Talas Zincidere kuru kaymağı, Kayseri ili Talas ilçesinde geleneksel yöntemlerle üretilen, gözenekli ve süngerimsi yapısıyla ayırt edici bir süt ürünüdür. 6769 sayılı Sınai Mülkiyet Kanunu kapsamında mahreç işaretiyle korunmakta olup, 21 Ağustos 2023 tarihinde tescillenmiştir. Tescil ettiren kurumlar Kayseri Üniversitesi ve Talas Belediyesi’dir.

Tanım ve Ayırt Edici Özellikler

Bu ürün, inek sütünden elde edilen ve genellikle rulo biçiminde sarılarak sunulan kuru kaymak türüdür. Beyazdan sarıya değişen tonlarda renge sahip olan Talas Zincidere kuru kaymağı, yaklaşık 1 kilogramlık üretim için ortalama 15 litre çiğ süt gerektirir. Ürünün kuru madde oranı en az %55, süt yağı oranı ise ağırlıkça en az %60’tır. Üretiminde hiçbir gıda katkı maddesi, aroma veya aroma verici bileşen kullanılmaz.

Talas Zincidere kuru kaymağı, özellikle Talas ilçesinin Zincidere mahallesinde uzun yıllardır üretilmesiyle yöreyle ün bağı kazanmıştır. Kahvaltılık olarak tüketilmesinin yanı sıra tatlılarda da kullanılır. Ürünün karakteristik yapısı, kullanılan bileşenlerin yanı sıra üretim tekniği ve ustalık becerisiyle şekillenir.

Üretim Süreci

Üretim aşamaları, gıda hijyeni kurallarına uygun şekilde yürütülür:

• Sağım: Çiğ inek sütü sağılır ve kısa sürede ısıl işleme alınır. Kaymak üretimi için süt 0–4 ℃ arasında muhafaza edilir.

• Süzme: Süt, temiz tülbent veya bezden süzülerek uygun kaplara aktarılır.

• Kaymak Oluşumu: Süt, fazla derin olmayan kazanlarda 90 ℃ civarında kaynatılır. Karıştırma ve köpürtme işlemleriyle yüzeyde kaymak tabakası oluşturulur. Bu aşamada ustalık becerisi, gözenekli yapının oluşmasında belirleyicidir. Sıcaklık 50–60 ℃'ye düşürülerek kaymak bağlanması sağlanır. Ardından süt en az 3 saat soğumaya bırakılır.

• Kaymak Alımı ve Kurutma: Kazan kenarlarına yapışan kaymak tabakası dikkatlice kesilir ve oklava yardımıyla yırtılmadan alınır. Süzgeç kaplara yerleştirilen kaymak, yaklaşık bir gün süresince kurutulur. Nihai ürün rulo veya tabaka biçiminde sunulur.

• Muhafaza ve Piyasaya Arz: Ürün, 10 ℃ altındaki serin, kokusuz ve rutubetsiz ortamlarda saklanır. Gıda ile temasa uygun ambalajlarda, mevzuata uygun etiket bilgileriyle tüketiciye sunulur.

Coğrafi Sınır ve Ün Bağı

Talas Zincidere kuru kaymağı, yalnızca Kayseri ili Talas ilçesi sınırları içinde üretilir. Ürünün tarihsel geçmişi ve üretim tekniği, bu coğrafi bölgeyle doğrudan ilişkilidir. Hazırlanmasında ustalık gerektiren yöntemler, yöresel bilgi ve deneyime dayanır.

Denetim Mekanizması

Ürünün denetimi, Kayseri Üniversitesi ve Talas Belediyesi koordinasyonunda yürütülür. Denetim merci; Talas Belediyesi, Kayseri Üniversitesi Safiye Çıkrıkçıoğlu Meslek Yüksekokulu Gıda İşleme Bölümü ve Talas İlçe Tarım ve Orman Müdürlüğü temsilcilerinden oluşur. Denetimler yılda en az bir kez yapılır; şikâyet veya ihtiyaç halinde ek denetimler gerçekleştirilebilir.

Denetim kriterleri arasında; ürünün üretim metoduna uygunluğu, muhafaza ve piyasaya arz koşulları ile mahreç işareti ve ürün ibaresinin doğru kullanımı yer alır. Denetim sonuçları Türk Patent ve Marka Kurumuna raporlanır.