Şerefiye Sarnıcı, İstanbul’un Fatih ilçesinde, Tarihi Yarımada'nın kalbinde yer alan ve Bizans dönemine ait önemli bir yeraltı su yapısıdır. Günümüzdeki adını Osmanlı döneminde bulunduğu mahalleden alan sarnıç, tarihî süreç içerisinde çeşitli yönetimsel ve işlevsel dönüşümlere tanıklık etmiş, uzun bir dönem boyunca unutulmuş bir mimari miras olarak yer altında kalmıştır. 2010 yılında gerçekleştirilen belediye binası yıkımı sırasında yeniden keşfedilen yapı, detaylı restorasyon çalışmalarının ardından 2018 yılında kültürel amaçlı bir müze olarak ziyarete açılmıştır.

^{Şerefiye Sarnıcı (Türkiye Kültür Portalı)}

Tarihî Arka Plan ve İnşa Süreci

Şerefiye Sarnıcı'nın inşası, Doğu Roma İmparatoru II. Theodosius (hükümdarlık dönemi: 408–450) zamanına tarihlenmektedir. Kesin yapım yılına ilişkin bir inşa kitabesi bulunmamakla birlikte, yapı teknikleri ve mimari özellikler göz önünde bulundurularak M.S. 428–443 yılları arasında inşa edildiği düşünülmektedir. Sarnıç, İstanbul'un su ihtiyacını karşılamaya yönelik kapsamlı altyapı projeleri kapsamında inşa edilen çok sayıda sarnıçtan biridir ve özellikle Bozdoğan Kemeri (Valens Su Kemeri) ile taşınan suyun depolanmasında ve dağıtımında önemli rol oynamıştır.

Mimari Özellikler

Yaklaşık 24 metreye 40 metre boyutlarındaki dikdörtgen plana sahip sarnıcın tavan yüksekliği 11 metreyi bulur. İç mekânda 32 adet sütun ile bu sütunları birleştiren 45 adet yelken tonoz yer almaktadır. Sütun başlıkları, Korinth düzenine uygun olarak yontulmuş olup, tamamı Marmara Adası'ndan getirilen mermer bloklardan hazırlanmıştır. Akantus (ayı pençesi) yapraklarıyla bezeli başlıklar, estetik olduğu kadar taşıyıcı işlevi açısından da önemlidir. İç duvarlar, su geçirmez özel bir harçla sıvanmış ve su basıncına karşı dayanıklılığı artırmak için köşe bölgeleri kavisli olarak tasarlanmıştır. Duvar kalınlığı yaklaşık 2,5 metredir.

Su Dağıtım Sistemindeki Yeri

Sarnıç, antik dönemde İstanbul’un merkezî su yapılarından biri olarak işlev görmüştür. Bozdoğan Kemeri aracılığıyla Belgrad Ormanı’ndan getirilen suyun, özellikle Büyük Saray, Nymphaeum ve Zeuksippos Hamamları gibi imparatorluk yapılarında kullanılmak üzere depolanmasını sağlamıştır. Bu bağlamda, Şerefiye Sarnıcı’nın hem teknik hem de stratejik açıdan kentsel su altyapısının temel unsurlarından biri olduğu görülmektedir.

Modern Dönemde Yeniden Keşif ve Restorasyon

19.yüzyıl sonlarında sarnıcın üst kısmına inşa edilen Arif Paşa Konağı, 20. yüzyıl boyunca İstanbul Belediyesi'nin farklı birimleri tarafından kullanılmıştır. 2010 yılında İstanbul Büyükşehir Belediyesi tarafından gerçekleştirilen yıkım çalışmaları esnasında sarnıç yapısına zarar verilmeden gün yüzüne çıkarılmıştır. Ardından başlatılan kapsamlı restorasyon ve konservasyon süreciyle yapı özgün dokusuna uygun biçimde yenilenmiş, çevresindeki betonarme yapılar kaldırılarak arkeolojik bir alan oluşturulmuştur.

^{Şerefiye Sarnıcı (Şerefiye Sarnıcı Web Sitesi)}

Kültürel ve Turistik Kullanım

2018 yılında ziyarete açılan Şerefiye Sarnıcı, bugün hem tarihî bir yapı hem de çağdaş kültürel etkinliklerin düzenlendiği bir mekân olarak hizmet vermektedir. Dünyada bir ilk olarak, 360 derecelik projection mapping teknolojisinin entegre edildiği en eski yapı olması nedeniyle dikkat çekmektedir. Bu teknoloji sayesinde sarnıç içinde tarih, sanat ve dijital anlatımın iç içe geçtiği çok duyulu bir ziyaretçi deneyimi sunulmaktadır. Mapping gösterimleri TUCE Investment iş birliğiyle organize edilmektedir.

^{Şerefiye Sarnıcı (Kültür İstanbul Web Sitesi)}

Ziyaret Bilgileri

Şerefiye Sarnıcı haftanın her günü saat 09.00 ile 19.00 arasında ziyarete açıktır. Online bilet satış sistemi üzerinden giriş biletleri temin edilebilmektedir. Yapının adresi: Binbirdirek Mahallesi, Piyer Loti Caddesi No:2/1, 34122 Fatih/İstanbul’dur.