Şavşat ketesi, Türkiye'nin kuzeydoğusunda yer alan Artvin ilinin Şavşat ilçesine özgü, geleneksel yöntemlerle hazırlanan bir hamur işi ürünüdür. Bölgeye özgü doğal kaynakların kullanımı ve geleneksel üretim tekniklerinin birleşimiyle ortaya çıkan bu ürün, özellikle yüksek rakımlı yaylalardan elde edilen tereyağı sayesinde kendine özgü bir aroma ve dokuya sahiptir. Tereyağının yoğunluğu ve aromatik yapısı, keteye hem kıtır bir dış yüzey hem de ağızda dağılan bir iç yapı kazandırmaktadır. Ürün, yalnızca gastronomik bir lezzet değil, aynı zamanda Şavşat’ın kültürel kimliğini yansıtan bir unsur olarak öne çıkmaktadır.

Coğrafi İşaret Tescili

Şavşat ketesi, Şavşat Belediyesi tarafından yapılan başvuru ile 28 Kasım 2018 tarihinde Türk Patent ve Marka Kurumu’na sunulmuş, başvuru süreci neticesinde ürün 3 Mayıs 2021 tarihinde mahreç işareti statüsüyle coğrafi işaret olarak tescillenmiştir (Başvuru No: C2018/217, Tescil No: 745). Bu tescil, ürünün yalnızca fiziksel üretim sınırlarını değil, aynı zamanda coğrafi kaynakla olan ün bağını da hukuki güvence altına almıştır. Şavşat ketesinin coğrafi işaretle tescillenmesi, hem yerel üretimin sürdürülebilirliğini hem de bölgesel kalkınmayı destekleyen önemli bir adımdır.

Üretim Yöntemi ve Ayırt Edici Özellikleri

Şavşat ketesinin üretimi dört temel aşamadan oluşmaktadır: hamurun hazırlanması, dinlendirilmesi, açılması ve pişirilmesi. Üründe kullanılan tereyağı, Şavşat ilçesinin yüksek rakımlı yaylalarında otlayan büyükbaş hayvanların sütünden üretilmektedir. Bu hayvanların beslendiği doğal flora, başta Sibbaldia parviflora, Thymus praecox ve Anthemis türleri olmak üzere endemik ve aromatik bitki türlerini içermektedir. Bu floradan gelen aromalar, tereyağına karamelize, kekikimsi bir karakter kazandırmakta ve ürünün ayırt edici niteliğini oluşturmaktadır.

Hazırlanan hamur bezeleri yaklaşık 15 cm çapında oklavayla açıldıktan sonra, bakır tavada yağlanarak katmanlı bir şekilde şerit haline getirilir. Ardından ürün, geleneksel olarak odun ateşinde 200–250 °C sıcaklıktaki kuzine sobada pişirilir. Bu yöntem, keteye hem eşsiz bir aroma hem de kıtır bir doku kazandırır. Tipik bir Şavşat ketesinin ağırlığı 150 ila 200 gram arasında değişmektedir. Ürünün tüm bu özellikleri, onu benzerlerinden ayıran coğrafi kaynak temelli bir nitelik kazandırmaktadır.

Kültürel Değeri ve Sosyo-Ekonomik Katkıları

Şavşat ketesi, yalnızca geleneksel bir yiyecek değil, aynı zamanda Şavşat ilçesinin sosyo-kültürel yapısının bir parçasıdır. Şavşat’ın sahip olduğu “Cittaslow” (Sakin Şehir) ünvanı doğrultusunda, yerel ürünlerin tanıtımı ve korunması öncelikli hedefler arasında yer almaktadır. Şavşat ketesi de bu kapsamda, özellikle yerel halk pazarlarında, festivallerde ve yöresel etkinliklerde tanıtılarak yerel kalkınmaya katkı sunmaktadır.

Bu bağlamda, 2023 yılında düzenlenen Türk Mutfağı Haftası etkinlikleri kapsamında açılan stantlarda ürünün tanıtımı yapılmış, böylece yerel lezzetin ulusal gastronomi sahnesinde görünürlüğü artırılmıştır. Ayrıca, Şavşat ketesinin Artvin iline ait coğrafi işaretli ürünler arasında yer alması, bölgeye yönelik gastronomi temelli turizm stratejilerine de hizmet etmektedir. Artvin ilinde şu an için tescilli 7 coğrafi işaretli ürün bulunmaktadır ve bu ürünlerin tamamı gastronomik özellik taşımaktadır. Şavşat ketesi, bu kolektif kimliğin önemli bir bileşeni olarak değerlendirilmektedir.