Şimşir Tarak, Sakarya ilinin Taraklı ilçesinde yetişen şimşir ağaçlarından geleneksel el işçiliğiyle üretilen bir zanaat ürünüdür. En belirgin özelliği, dayanıklı ve beyaz renkli şimşir ağacından yapılmasıdır. Üretimi ustalık gerektiren bu taraklar, gövde çapı 15 cm’den büyük olan şimşir ağaçlarının seçilmesiyle başlar. Ağaçlar dinlendirilir, gerektiğinde suda bekletilir, ardından yontma, kesme ve diş açma işlemleriyle şekillendirilir.
Taraklı Şimşir Tarak. (AA)
Dişlerin genişliği genellikle 2–3 mm, aralarındaki mesafe ise yaklaşık 1,5 mm'dir. Tarağın daha rahat kayması amacıyla dişlere hafif eğim verilir. Son aşamada ürünler zımparalanır, yüzeyleri törpülenir ve isterse eskitme ya da desen işleme teknikleriyle görsel dokunuşlar eklenir. Bezir yağı ve çam sakızı karışımıyla cilalanan taraklar, geleneksel üretim anlayışıyla tamamlanır.
Üretim Süreci
Taraklı’da yetişen şimşir ağaçları, doğal dayanıklılığı ve rengi nedeniyle tercih edilir.
İşleme Aşamaları
- Şimşir ağaçları balta ile kesilir, uygun şekilde dinlendirilir.
- Testereyle blok haline getirilir. (6–8 mm kalınlık, 8 cm genişlik, 10 cm uzunluk)
- Diş açımı: Kalın dişler büyük testereyle, ince dişler kıl testereyle şekillendirilir.
- Dişlere eğim verilir ve uçlar kültleştirilerek ovalleştirilir.
- Gerekirse yakma cihazıyla dekoratif işlem uygulanır.
- Taraklar güneşte kurutulur, isteğe bağlı olarak boyanır ve cilalanır.
Taraklı Şimşir Tarak Yapımı. (AA)
Coğrafi İşaret Tescili
Taraklı Şimşir Tarak, 6769 sayılı Sınai Mülkiyet Kanunu kapsamında mahreç işareti olarak tescillenmiştir. Tescil başvurusu 8 Temmuz 2020 tarihinde yapılmış, 9 Ağustos 2021 tarihinde ise tescil edilerek korunmaya alınmıştır.
Coğrafi işaret ibaresi ve mahreç işareti amblemi, ürün veya ambalaj üzerinde yer alır. Ambalajda kullanılamadığı durumlarda, üretim yerinde görünür şekilde sergilenir. Tescil, yalnızca coğrafi sınırlar içinde gerçekleşen üretim aşamalarını kapsar. Denetim, Sakarya Ticaret ve Sanayi Odası koordinasyonunda, Taraklı Belediyesi ve Sakarya Taraklı Halk Eğitim Merkezi tarafından yılda bir kez düzenli biçimde gerçekleştirilir.
Taraklı Şimşir Taraklar. (AA)
Kültürel ve Teknik Süreklilik
Taraklı’da şimşir tarak üretimi az sayıdaki usta tarafından sürdürülmektedir. Bu üretim hem yerel geçim kaynağı hem de kültürel miras niteliği taşımaktadır. Ustalıkla yapılan el emeği taraklar, Taraklı’nın simgesel değerleri arasında yer alır ve tanıtım çalışmalarında önemli rol oynar. Zanaatkârların aktardığı üretim deneyimi, mesleğin geleceğe taşınmasında kilit öneme sahiptir.
