla kullanılması sonucunda doğabilecek durumlardan madde yazarı ve KÜRE Ansiklopedi herhangi bir sorumluluk kabul etmez."