Afyonkarahisar ilinin Sultandağı ve Çay ilçelerinde yetiştirilen ve Latince tür adı Prunus avium L. olan “0900 Ziraat” çeşidi kiraz kullanılarak üretilen bir meyvedir. Bölgede kiraz yetiştiriciliği 1940-1950’li yıllara dayanmakta olup, ürünün ünü ve bilinirliği coğrafi sınırıyla ilişkilidir. Bu durum, kirazın bölgenin önemli ihraç tarım ürünleri arasında yer almasını sağlamıştır. Sultandağı kirazı, 08.01.2021 tarihinde 644 tescil numarasıyla Türk Patent ve Marka Kurumu tarafından menşe adı olarak tescillenmiştir. Bölgenin Eber ve Akşehir göllerinin etkisiyle oluşan mikro-klima koşulları, meyvenin karakteristik özelliklerinin oluşumuna katkıda bulunur.

Ürün Özellikleri

Sultandağı kirazı, kendine has renk, tat ve iriliğe sahiptir. Meyve şekli geniş kalp biçiminde olup, meyve içi pembe-kırmızı, kabuğu ise parlak koyu kırmızı renktedir. Meyve eti sert sınıfta yer alır.

Ortalama (± %10) ürün özellikleri şunlardır:

• Meyve Ağırlığı: 10,9 g
• Meyve Eni: 28,3 mm
• Meyve Yüksekliği: 23,9 mm
• Meyve Eti Ağırlığı: 9,5 g
• Suda Çözünebilir Kuru Madde Oranı (Briks değeri): En az %18
• Çatlama Oranı: %3'ün altında

Yetiştirildiği coğrafi sınırın iklim ve toprak yapısı özellikleri, ürünün ayırt edici niteliklerini destekler. Göllerin buharlaşma etkisi, meyvenin olgunlaşma döneminde su kaybını azaltırken, asidite ve şeker dengesini korur. Toprak yapısının genelinin tınlı olması ise ağacın nem ihtiyacını ve toprak sıcaklığını ideal seviyede tutmaya yardımcı olur.

Üretim Metodu

Sultandağı kirazı yetiştiriciliği, belirli aşamalar ve teknikler uygulanarak gerçekleştirilir:

• Fidan Temini ve Dikimi: Fidanlar sertifikalı olmalı ve ekolojik koşullara uygun anaç/çeşit kombinasyonu belirlenmelidir. Dikim işlemleri genellikle ekim sonu ile nisan ortası arasında, tercihen sonbahar aylarında yapılır. Fidanlara dikim sonrası can suyu verilmesi esastır.
• Aşılama: Çoğunlukla göz aşısı, yarma aşı ve bindirme gibi uygun aşılama teknikleri kullanılır.
• Budama: Klasik anaçlarda goble, yarı bodur çeşitlerde ise piramit terbiye sistemi uygulanır. Merkezi lider sistemi tercih edilmelidir. Yan dallar gövde ile 80°-90° açı yapacak şekilde genişletilerek erken meyve oluşumu teşvik edilir.
• Toprak İşleme, Sulama ve Gübreleme: İlkbahar ve sonbaharda toprak havalandırması ve yabancı ot mücadelesi yapılır. Damla sulama sistemi ideal olmakla birlikte, diğer sulama yöntemlerinde suyun kök boğazına temas etmemesine dikkat edilir. Gübrelemede toprak tahlil sonuçları gözetilir; ahır gübresi, fosforlu ve potasyumlu gübreler sonbaharda, azotlu gübreler ise ilkbaharda, çiçek dökümünden sonra ve hasatta uygulanır.
• Zirai Mücadele: Entegre mücadele yöntemleri uygulanır. Hastalık ve zararlılarla mücadelede meteorolojik veriler dikkate alınır ve biyolojik mücadele kapsamında cezbedici tuzaklar ve feromonlar kullanılır. İhracat ürünü olması nedeniyle bitki koruma ürünleri kullanımında mevzuata uyulur.
• Hasat: Geççi bir çeşit olan Sultandağı kirazının hasadı genellikle 20 Haziran - 25 Temmuz tarihleri arasında yapılır. Kiraz; rengi, iriliği, tadı ve olgunluğu uygun seviyeye ulaştığında, sapıyla birlikte ve küçük taşıma kaplarına elle toplanarak hasat edilir.

Coğrafi Sınır ve Denetim

Sultandağı kirazının tescilli coğrafi sınırı Afyonkarahisar ilinin Sultandağı ve Çay ilçeleridir.

Denetim faaliyetleri, Sultandağı Kaymakamlığı ve Sultandağı İlçe Tarım ve Orman Müdürlüğü koordinatörlüğünde bir denetim mercii tarafından yürütülür. Bu merci, Sultandağı İlçe Tarım ve Orman Müdürlüğü, Çay Ticaret ve Sanayi Odası ve Sultandağı Ziraat Odasından birer üyenin katılımıyla en az üç kişiden oluşur.

Denetimler yılda en az bir kez yapılır; şikâyet veya gereklilik halinde ek denetimler düzenlenebilir.

Denetim merciinin sorumlulukları:

• Sultandağı kirazı coğrafi işaret kullanım biçiminin uygunluğunu kontrol etmek,
• "Üretim Metodu" bölümünde belirtilen kriterlere (yetiştirme teknikleri ve hasat) uygun olarak üretim yapılıp yapılmadığını denetlemektir.

Denetim sonuçları, 6769 sayılı Sınai Mülkiyet Kanunu uyarınca raporlanarak her yıl düzenli olarak Sultandağı Kaymakamlığı tarafından Türk Patent ve Marka Kurumu'na sunulur.