Taraklı şimşir kaşık, Sakarya’nın Taraklı ilçesiyle özdeşleşmiş geleneksel bir el sanatı ürünüdür. Şimşir ağacından el işçiliğiyle üretilen bu kaşıklar, oval biçimli ve az çukurlu ağız yapısıyla dikkat çeker. En az 15 cm çapındaki gövdelerden elde edilen şimşir ağacı, işlenmeden önce dinlendirilir; gerekirse suda bekletilerek işlenebilirliği artırılır. Bu üretim süreci, uzun yıllara dayanan ustalık becerisiyle sürdürülmektedir.

^{Taraklı Şimşir Kaşık (AA)}

Tescil ve Coğrafi İşaret

Taraklı şimşir kaşık, 6769 sayılı Sınai Mülkiyet Kanunu kapsamında 09.08.2021 tarihinde mahreç işareti olarak tescillenmiş bir üründür. Sakarya Ticaret ve Sanayi Odası tarafından tescil ettirilen bu ürün, yalnızca Taraklı ilçesi sınırlarında üretildiğinde coğrafi işaret kapsamında değerlendirilir. Ürünün kendisi veya ambalajı üzerinde “Taraklı şimşir kaşık” ibaresi ve mahreç işareti amblemi bulunur; bu mümkün değilse amblem işletmede görünür şekilde sergilenir.

Üretim Süreci ve Kullanılan Araçlar

El işçiliğine dayalı üretim süreci, aşağıdaki özgün araçlar ve yöntemlerle gerçekleştirilir:

• Keser: Küçük boyutlu, en az 40° eğimli ve çivi çıkarma bölümü olmayan bir alettir; kaşığın taslak halini şekillendirmede kullanılır.
• Tezgâh (Tez): Odunun yerleştirildiği kanal bölümleriyle donatılmış çalışma yüzeyidir.
• Eğdi (İğdi): Kaşık ağız kısmının oyulmasında kullanılan uzun saplı kesici alettir.
• Kazıma bıçakları: Kafa, sap ve iç yüzeyleri kazıyan çeşitli kısa saplı bıçaklardır.

İlk olarak baltayla kesilen şimşir ağacından taslak (ham biçim) elde edilir. Keserle şekillendirilen taslak, tezgâhta yerleştirilerek çapraz kesimle çoğaltılır. Ardından kaşığın ağız kısmı oyulur, kenarları düzeltilir, sapı şekillendirilir ve sırasıyla eğdi ve kazıma bıçaklarıyla detay işçilik uygulanır. Tüm üretim süreci sonrasında kaşıklar doğal yöntemlerle, güneş ışığında kurutulur. İsteğe bağlı olarak yeşil ve kırmızı renkte boyanır, ardından bezir yağı ve çam sakızı ile cilalanarak tamamlanır.

^{Yapım Aşaması (AA)}

Kaşık Üzerindeki Desenlerin Özellikleri

Kaşık Ağzı Deseni: Ortasında kırmızı renkli bir çiçek bulunur. Çiçekten çıkan dal ve yaprak uzantıları yer alır. Desene derinlik kazandırmak amacıyla kırmızı ton tercih edilir.

Yaprak Deseni: Çiçeği çevreleyen yapraklar düz veya yuvarlak kenarlıdır. Genellikle yeşil renkte uygulanır.

Çiçek Deseni: Papatya benzeri yuvarlak veya lale biçiminde taç yapraklı çiçekler kullanılır. Çiçek göbekleri sarı yaldızla boyanır.

Kenar Suyu: Kaşığın iç kısmına ikinci bir hat çizilir. Bu hat, formu belirginleştirir ve ince görünüm kazandırır.

Tepe Bitimi Deseni: Sapın uç bölgesine yaprak biçiminde desenler uygulanır.

Bağ, Saksı ve Serbest Yaprak Desenleri: Bağ ve saksı formunda motifler kullanılır. Derinlikli ve özgün kompozisyonlar oluşturulur.

Sap Deseni: Sap boyunca bir çiçek motifiyle birlikte uzanan dal ve yaprak desenleri bulunur. Genellikle merkezde tek bir çiçek yer alır.

^{Renklendirme Safhası (Batı Karadeniz Kalkınma Birliği)}

Coğrafi Bağ ve Üretim Koşulları

Taraklı şimşir kaşığı, bölgenin kültürel mirasıyla sıkı bir bağ kurmuştur. Ürünün tüm üretim aşamalarının Taraklı sınırlarında gerçekleştirilmesi zorunludur. Bu bağlamda, geçmişten bugüne uzanan ustalık geleneği, ürünün değerini artıran temel unsurlardan biridir.

Denetim Süreci

Ürünün uygunluğu, Sakarya Ticaret ve Sanayi Odası koordinatörlüğünde Taraklı Belediyesi ve Taraklı Halk Eğitim Merkezi tarafından yılda en az bir kez denetlenir. Denetimde, şimşir ağacının kullanımı, üretim metoduna uygunluk ve amblem yerleşimi kontrol edilir. Gerekli görüldüğünde, kamu veya özel uzmanlardan destek alınabilir.

^{Taraklı Şimşir Kaşık (AA)}

Taraklı’da bu zanaat, giderek azalan sayıda usta tarafından sürdürülmektedir. Ustalar, ilçenin tanıtımına katkı sağlamak amacıyla yerli üretimin korunması ve mesleğin devam ettirilmesi için çaba göstermektedir.