Sungur Bey Camii, Tunceli ili Pertek ilçesi sınırlarında, Murat Irmağı kıyısında inşa edilmiş; günümüzde ise Pertek ilçe merkezinde yer alan tarihî bir Osmanlı camisidir. Keban Barajı’nın inşası sonucu su altında kalacak bölgelerden biri olan eski Pertek yerleşiminden taşınarak korunmuş olan camii, bölgedeki en eski ve mimari açıdan en dikkat çekici İslami yapılardan biridir. Günümüzde hem ibadet hem de kültürel miras unsuru olarak hizmet vermeye devam etmektedir.

Tarihî Arka Plan

Cami, 16. yüzyılda, Osmanlı yönetiminin taşra yapılanmalarını güçlendirdiği dönemde, Pertek sancak beyi olan Sungur Bey tarafından yaptırılmıştır. Sungur Bey, Çemişgezekli mutasavvıf Pir Hüseyin’in torunu ve Rüstem Bey’in oğludur. Tunceli İl Kültür ve Turizm Müdürlüğü ile Pertek Kaymakamlığı kayıtlarına göre caminin yapım yılı 1577 olarak kabul edilmektedir. Yapıya ait özgün bir kitabe bulunmamakla birlikte, yazılı kaynaklar caminin Kanuni Sultan Süleyman dönemi sonrasında inşa edildiğine işaret etmektedir.

^{Sungur Bey Camii (Kültürportalı)}

Mimari Özellikler

Sungur Bey Camii, klasik Osmanlı taş cami mimarisine uygun olarak tasarlanmıştır. Yapı planı, kare tabanlı bir ana ibadet mekânı ve bu mekâna bitişik üç kubbeli son cemaat yeri ile şekillendirilmiştir. Ana ibadet mekânının üzeri, sekizgen bir kasnağa oturtulmuş tek büyük kubbe ile örtülmüştür. Yapıda iki renkli taş malzeme kullanımı dikkat çeker. Bu taşlar, özellikle son cemaat yeri ve minarede kontrast oluşturarak estetik bir görünüm sağlamaktadır.

Pencere açıklıkları, Osmanlı döneminde yaygın olarak görülen sütunlu sivri kemerlerle tasarlanmıştır. Caminin doğu, batı ve güney cephelerinde pencere açıklıkları yer almakta; bu açıklıklar hem doğal aydınlatma hem de iç mekân hava dolaşımını sağlamak üzere konumlandırılmıştır.

Taç kapı, özenli taş işçiliğinin bir örneğidir. Yüksek taş kemerle çevrili giriş açıklığı, simetrik dizilimli yüzey taşları ile süslenmiştir. Caminin mihrabı, iç duvarda taş kabartma detaylarla bezenmiş olup, sade ama işlevsel bir form sergiler. Minare, yapıya bitişik biçimde, klasik Osmanlı minare formunda inşa edilmiştir.

^{Sungur Bey Camii (Kültürportalı)}

Taşınma Süreci ve Yeniden İnşa

1970’li yıllarda Keban Barajı’nın inşası sonucunda Pertek’in eski yerleşim alanı, Murat Nehri havzasındaki birçok köy ve yapıyla birlikte baraj gölü altında kalma riski taşımaktaydı. Bu nedenle, dönemin T.C. Vakıflar Genel Müdürlüğü ve Orta Doğu Teknik Üniversitesi (ODTÜ) Restorasyon Bölümü iş birliğiyle, caminin kurtarılması için taşınma kararı alındı.

1971 yılında gerçekleştirilen taşınma süreci, yapı bütünlüğünü koruyacak şekilde yürütüldü. Caminin taşları numaralandırıldı, söküldü ve yeni Pertek ilçe merkezindeki uygun bir alana aslına uygun biçimde yeniden monte edildi. Bu süreç, Türkiye’de bir tarihî yapının bilimsel yöntemlerle taşınarak korunmasına yönelik ilk uygulamalardan biri olarak kayıtlara geçti.

^{Sungur Bey Camii (Kültürportalı)}

Günümüzdeki Durum

Sungur Bey Camii, taşınma sonrası yeniden ibadete açılmıştır. Günümüzde Pertek halkı tarafından cuma ve bayram namazları başta olmak üzere günlük ibadetlerde aktif biçimde kullanılmaktadır. Caminin mimari özgünlüğü korunmuş; taşıma işlemi sırasında herhangi bir modern müdahaleyle yapı karakteri değiştirilmemiştir. Tunceli İl Kültür ve Turizm Müdürlüğü’nün yayınlarında cami, “il genelindeki en özgün Osmanlı dönemi mimari örneklerinden biri” olarak tanımlanmaktadır. Kültür Portalı kayıtlarında caminin taş işçiliği, kemer yapıları ve taşınma süreci, kültürel mirasın korunmasına örnek bir uygulama olarak vurgulanmaktadır.

^{Sungur Bey Camii (Kültürportalı)}